Harcama çekleri geliyor

Krize müdahalede gecikmekle eleştirilen hükümet vatandaşa harcamak için hediye çeki vermeye hazırlanıyor. İç talebi sıçratmaya yönelik bir uygulamaya ihtiyaç duyulduğunu belirten Devlet Bakanı Ekren, "Bir defalık maliyet karşılanabilir" dedi. Küresel krizin etkilerinin tüm sektörlerde net olarak görülmesiyle hükümet, iç talebi artırmaya dönük yeni önlem arayışına girdi. Maliyetini karşılayabileceği “tek seferlik bir atış” planı üzerine duran hükümet, vatandaşına “harcama çeki” verilmesi konusunda bir çalışma başlattı. Ekonomi yönetimi, reel sektörün krediye ulaşmada yaşadığı sorunun ortadan kalktığını ancak düşen iç talep nedeniyle reel sektörün giderek, üretemez hale geldiğini tespit etti. Bu nedenle iç talebin bir defalık ‘şok vuruş’la harekete geçirilmesi planı üzerinde duruluyor. Ancak ekonomi yönetimi, söz konusu “harcama çeki”nin, diğer bazı ülke örneklerinde olduğu gibi, harcamalarda artışa neden olmak yerine tasarrufa yönelmesi olasılığından endişe ediyor. Bu kapsamda Türkiye’deki tasarruf ve harcama eğilimlerini net bir şekilde ortaya koymak üzere bir çalışma başlatıldı. Bu çalışmanın sonunda Türkiye’deki bireysel ve kurumsal tasarrufların mevcut durumu, gelecek dönemde tasarrufların eğilimi ve bu eğilimi değiştirmenin yollarına ilişkin politika önerileri bir rapor halinde ortaya konulacak. Bu çalışma, harcama çeki uygulamasına karar verilmesi halinde kimlere ve ne kadarlık bir tutarda çek verileceğini de belirlemekte ekonomi yönetimine yol gösterecek. Tüm veriler etkilendi Devlet Bakanı Ekren, Vatan gazetesine yaptığı açıklamada, maliyetini üstlenebilecekleri bir yöntemle doğrudan harcamaları artırarak, iç talebin sıçratılması üzerinde durduklarını vurguladı. Küresel krizin etkilerinin artık net olarak görülmeye başlandığını belirten Ekren şöyle konuştu: “Bir defaya mahsus ödemeler yoluyla iç talebi artırmanın yollarını arıyoruz. Vatandaşlara ”harcama çeki“ dağıtılmasıyla, bu amacımızı gerçekleştirebilir miyiz, buna bakıyoruz. Şu anda iç talebi sıçratmaya dönük, doğrudan harcamaları artıracak bir uygulama ihtiyacı var. Alacağımız önlem, maliyeti bakımından tek defalık olmalı bunun maliyetini karşılamak daha mümkün. Süreklilik arzeden uygulamaların maliyetini yüklenmek bizim açımızdan zor. Burası önemli. Tek defalık olacağı için bu yöntem bizim ihtiyacımıza daha uygun görünüyor. Ancak diğer ülke örnekleri var. ABD’de yapıldı. Ama başarısız oldu. Harcamaya dönüşmedi. Tasarruf eğilimi yüksekti ve tasarrufa yöneldi. Kaygımız, böyle bir durumda (çek verilmesi halinde) bu harcanır mı, tasarruf mu edilir?” Tasarrufa gitmemeli Ekren, “Çeklerin tasarrufa gitmesinin engellenmesi için ne yapılabilir? Örneğin belli tarihli olması mı” sorusu üzerine şunları söyledi: “Tasarruf edilemeyecek şekilde verilmesi, çekin sadece belli tarihler arasında geçerli olabilmesi gibi öneriler var. Bunun kamuoyunda tartışılması da bize bir yön verecek. Biz bu konunun tartışılmasını, yazılıp çizilmesini istiyoruz.” 6-9 milyon arasında vatandaşa 2.5 milyar TL’lik çek verilecek - Edinilen bilgilere göre harcamaları artırmak amacıyla vatandaşa verilmesi planlanan “harcama çeki”nin kimlere ve ne tutarda verileceği de ayrı bir çalışma konusu olacak. - Burada öne çıkan yaklaşıma göre çekin, harcama eğilimi yüksek kesimlere verilmesi ön planda tutulacak. Buna göre SGK kayıtları baz alınıyor. - SGK’nın kayıtlarına göre 2008 yılı sonunda kayıtlı çalışan sayısı 15 milyon 492 bin kişi. Ancak ailede karı, koca, çocuk çalışanlardan sadece birine çek verilmesi planlandığından bu sayının 9 milyon kişi civarında olacağı tahmin ediliyor. - Ancak “geliri belirli bir tutarın altında bulunanlar” ile “emekliler” şeklinde bir kıstas getirilmesi de öneriler arasında. - Bu durumda sayının 6 milyon kişiye indiği ifade ediliyor. Bu yaklaşımlara göre belirlenecek şekilde harcama çeki tutarının 200 TL- 500 TL arasında değişebileceği de kaydedildi. - Hükümetin bu uygulamanın hayata geçirilebilmesi için 2.5 milyar TL civarında bir maliyet içinde kalmayı hedeflediği de gelen bilgiler arasında. Posta kutularına bırakılıyor... ABD: ABD geçtiğimiz yıl için 145 milyar dolarlık vergi indirim çeki dağıttı. Kişi başına 600 dolarlık vergi indirim çekini posta kutularına bırakan ABD, evli çiftlere 1.200 dolar ve her çocuk için de 300 dolarlık çek vermişti. İTALYA: Orta ve ortanın altı gelirli ailelere ayda 40 eurouk bir kart dağıtarak ailelerin bununla elektrik ve gıda ihtiyaçlarını karşılamalarına katkıda bulunmalarını sağladı. TAYVAN: Tayvan hükümetinin piyasaya sürdüğü alışveriş kuponlarının tutarı 3.600 Tayvan doları (108 dolar). Alışverişlerin yanı sıra karaoke söylemek gibi farklı alanlarda da kullanılabiliyor. Hükümet 82 milyar Tayvan dolarına mal olan kuponlar ile GSYİH’yi yüzde 0.65 puan yükseltmeyi hedefliyor. Sivil insiyatifin ‘Türk malı alın’ kampanyası ile birleştirilebilir Nazım Ekren’in ipuçlarını verdiği harcama çeki uygulamasının zamanlaması tam da TOBB liderliğinde başlatılması planlanan “Türkiye’de üretilen malları satın alın” kampanyasına denk geldi. TOBB, TÜRK-İŞ, HAK-İŞ, DİSK, TİSK, TESK, KAMU-SEN ve TZOB başkanları bugün biraraya gelecek ve bu kampanyanın ayrıntılarını konuşacak. Kampanyaya tam bir kamuoyu desteği aranırken, ABD’nin başına iş açan “Buy American” uygulaması gibi algılanmaması için de çare aranıyor. Dünya Ticaret Örgütü kurallarına göre, özellikle kamunun alımlarında sadece Türk malı kullanılması uygulaması Türkiye’nin başını ağrıtabilir. Bu yüzden kampanyanın sadece sivil toplum kuruluşları insiyatifinde yürütülmesi planlanıyor. Ancak dağıtılması gündemde olan harcama çeklerinin sadece Türkiye’de üretilen malları kapsaması gibi bir kural getirilerek hükümetin de bu kampanyaya dolaylı desteğinin sağlanabileceği konuşuluyor. Buna göre Hükümet, Dış Ticaret Örgütü kuralları kapsamında tarife dışı engeller hükmü nedeniyle “harcama çeki sadece yerli ürünlerde geçerlidir” koşulu getiremiyor. Ancak sivil toplum kuruluşları, bunu bir tür kampanya şeklinde organize ederek yürütecek.