Halep'te son durum ne?
Türkiye ve Rusya'nın çabalarıyla varılan anlaşma kapsamında Doğu Halep'teki muhalif savaşçıların ve sivillerin tahliyesine başlandı.
Öğlen saatlerinde 20 otobüs ve ambulanstan oluşan ilk konvoy muhaliflerin kontrolü altındaki bölgeye ulaştı.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ilk etapta 1150 sivil ve yaralının İdlib'e getirildiğini açıkladı.
Erdoğan, Ankara'daki Cumhurbaşkanlığı Sarayı'nda Slovenya Cumhurbaşkanı Borut Pahor ile düzenlediği ortak basın toplantısında, "Ateşkes ve tahliye sürecini yakından takip etmeye devam ediyoruz, devam edeceğiz. Tabii oradaki sayı bu kadar küçük değil, sayı çok çok büyük" dedi.
İlk tahliyelere sabah saatlerinde başlandı ancak üzerine açılan ateş nedeniyle konvoy geri dönmek zorunda kaldı.
Bunun üzerine başta Türkiye olmak üzere yürütülen diplomatik görüşmeler sonucunda ateşkes yeniden sağlandı ve tahliyeye devam edildi.
Suriyeli muhalif gruplar, açılan ateşten dolayı İran destekli Şii milis grupları suçladı.
"Çavuşoğlu altı kez Zarif'le görüştü"
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu'nun gün içerisinde altı kez İranlı mevkidaşı Cevad Zarif'le telefonda görüştüğü açıklandı.
Tahliyenin tamamlanmasıyla birlikte, Halep kentinin tamamı yeniden Suriye hükümetinin yönetimine geçmiş olacak.
Tahliye üç aşamada yapılacak
Suriye ordusu, karaden Şii milisler ve Lübnan Hizbullahı, havadan da Rusya'nın desteğiyle Temmuz ayında 2012 yılından bu yana muhaliflerin elinde bulunan Doğu Halep'i kuşatmıştı.
Kasım ayında büyük bir taarruza başlayan Suriye ordusu, bu hafta içerisinde kentin yüzde 98'ini ele geçirmiş ve kuşatılan bölgelere yönelik insani kaygılar artmıştı. Bu nedenle Türkiye ve Rusya bölgede kalanların tahliyesi için bir plan üzerine çalışmaya başlamıştı.
Varılan anlaşma kapsamında, tahliyelerin 20 otobüslük konvoyların halinde yapılması ve birkaç gün sürmesi öngörülüyor.
Türk yetkililer ve uluslararası yardım kuruluşlarının açıklamalarına göre, tahliyenin üç aşamada yapılması ve ilk etapta hasta ve yaralıların, ikinci etapta korumasız kişilerin, son olarak da savaşçıların çıkarılması planlanıyor.
Tahliye için ilan edilen ateşkesin bozulmaması için konvoylara yol boyunca Rus askerleri eşlik ediyor. Rusya ayrıca konvoyları insansız hava araçları ile havadan takip ediyor.
Esad: Halep'te tarih yazılıyor
Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad, resmi sosyal medya hesaplarından yayınladığı video mesajında Halep'te tarih yazıldığını söyledi.
Esad, "Halep, direniş gösteren Haleplilerin, cesur Suriye ordusunun ve hem Halep'in hem ülkesinin yanında duran tüm Suriyelilerindir. Tüm bu yaşananlar tarihi nitelik taşıyor" dedi.
Halep, 2012 yılından bu yana batısı Suriye hükümetinin, doğusu ise silahlı muhalif grupların elinde olmak üzere kabaca ikiye bölünmüş durumdaydı.
Halep'in doğusundaki geri kalan muhalif grupların çekilmesiyle, Esad yönetimi iç savaşın başlamasından bu yana muharabe alanında en büyük zaferini elde edecek.
Kalan kişi sayısı net değil
Doğu Halep'ten tahliye edilmesi beklenen kişi sayısıyla ilgili bir netlik bulunmuyor.
Başbakan Yardımcısı Veysi Kaynak, 80-100 bin kişinin tahliye edilmesinin söz konusu olabileceğini açıkladı. Kızılay Genel Başkanı Kerem Kınık ise 6-7 bin savaşçı ve 70-80 bin civarında sivilin tahliyesinin beklendiğini söyledi.
Birleşmiş Milletler'in (BM) Suriye'deki insani yardım koordinatörü Jan Egeland da yaptığı açıklamada çatışmaların şiddetlendiği son birkaç hafta içerisinde yaklaşık 50 bin kişinin Doğu Halep'ten ayrıldığının tahmin edildiğini belirtti.
BM'ye göre, Doğu Halep'te kalan kişi sayısının 30 bin civarı olduğu tahmin ediliyor.
İnsani yardım kuruluşları da Doğu Halep'te kalan kişi sayısının 30 ile 50 bin arasında olduğunu belirtiyor.
Rusya Savunma Bakanlığı, Suriye ordusunun operasyonları şiddetlendirdiği Ağustos ayından bu yana 47 bini çocuk, 108 bin sivilin Halep'in hükümet kontrolü altındaki "güvenli bölgelere" geçtiğini açıkladı.
Açıklamada, 3 bin savaşçının da kendi isteğiyle teslim olduğu ve bunların 1524'üne Suriye hükümeti tarafından affedildiği belirtildi.
Saat saat gelişmeler...
12.30: Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu: 16 otobüs ve 8 şahsi minibüsten oluşan 3'üncü konvoy da Doğu Halep'ten yola çıktı.
23.30: Başbakan Binali Yıldırım, Rusya Başbakanı Dmitri Medvedev ile yaptığı telefon görüşmesinde, Halep'teki tahliye operasyonunun daha fazla güvenlik riski yaşanmadan ve siviller daha fazla zarar görmeden yürütülebilmesi için Rusya'nın ilgili aktörler üzerindeki nüfuzunu kullanmaya devam etmesi beklentisini dile getirdi.
20.00: Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, tahliye konusunda Barack Obama ile bir görüşme gerçekleştirdiğini açıkladı. Erdoğan, “Halep’teki sivillerin tahliyesi için Putin ve Merkel ile görüştüm” dedi. Erdoğan, İdlib'e bin 150 sivil getirildiğini söyledi.
19.45: Halep'te ÖSO kontrolündeki bölgeden getirilen yaralılar, Hatay'ın Reyhanlı ilçesinde tedavi altına alındı.
18.00: Başbakan Yardımcısı Veysi Kaynak, "20 otobüs ÖSO bölgesine girdi. Talep gelirse kamp oluşturacağız" ifadelerini kullandı.
16.30 : Halep'te tahliye konvoyunun ayrıldığı sırada gökyüzünden jetlerin geçmesi paniğe yol açtı. BBC yapımcısı Riam Dalati'nin paylaştığı videoda, insanların yere yattığı görülüyor. Anadolu Ajansı, savaş uçaklarının ilk tahliye konvoyunun güzergahında yer alan Raşidin bölgesine saldırdığını bildiriyor.
16.20 : Suriye devlet televizyonu, ilk konvoyla kentin doğusundan 951 sivilin ayrıldığını dünyaya duyurdu. Sivilleri 21 otobüs ve 19 ambulans taşıyor.
15.50 : BM'nin Suriye'deki İnsani Yardım Koordinatörü Jan Egeland, tahliye işleminin üç aşamada yapılacağı bilgisini verdi. İlk adımda hasta ve yaralılar, ardından siviller ve son olarak da silahlı muhalifler Halep'in doğusundan ayrılacak. Egeland, "Ruslar çabuk, bürokratik olmayan bir operasyon olacağını ve tahliye edilenlere zarar verilmeyeceğini söylediler" dedi. BM yetkilisi, "Bu savaş uluslararası ilişkiler tarihinde kara bir sayfa olacaktır. Halep'in inşası dört bin yıl ve yüzlerce kuşak sürdü ve bir kuşak dört yılda tahrip etti" ifadesini kullandı.
15.35 : Rusya, muhalifleri taşıyan ilk otobüs konvoyunun Halep'ten ayrıldığını duyurdu. Reuters haber ajansı, 10 ambulans ve yeşil otobüslerin hareket ettiğini bildiriyor. Suriye devlet televizyonu da, ambulansların ve otobüslerin görüntülerini canlı olarak ekrana getiriyor.
15.30 : Yaralıları taşıyan ilk tahliye konvoyu, rejimin kontrol noktasından geçti. Rejim bölgesindeki yeşil otobüslere nakledilecek yaralılar, İdlib'e götürülecek.
15.20 : Rusya Dışişleri Bakanı Yardımcısı, Halep için ABD ile yapılan ateşkes görüşmelerinin askıya alındığını açıkladı.
15.15 : Halep'ten ayrılmaya hazırlananlar, rejime veda mesajları yazıyor. Onlardan birinde bir muhalif 'Halep'e geri döneceğiz. Enkaza dönmüş binalarımız bizim direncimizi ve sizin suçlarınızın tanığı' yazıyor.
15.10 : Suriye'deki yarı resmi bir televizyon, muhaliflerin rejimin kontrolündeki bölgelere roket fırlattığını duyurdu.
15.05 : Avrupa Birliği, Rusya ve İran'a sivillerin korunması için çağrı yaptı. AB Dışişleri Temsilcisi Federica Mogherini, "Kelimenin tam anlamıyla gece gündüz, başta Doğu Halep olmak üzere sivillerin korunmasını garanti altına almak için çalışıyoruz" dedi. Mogherini, İran Dışişleri Bakanı Cevad Zarif'le görüştüğünü söyledi.
15.00 : Birleşmiş Milletler, Halep'in doğusundan yaklaşık 50 bin kişinin tahliye edilmesinin planlandığını bildiriyor.
14.55 : Birleşmiş Milletler, tahliye edilen sivillerin çoğunun Suriye'nin batısındaki İdlib'e, bir kısmının da Türkiye'ye götürüleceğini duyurdu.
14.50 : BBC'den Riam Dalati, ağır yaralıları taşıyan bazı ambulansların Türkiye sınırına yaklaştıklarını ve yaralıların Türkiye'deki hastanelerde tedavi edileceğini bildiriyor.
14.40 : BBC Türkçe, yaz mevsiminden bu yana silahların susmadığı Halep'te son üç aydaki çatışmaların seyrini gösteren bir harita yayımladı.
14.25 : İran'ın tahliye şartları arasında yer alan batıdaki İdlib'de muhalifler tarafından kuşatma altında tutulan iki Şii köyünden de tahliyeler başladı. Söz konusu köyler Fua ve Kefreyya.
14.20 : Anadolu Ajansı, tahliye edilmeyi bekleyen sivillerin ve yaralıların fotoğraflarını dünyaya servis etti. Fotoğraflarda, yerlerde yatan hastalar var.
14.10 : İnsan Hakları İzleme Örgütü araştırmacısı Hadel El Salci, halihazırda 113 ambulansın tahliye için beklediğini aktarıyor.
14.00 : Aktivistler, birden fazla aracın 50 kadar yaralı ve aileleriyle kentin doğusundan ayrıldığını bildiriyor. Bölgeden gelen bir fotoğrafta, tahliye edilmeyi bekleyen yüzlerce sivil sokaklarda bekliyor.
13.50 : Uluslararası Kızılhaç Örgütü, çatışma alanından çıkarılan yaklaşık 200 yaralı sivilin yolda olduğunu duyurdu. Hareket halindeki konvoyda 10 ambulans bulunuyor.
13.45 : Tahliye edilenlerden bir kısmı, Halep'in sekiz kilometre batısında muhaliflerin elinde tuttuğu Han Tuman bölgesine götürülecek. Geriye kalanlarsa daha batıya, çoğu muhaliflerin elindeki İdlib'e gidecek.
13.40 : Rejim güçlerinin kontrolündeki Ramuse'den bildiren BBC Arapça'dan Assaf Abud, yaklaşık 15 bin kişinin tahliye edilmesinin beklendiğini söylüyor. BBC'ye konuşan rejim kaynakları, muhaliflerin kontrolündeki bölgede görülen dumanların, silahlı unsurların dökümanları yaktığı için yükseldiğini söyledi. 13.30 : Bölgeden gelen fotoğraflarda, sıcak noktadan alınacak ilk grubu taşıyan ambulansların içinde yaralıların kanlar içinde beklediği görülüyor.
13.20 : Halep'in doğusundaki muhalif gruplar, Türk Kızılayı'na ait ambulansların tahliye operasyonunda görev aldığını belirtiyor.
13.15 : Rusya Savunma Bakanlığı, 5 bin muhalif ve ailelerinin tahliye operasyonunun başladığını resmen açıkladı. Rusya ordusundan yapılan açıklamada, tahliyesine başlanan kalabalığın 21 kilometrelik güvenli bir koridordan geçeceği duyuruldu. Bu mesafenin yaklaşık 6 kilometrelik kısmı rejim kontrolündeki Halep'in batısını kapsıyor.
13.10: Ramuse bölgesinde tahliye için bekleyen yeşil otobüsler, muhaliflerin kontrolündeki bölgeye girmeye başladı. Reuters haber ajansı, otobüslerin tahliye edilecek kalabalığı alacağını aktarıyor. Konvoyda 20'den fazla otobüs yer alıyor.
13.02: Olası yaralı gelişine karşın Hatay'ın Reyhanlı ilçesinde bulunan Cilvegözü Sınır Kapısı'nda ambulans bekletilmeye başlandı. Cilvegözü'nün karşısında bulunan Babel-Hava Sınır Kapısı ise tır geçişlerine kapatıldı.
12.50 : Türk Kızılayı Genel Başkanı Kerem Kınık, ilk etapta 10 bin kişilik bir kamp kurulacağını söyledi. Kınık'ın verdiği bilgiye göre, operasyon planında öncelik 90 civarında yaralının Türkiye'ye doğru alınması.
12.45 : Halep'teki tahliye krizine tepki gösteren Avrupa Birliği Bakanı Ömer Çelik, "Dünyanın gözü önünde bu katliamın gerçekleşmesi, utanç vesilesidir" dedi. Koridorun açılmasının sürekli sabote edildiğini belirten Çelik, dünyanın Halep için ayağa kalkmasını istedi.
12.40 : Görgü tanıkları, yaralıları taşıyan ambulans konvoyunun yeniden harekete geçtiğini bildiriyor. Gelişmeyi Reuters haber ajansı son dakika olarak geçti. Uluslararası Kızılhaç Örgütü sözcüsü ise, The Guardian gazetesine "Operasyon başladı, ambulanslar hareket etti" dedi.
12.40 : Al Jazeera Türk, tahliye rotasını gösteren bir harita yayımladı. Haritaya göre, konvoyların ayrılacağı Ramuse bölgesinden muhaliflerin kontrolündeki batıya doğru dört kilometre mesafe var. 12.25 : Muhalif aktivistler, ambulanslara bindirilen yaralıların videosunu sosyal medya üzerinden paylaştı. Ancak ambulanslar henüz bölgeden ayrılmış değil.
12.20 : Anadolu Ajansı, keskin nişancı saldırısında hayatını kaybedenlerin sayısının dörde çıktığını aktarıyor.
12.20 : Reuters haber ajansının yeşil otobüslerin beklediği Ramuse bölgesinden geçtiği fotoğraflarda birçok aracın sıralandığı görülüyor. Ancak arka fonda halen gökyüzüne siyah dumanlar yükseliyor.
12.15 : Türk Dışişleri Bakanlığı, Halep'ten tahliye edilenlerin hızlı bir şekilde kamplara yerleştirilmesi gerektiğini belirterek Suriye'de bir kamp kurulması için çalışıldığını açıkladı. Dışişleri Bakanlığı sözcüsü, çatışma bölgesinden çıkarılanlarla ilgili ilk hedefin Suriye veya Türkiye'deki hastanelere taşınması olduğunu söyledi.
12.10 : Keskin nişancı ateşinde yaralananların fotoğraflarını, yerel bir televizyon yayınladı. Muhaliflerin bölgesine geri dönen konvoydaki yaralılar, tedavi ediliyor.
12.00 : Başkent Ankara'daki İran Büyükelçiliği önünde toplanan grup, Halep'teki tahliyeleri engelleyen Tahran yönetimini protesto etti. 'Katil İran Suriye'den defol', 'Katil Esat, işbirlikçi İran' sloganları atan grup, basın açıklamasının ardından Rusya Büyükelçiliği'ne geçti. Reuters haber ajansı, foto muhabiri Ümit Bektaş'ın çektiği kareleri dünyaya servis etti.
11.50 : Beyaz Baretliler, konvoy saldırısından sonra tahliye işlemlerinin askıya alındığını açıkladı.
11.45 : Suriye devlet televizyonu, 4 bin silahlı muhalifin aileleriyle birlikte Halep'ten ayrıldığını duyurdu. 11.30 : Anadolu Ajansı, Rusya tarafından insansız hava araçlarıyla izlenen konvoyun görüntülerini servis etti.
11.25 : Halep'in karşısındaki Cilvegözü Sınır Kapısı ikinci bir emre kadar TIR çıkışlarına kapatıldı. Doğan Haber Ajansı, Halep'ten göç beklendiğini ve yetkililerin Hatay'da hazırlık yaptığını bildiriyor.
11.10 : Halep'ten bildiren BBC ekibinden Riam Dalati, keskin nişancı ateşinden sonra ambulansların Halep'in doğusuna geri döndüğünü söylüyor.
10.45 : Rusya Savunma Bakanlığı, Uluslararası Kızılhaç Örgütü'nün tahliye edilen yaralılara yardım ettiğini açıkladı.
10.45 : Muhalifler, Halep'in dışına çıkan ilk ambulanslara rejim destekçisi grupların ateş açtığını bildiriyor. Anadolu Ajansı, konvoydaki üç kişinin yaralandığını aktarıyor. Retuers, yaralılardan birinin kurtarma görevlisi olduğunu belirtiyor.
10.30 : Türkiye tahliyeyle ilgili ilk açıklamayı yaptı, Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın "Kardeşlerimizi bekliyoruz. İdlib ve Türkiye'de tüm tedbirleri aldık" dedi.
10.00 : Rusya, muhaliflerin 20 otobüs ve 10 ambulansla İdlib'e doğru yola çıktıklarını ilan etti. Rus askerlerin konvoyu korumaya hazırlandığını belirten Moskova, ayrıca Suriyeli yetkililerin isteyen herkesin Halep'ten güvenli bir şekilde ayrılmasını garanti ettiğini açıkladı. Rusya Savunma Bakanlığı'nın verdiği bilgiye göre, tahliye işlemleri insansız hava araçlarıyla izleniyor.
09.45 : Gözlemciler, hastaları taşıyan ilk konvoyun kentin doğusundan batısına doğru hareket ettiğini bildiriyor.
09.35 : Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, İranlı mevkidaşı Cevad Zarifi ile son 24 saat içinde ikinci kez telefonda görüştü. Dün öğle saatlerinde konuşan iki bakan, bu sabah bir kez daha Halep'teki gelişmeleri ele aldı.
09.30 : Uluslararası Kızılhaç Örgütü sözcüsü, Suriye Kızılayı ile birlikte 100 gönüllü ve 10 ambulansla tahliyeler için hazır beklediklerini ancak henüz kimseyi almadıklarını söyledi.
09.25 : Suriyeli muhalifler, yaptıkları resmi açıklamada yeni ateşkesin gece saat 02.30'dan itibaren devreye girdiğini ilan etti.
09.20 : İngiliz The Guardian gazetesi, gelişmeleri 'İran son Halep atağında gücünü gösteriyor' başlığıyla verdi. Gazete, ateşkesin dün askıya alınmasının Moskova ve Tahran arasındaki ilk görüş ayrılığını ortaya çıkardığını yazdı.
09.15 : İngiliz The Times gazetesi, tahliyelerin dün gerçekleşmemesinde muhaliflerin ifadesine göre Tahran yönetiminin iki ek talebi olduğunu yazdı. Muhaliflerin elindeki İranlı milis grubu Harakat el Nujaba'ya üye oldukları sanılan esirlerin teslim edilmesi ve muhaliflerin Halep'in yakınlarındaki iki Şii köyünü boşaltması.
09.10 : Reuters haber ajansı, Suriyeli yetkililere dayandırdığı haberinde, Halep'in doğusundan tahliyelerin başladığını bildiriyor.
08.30 : Rejim güçleriyle birlikte savaşan Hizbullah, silahlı muhaliflerin kenti terk etmelerine birkaç saat içinde izin verilebileceğini duyurdu.
07.00 : Sabah 06.00'da başlaması beklenen tahliyelerle ilgili bölgeden henüz bir bilgi gelmiş değil.
04. 30 : ABD Dışişleri Bakanı John Kirby, basın toplantısında "Halep'te İran'ın rolü hakkında neden bu kadar sessizsiniz?" şeklindeki bir soruyu İran’ın rolünü inkar etmediklerini söyleyerek yanıtladı.
03.10 : BBC'ye bilgi veren rejim yanlısı milis gruplardan bir yetkili, İdlib'deki Fua ve Kefreyya köylerinden tahliye edilecek 15 bin sivil karşılığında Halep'teki siviller, militanlar ve ailelerinin kentten ayrılmasına izin vereceklerini söyledi.
01.55 : Anadolu Ajansı'na konuşan Türk istihbarat kaynakları, Türkiye ve Moskova'nın devreye girmesiyle ateşkesin sağlandığını söylüyor. Ajansa göre Türkiye muhalifler, Rusya ise rejim güçleri adına garantör oldu. 01.30 : Dünya üzerinde birçok noktada Halep'te bozulan ateşkes protesto edildi. Paris, Saraybosna, Kazablanka ve Gazze gibi kentlerde sokağa çıkanlar, siviller ve silahlı muhaliflerin tahliye edilmesini istedi.
01.25 : Rejim güçleriyle birlikte savaşan Hizbullah milisleri, henüz ateşkes için anlaşma sağlanamadığını belirtiyor. Grup dün de sabah saatlerinde tahliyeleri engellemekle suçlanmıştı.
00.45 : Birleşmiş Milletler, ateşkes ilan edildikten sonra dün muhalif grupların elindeki bölgelere yapılan bombardımanın savaş suçu kapsamına girebileceğini ilan etti. 00.35 : İran'ın dün gün boyunca tahliyeleri engellemesi üzerine İstanbul'daki İran Başkonsolosluğu önünde gösteri vardı. Bina önünde toplananlar sloganlar attı, polis geniş güvenlik önlemi aldı.
00.10 : Muhalifler, akşam saatlerinde yaptıkları açıklamayla yeniden ateşkes için anlaşma sağlandığını duyurdu. Verilen bilgiye göre, siviller ve silahlı muhaliflerin tahliyesi sabah saatlerinde başlayacak.
00.00 : Suriye'nin en büyük kenti Halep'te savaşı bitirmesi beklenen gelişmeleri gün boyunca an be an aktaracağız.