Güngör Uras, 81 ilin ekonomi tablosunu inceledi

81 ilden gelen oda ve borsa başkanları, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’nin düzenlediği toplantıda, illerinin en önemli 3 sorununu 3 dakikalık süre içinde Başbakan Ahmet Davutoğlu’na anlattı. Milliyet gazetesi yazarı Güngör Uras, toplantıda yapılan konuşmalarda dile getirilen talepleri il il yazarak, Türkiye ekonomisinin geneli hakkında ipuçları veren tabloyu köşesine taşıdı.

Toplantıda iletilen taleplere göre, 3 büyük şehirde oda ve borsa başkanlarının talepleri şöyle:

İstanbul Uluslararası Finans Merkezi ve sanayi şehri projesi ilerletilmeli, akıllı şehir uygulamaları yapılmalı.

Ankara’da jeotermal turizm yatırımı desteklenmeli, Akdeniz limanlarına demiryolu ile ulaşım sağlanmalı. Az sayıda tarımsal ürün teşvik edilmeli.

İzmir’de kruvaziyer turizmine katkı için liman düzenlenmeli, sulama projeleri tamamlanmalı, zeytinyağı ve pamuk desteklenmeli.

Güngör Uras’ın Milliyet gazetesinin bugünkü (13 Nisan 2015) nüshasında yayımlanan, “İşte 81 ilimizin ekonomik fotosu!” başlıklı yazısı şöyle:

Türkiye’nin 81 ilinden gelen oda ve borsa başkanları Başbakan Ahmet Davutoğlu’na ve ilgili bakanlara, illerinin en önemli 3 sorununu, 3 dakikalık süre içinde anlattılar.

Tabii ki her ilin farklı sorunu var. Ama toplantıyı düzenleyen Türkiye Odalar Borsalar Birliği (TOBB). Sorunları dile getirenler illerin ticaret ve sanayi odaları başkanları. Oda başkanlarının illerindeki ekonomik durumdan, piyasadan, üretimden, yatırımlardan ve istihdamdan söz etmeleri beklenir. Böylece ekonominin gerçek tablosu ortaya çıkar. Bundan iyi bir fırsat mı var?

 

Piyasa ne durumda?

 

Hem Başbakan, hem ilgili bakanlar öğrenir, hem de üretim nasıl gidiyor, piyasa ne durumda bizler öğreniriz.

Gazeteci arkadaşım Mehmet Kaya toplantıyı izledi. Her ilin oda başkanlarının neler söylediklerini not aldı. Ben de bu istekleri il, il özetleyerek bir tablo haline getirdim. Tabloyu bu sayfada göreceksiniz.

Yazının başında belirteyim, oda başkanları üretime ve piyasaya ağırlık vermeden illerinin genel sorunlarını dile getirmişler. Anlatımlarından illerindeki üretim ve piyasa durumu hakkında bilgi edinmeye imkân yok.

Toplantıyı açarken Başbakan, “Üretim - sanayi ile büyüyeceğiz. Hizmet ve finansla büyüyenlerin durumu ortada. Üretimi artırmaya dönük her türlü desteği vereceğiz” dedi ama, oda başkanları “üretim” konusuna bir türlü giremedi.

Başkanların en çok değindikleri teşvik tedbirleri oldu. En çok alkış alan ise talep işadamlarına yönelik yeşil pasaport istemi...

Oda başkanlarının sunumlarında teşvikte illerinin öncelik sıralaması, ucuz veya bedava arsa temini, OSB‘lerde (organize sanayi bölgesi) parsel tahsisi, tarımsal ürün destekleri ve lojistik - ulaştırma gibi konular öne çıktı.

 

Dertleri çok...

 

Kahramanmaraş oda başkanı işletmelerde çalışanların yüzde 10’u kadar Suriyeli çalıştırılmasının önünün açılmasını, Tunceli oda başkanı, er ve erbaşlara şehir içinde çarşı izni verilmesini, Ardahan oda başkanı öğretmen maaşlarının artırılmasını istedi.

Genelde tüm illerin oda başkanlarının, illerinde ekonominin, üretimin, yatırımların, istihdamın piyasanın ne durumda olduğunu anlatacak yerde, illerinin ve illerindeki iş çevrelerinin genel bekleyişlerini dile getirdikleri anlaşılıyor.

Halbuki şu anda Başbakan’ın, bakanların, tümü ile Ankara’nın, ekonominin ne durumda olduğunu bilmesi gerekiyor. Ekonominin ne durumda olduğu bilinecek ki ona göre tedbir alınsın.

 

Üretim ve yatırım artışı için başkanlar ne istiyor?

 

Adana Ucuz Uzakdoğu ürünleri sorun yaratıyor, sınırlandırılmalı. Adana’ya yakın ihracat pazarları karışık, ihracat teşvik edilmeli.

Adıyaman Tarımsal sulamada sıkıntılar var. Nemrut dağı ve Adıyaman’da inanç turizmi kapasitesi geliştirilmeli.

Afyonkarahisar Orta ve ileri teknolojiye yönelik OSB kurulmalı, tarımsal ürünlerde KDV düşürülmeli.

Ağrı Hayvancılık, et ve süt ürünlerine teşvik artırılmalı, İran’a demiryolu yapılmalı, Gürbulak’a serbest bölge kurulmalı.

Amasya Nitelikli işçi bulunmuyor. Tarım alanları daralıyor, Amasya - İzmir uçuş hattı açılmalı.

Ankara Jeotermal turizm yatırımı desteklenmeli, Akdeniz limanlarına demiryolu ile ulaşım sağlanmalı. Az sayıda tarımsal ürün teşvik edilmeli.

Antalya 2015 sezonunda Avrupa ve Rusya pazarlarındaki durgunluk nedeniyle turizm geliri 2 milyar dolar azalacak. Manavgat - Oymapınar turizm projesinde ilerleme sağlanmalı.

Artvin Artvin bölgesel teşviklerde 6. bölge kapsamına alınmalı, Muratlı Sınır kapıları açılmalı, Hopa - Batum tren yolu hızlandırılmalı.

Aydın Çevre düzeni planına yeni sanayi bölgeleri eklenmeli, pamuk stratejik ürün kapsamına alınmalı.

 

Erdek’e kimya yatırımı

 

Balıkesir Turizm yatırımları geliştirilmeli. Erdek körfezine bakan topraklar büyük kimyasal sanayi bölgesi olarak tahsis edilmeli.

Bilecik: Tren yolu yük taşımacılığına uygun hale getirilmeli, mermer ocağı kurulması kolaylaştırılmalı.

Bingöl Tarımsal ve kırsal kalkınma destekleri verilmeli, sanayi ve küçük sanayi için yer tahsisi yapılmalı.

Bitlis Tarihi eser restorasyonları hızlandırılmalı, bedelsiz arsa tahsisi yapılmalı, tarım ve hayvancılık için altyapı kurulmalı.

Bolu Tarımsal ve kırsal kalkınma destek kapsamına alınmalı, demiryollarına erişim sağlanmalı.

Burdur Maden arama ve işletme ruhsat süreçleri kolaylaştırılmalı, hayvansal yemlerde KDV düşürülmeli.

Bursa İleri teknoloji için OSB kurulmalı, meslek liselerinin yönetimi odalara, Uludağ’ın yönetimi Büyükşehir Belediyesi’ne verilmeli.

Çanakkale Yat limanı oluşturulmalı, kruvaziyer iskelesi ve Gelibolu feribot projesi tamamlanmalı, havaalanı taşınmalı.

Çankırı Elektrik kesintileri sanayicilere haber verilerek yapılmalı, TOKİ konut ve öğrenci yurdu yatırımı yapmalı.

Çorum Merzifon havaalanının ismine Çorum da eklenmeli, Kızılırmak ve Yeşilırmak arasındaki arazilere sulama yatırımı yapılmalı.

Denizli Mermer OSB kurulmalı, sağlık turizmi için kür merkezlerine yönelik yasal mevzuat düzenlenmeli.

Diyarbakır: OSB’lerde bedelsiz arsa tahsisi devam etmeli, TCDD lojistik üs projesine Diyarbakır da dahil edilmeli.

Edirne Hızlı demiryolu yatırımı yapılmalı, taşkınlar önlenmeli, devlet tarafından üretim havzaları belirlenmeli.

Elazığ Kalkınma ajansı güçlendirilmeli, Elazığ cazibe merkezi olmalı.

 

Fıstığa özel teşvik

 

Erzincan Süt üretimi desteklenmeli, Ergani Kayak Merkezi iyileştirilmeli.

Erzurum: Canlı hayvan borsası kurulmalı, kamu ihaleleri kış aylarında yapılıp, kısa yaz aylarında inşaatlar başlatılmalı.

Eskişehir: Havacılık ve raylı sistemler yatırımları artırılmalı, ulusal araştırma ve test merkezi kurulmalı.

Gaziantep Sanayi envanteri çıkarılarak uygulanmalı, Antep fıstığı için entegre teşvik uygulanmalı, gümrüklemelerde bürokrasi azaltılmalı.

Giresun Fındık desteklemeleri gözden geçirilmeli, fındık bahçeleri devlet desteğiyle yenilenmeli.

Gümüşhane Turizm yatırımları desteklenmeli, Sadak ve Köse Barajları’nın sulama kanallarının bitirilmeli, hayvancılık ihtisas OSB kurulmalı.

 

‘Kozmetikte büyüyelim’

 

Hakkari Havayolu ulaşımı etkinleştirilmeli, Çukurca-Üzümlü ve Şemdinli-Derecik sınır kapılarının alt üst yapıları tamamlanmalı, üniversite güçlendirilmeli.

Hatay Amik ovasının taşkın ve kuraklık sorunu çözülmeli, sınır ticaretinin durması nedeniyle oluşan kayıplar karşılanmalı.

Isparta Kozmetik sanayi geliştirilmeli, elma ihracatı desteklenmeli ve elma borsası kurulmalı, havalimanı kargo taşımacılığına açılmalı.

Mersin Bölgesel havalimanı yatırımı tamamlanmalı, Akdeniz sahil yolu yapılmalı, konteynır limanı tamamlanmalı.

İstanbul İstanbul Uluslararası Finans Merkezi ve sanayi şehri projesi ilerletilmeli, akıllı şehir uygulamaları yapılmalı.

İzmir Kruvaziyer turizmine katkı için liman düzenlenmeli, sulama projeleri tamamlanmalı, zeytinyağı ve pamuk desteklenmeli.

Kars Lojistik merkez kurulmalı, Çıldır-Aktaş Sınır Kapısı’na en kısa yol olan Arpaçay-Çıldır yolu yatırım programına alınıp modernize edilmeli.

Kastamonu Turizm altyapısı güçlendirilmeli, İnebolu limanı projesi devam etmeli. Batı Karadeniz Kalkınma programı yapılmalı.

Kayseri Demiryolu taşımacılığı etkinleştirilmeli, Erciyes ve Aladağlar turizm destinasyonu haline getirilmeli.

Kırklareli OSB yatırımları tamamlanmalı, turizm teşvik bölgeleri genişletilmeli, kapalı sulama yaygınlaştırılmalı.

Kırşehir Kırsal kalkınma hibe programları olmalı, baraj yatırımları tamamlanmalı.

Kocaeli Limanların yoğunlaştığı bölgelerin yakınlarında bulunan vasıflarını kaybetmiş devlet arazileri TIR parkı olarak tahsis edilmeli.

 

‘Yüzde 10 Suriyeli olsun’

 

Konya Küçük sanayi siteleri kurulmalı, ovaya daha fazla su sağlanmalı.

Kütahya Otomotiv sanayi ve termal turizm güçlendirilmeli.

Malatya Kayısı desteklenmeli, lojistik merkezi kurulmalı.

Manisa Tarım geliştirilmeli, tarımsal OSB kurulmalı, Gediz havzasında madencilik desteklenmeli.

Kahramanmaraş İşletme-lerde yüzde 10 oranında Suriyeli personel bulundurulmasının önünün açılmalı.

Mardin Mardin - Nusaybin Sınır Kapısı açılmalı, sulama yatırımları tamamlanmalı.

Muğla Kargo gümrüğü yapılmalı, zeytinlikler yapılaşmaya kapatılmalı.

Muş Tarım ve hayvancılık OSB’leri kurulmalı.

Nevşehir Halıcılık tarife ile korunmalı, havalimanı altyapısı iyileştirilmeli.

Niğde Ecemiş suyu sulamada kullanılmalı, güneş enerjisi yatırımı yapılmalı.

Ordu OSB yatırımları hızlandırılmalı, Fatsa konteyner limanı kurulmalı. Çay için stratejik eylem planı yapılmalı, Çay Kanunu çıkarılmalı, ihtisas borsası kurulmalı.

 

Ot borsası isteniyor

 

Sakarya Arazi toplulaştırmaları hızlanmalı, yeni bir üniversite kurulmalı.

Samsun Samsun tersane alanın atıl durumdan çıkarılarak OSB haline getirilmeli.

Siirt Kalkınma ajansı bütçesi artırılmalı, KOBİ’lere yönelik özel teşvik verilmeli.

Sinop Sinop’a yapılması düşünülen nükleer güç santralinin yapımının tekrar gözden geçirilmeli. Karadeniz Ekonomik İşbirliği Teşkilatı merkezi Sinop’a alınmalı.

Sivas İhracatta navlun desteği verilmeli, lojistik merkez kurulmalı, kaba yem ve ot borsası kurulmalı.

Tekirdağ Tekirdağ yat limanı özelleştirilmeli, Eskiköy Sınır Kapısı aktif hale getirilmeli.

Tokat Turhal şeker fabrikası özelleştirilmeli.

 

‘Hükümet konağı AVM olsun’

 

Trabzon İleri teknoloji yatırımlar desteklenmeli, havaalanı 2. pist çalışması tamamlanmalı.

Tunceli Tarımsal destek kapsamına alınmalı, ulaştırma yatırımları tamamlanmalı, köye dönüş teşvikleri artırılmalı, eski hükümet konağı alışveriş merkezine (AVM) dönüştürülmeli, er ve erbaşlara çarşı izni verilmeli.

Şanlıurfa İşsizlere yönelik üniversite ile birlikte ortak eğitim programı yapılmalı, göçmen sorunu çözülmeli.

Uşak Geri dönüşüm teşvik edilmeli, tekstil de hurda kapsamına alınmalı.

Van Deprem sonrası tahakkuk eden vergiler 3 yıl süreyle ertelenmeli.

Yozgat Yozgat cazibe merkezi yapılmalı, sanayicilere ulaştırma desteği verilmeli.

Zonguldak Filyos Vadisi Koridoru hayata geçirilmeli, madencilik sektörüne teşviklerin artırılmalı ve üretim politikası oluşturulmalı.

Aksaray Göksu ve Kızılırmak’tan su sağlanmalı, Aksaray Üniversitesi’ne Tıp Fakültesi kurulmalı.

Bayburt Entegre tarım ve hayvancılık projesine fon verilmeli.

Karaman Nitelikli eleman sorunu çözülmeli, Karadağ turizm alanı ilan edilmeli, devlet kadrolu veteriner alarak hayvancılıkla uğraşanlara hizmet sağlamalı.

 

‘Milli tüfeği paylaşalım’

 

Kırıkkale MKE arsalarının satılarak elde edilen gelir MKE fabrikalarının modernleştirilmesinde kaynak olarak kullanılmalı, “Milli Piyade Tüfeği”nin ana parçaları MKE tarafından, diğer parçaları ise Kırıkkale Silah İhtisas OSB’de özel sektör tarafından üretilmeli. TÜPRAŞ’ın çevresindeki bölge serbest bölge ilan edilmeli.

Batman Irak sorunu nedeniyle oluşan kayıplar karşılanmalı.

Şırnak Üretime dönük yatırıma destek verilmeli.

Bartın Filyos Vadisi Projesi hayata geçirilmeli, Ro-Ro iskelesi ve  ulaştırma yatırımları tamamlanmalı.

Ardahan Göç engellenmeli, sınır kapılarından ihraç edilebilen mal artırılmalı, öğretmen maaşları artırılmalı.

Iğdır Demiryolu ve sınır kapılarına yönelik yatırımlar tamamlanmalı, tarım desteklenmeli.

Yalova Çiftlikköy ilçesinde bulunan eski Etibank tesisleri yerel belediye ve yerel yatırımcılara verilmeli, üniversite kampüsü tamamlanmalı.

Karabük Turizm teşvik programı uygulanmalı.

Kilis Öncüpınar Gümrük Kapısı’nda ticari araç giriş - çıkışına 24 saat izin verilmeli, sığınmacı sorunları çözülmeli.

Osmaniye Lojistik köy kurulmalı.

Düzce KOBİ’lere bilgi desteği verilmeli.