'Güvenli ülke' İsveç, kadın cinayetleriyle yüzleşiyor
İsveç'te sadece son 5 hafta içinde 6 kadın öldürüldü ve genelde cinsiyet eşitliği alanında övgü alan ülkede, aile içi şiddet tartışması yeniden alevlendi.
Cinayet kurbanları 3 farklı bölgede 3 farklı kuşaktan kadınlar, ancak hepsindeki ortak unsur, yakın ilişkide oldukları bir erkeğin tutuklanmış olması.
Cinayetlerin ikisi gündüz vakti, sokak ortasında işlendi. Biri, ülkenin güneyindeki kırsal kesimde yer alan bir kasabanın merkezinde, diğeri ise başkent Stockholm'un güneyindeki üniversite kenti Linkoping'de, bir otobüs garajında.
Stockholm'ün dar gelirlerin yaşadığı, yüksek katlı binalarla dolu dış mahallesi Flemingsberg'te bir kadın, 4 küçük çocuğuyla birlikte yaşadığı apartman dairesinde bıçaklandı. Cinayet şüphesiyle tutuklanan erkeğin, iyi tanıdığı biri olduğu belirtiliyor.
'Çok da güvende değilim'
18 yaşındaki kızı Emma-Louise ile birlikte Flemingsberg'te alışveriş yapan 51 yaşındaki Kristian Jansson, "Bence bu daha çok yüzeye çıkartılmalı, kadına yönelik bu şiddet, çünkü normal değil" diyor.
Genç kız ise, son cinayetlerin tek başına nadiren dışarı çıktığı bölgedeki kadınların güvenliği konusundaki kaygıları daha da artırdığını vurguluyor. "Öyle çok da güvende değilim. Çünkü burada cinayet işleyebilecek çok sayıda insan var" diyor.
Son kadın cinayetleri dalgası, dünyanın en güvenli ve en yüksek düzeyli cinsiyet eşitliğine sahip ülkelerinden biri olma şöhretine sahip İsveç'te kadına yönelik şiddetle ilgili kaygıların arttığı bir dönemde işlendi.
2020'de kadınların yakın ilişkide oldukları birinden şiddet gördüğü 16 bin 461 saldırı vakası bildirildi. Bu, Ulusal Suç Önleme Konseyi'nin verilerine göre bu 14 bin 261 vakanın bildirildiği 2019'a kıyasla yüzde 15,4'lük bir artış anlamına geliyor.
'Feminist hükümet'
İsveç Cinsiyet Eşitliği Bakanı Marta Stenevi son şiddet olaylarından dolayı "dehşete düştüğünü ve üzüldüğünü" ancak olanlara şaşırmadığını söylüyor.
Stenevi "İsveç'te cinsiyet eşitliğinde birçok aşıdan önemli bir mesafe kat ettik ama hala kadınları baskılayan toplumsal yapılarla birlikte yaşıyoruz" diyor.
Bakan, siyasi yelpazedeki tüm politikacıların kınamaları ve daha sert önlemler alınmasını istemesinin ardından, partiler arası görüşmeler başlattı.
Kendisini "feminist hükümet" diye tanımlayan yönetim, eğitimi geliştirmek ve tehdit altındaki kadınlara daha fazla koruma ve destek vermeyi içeren 10 yıllık ulusal stratejide yarıya geldi.
Ay sonunda yeni bir kriz komisyonu, planlarda bir güncelleme sunacak. Güncellemede daha uzun hapis cezaları ve elektronik kelepçe ile uzaklaştırma emirleri kullanımının artışının da yer alması bekleniyor.
Bazı partilerin umduğu kadar kapsamlı olmasa da, önerilere parlamentoda karşı çıkılması düşük ihtimal.
Polis de kadına karşı şiddete yeniden odaklanılmasından memnun. Emniyet Genel Müdürü Anders Thonberg kadına yönelik şiddetteki artışı "daha çok şey yapılması gereken büyük bir sorun" diye tanımlıyor. Thonberg memurlarının kadın ve çocuklara yönelik saldırılara öncelik verdiğini ve bu tür suçlarla mücadele için 350 ek personelin alındığını belirtiyor.
Ancak Thonberg, cezaların sadece bir "başlama noktası" olduğu görüşünde. Sağlık ve sosyal hizmetler gibi farklı makamlar arasında daha çok işbirliği ve genel olarak toplumda konunun daha ciddiye alınması çağrısı yapıyor.
Ulusal Kadın Sığınakları Örgütü Roks'un Başkanı Jenny Westerstrand, toplumda son yıllarda kamuoyunda kadına yönelik şiddete karşı oluşan bıkkınlık sorununun çözülmesi gerektiğine katılıyor.
Westerstrand, "İsveç'te birçok kişi, şiddetten bahsetmekten biraz yorgun düştü. Çünkü hep gündemde ve düzgün bir şekilde ele alınmadı" diyor.
Ancak, siyasetçilerin ve kamuoyunun son cinayetlere gösterdiği tepkinin bir dönüm noktası olma ihtimalinden umutlu.
Westerstrand, "Şu ana dek sadece laf duyduk ancak bence konuşmalar da geçmiştekilere kıyasla daha güçlü" diye konuşuyor.
'İthal değerler'
Büyük bir siyasi tartışma noktası, son şiddet olaylarının İsveç'e yönelik son göç dalgasıyla bağlantılı olup olmadığı. İsveç polisi şüphelileri etnik kökenlerine göre sınıflandırmıyor ancak savcılar yargılanan bazı erkeklerin kökenlerinin İsveçli olmadığını söylüyor ve bu durum göç karşıtı siyasi partiler tarafından cephane olarak kullanılıyor.
Geçen hafta televizyonda yayımlanan bir parti liderleri tartışmasında, milliyetçi İsveç Demokratları Partisi'nin lideri Jimmie Akesson, kadına karşı şiddete onay veren "ithal değerlere" karşı çıkılması çağrısı yaptı.
Cinsiyet Eşitliği Bakanı Marta Stenevi ise İsveç'in "namus suçları" sorunu olduğunu kabul ediyor ancak kadınlara yönelik şiddeti bir "göçmen sorunu" diye nitelemenin sorunu "gerçekten, gerçekten küçümsemek" olduğunu vurguluyor.
Pandemi rol oynadı mı ?
Roks'tan Jenny Westerstrand son şiddet olaylarının en azından bir kısmının pandemiyle bağlantılı olabileceğini belirtiyor.
İsveç resmen kapanmalardan kaçındı ancak Westerstrand'a göre koronavirüsün yayılması kadınların evlerde daha çok zaman geçirmesine yol açtı:
"Toplum açık olduğunda isteyecekleri kadar yardım istemiyorlar. Yani ilişkilerine devam ediyor olabilirler ve böylece de işler kötüleşmiş olabilir"
İsveç çam ormanlarının, dolup taşan, beton alışveriş merkezleriyle buluştuğu Fleminsberg'te ise görüşler birbirinden çok farklı.
Adının açıklanmasını istemeyen 25 yaşındaki bir kadın, "Burada yaşayanlar, İsveç yasalarını kabul etmek istemiyor" diyor.
Ancak 28 yaşındaki Sandra Engzell gibi bazıları da, göçmenlerin çok daha geniş kapsamlı bir sorunun günah keçileri ilan edildiği görüşünde:
"Ben meselenin nereden geldiğiniz olduğunu düşünmüyorum. Bir kadın, kendisine vuran bir erkekleyken güvende değildir. İster Afrikalı, ister İsveçli olsun. İsterse dünyanın başka bir bölgesinden gelsin."