Hayata Dönüş için “yaşam hakkı ihlali” kararı: AYM’ye göre operasyon zorunlu ama yaşam hakkı ihlal edildi
Anayasa Mahkemesi, 2000’de Türkiye genelindeki cezaevlerine düzenlenen ve “Hayata Dönüş” adı ile anılmasına rağmen gerçek isminin Tufan Operasyonu olduğu açığa çıkan operasyon sırasında gözünü kaybeden mahkumun yaşam hakkının ihlal edildiğine karar verdi. AYM kararında, Bayrampaşa Cezaevi’nin C koğuşuna operasyon düzenlenmesinin “zorunlu” olduğu ancak buna karşılık yaşam hakkının ihlal edildiği ifade edildi.
T.Y. adlı hükümlü, operasyonda gaz fişeği ile gözünü kaybetti. T.Y.’nin bu konuda açtığı dosya 10 yıl karara bağlanmadı. T.Y., bu süreçte, 2005’te yaşamını kaybetti. Ailesi, devlete karşı aynı zamanda tazminat davası açtı. 2010’da ise Bayrampaşa Cezaevi’ne yönelik operasyonla ilgili 39 jandarma hakkında dava açıldı. Bu dava halen bitmedi.
T.Y.’nin ailesi, tazminat davasının sürüncemede bırakılması nedeniyle bireysel başvuruda bulundu. AYM Birinci Bölüm tarafından başvuru ile ilgili verilen kararda, Hayata Dönüş ile ilgili AİHM kararları sıralandı.
Kararda, güvenlik güçlerinin bu tür operasyonlarda silah ve güç kullanmasının neden zorunlu olduğunu açıklaması gerektiği anımsatıldı. Kararda, “C Blok’taki mahkûm/tutuklular tarafından jandarma görevlilerinin müdahalesine karşı ateşli silahlar, LPG tüplerinden imal edilen alev silahları gibi silahlarla karşılık verilmiş ve tüm teslim olma çağrıları mahkûm/tutukluların bir kısmı tarafından karşılıksız bırakılmış ve eylemler sürdürülmüşse de başvurucunun yakınının bu şekilde diğer isyancı mahkûmlarla birlikte silah kullanmak suretiyle isyana aktif katılım sağladığı ceza yargılaması sonucu sabit kılınmamıştır” denildi.
Kararda, şu yorum yapıldı:
“Tüm bu hususlar birlikte ele alındığında devletin T.Y.nin ne şartlarda yaralandığını açıklama ve dolayısıyla yakınlarına karşı mutlak zorunlu bir hâlde güç kullanıldığını ispatlama yükümlülüğünü ikna edici biçimde yerine getiremediği, dolayısıyla T.Y.ye karşı kamu görevlilerinin kullandığı gücün mutlak zorunlu olmadığı değerlendirilmiştir.”
AYM, ailenin tazminat taleplerini reddederken, yaşam hakkının ihlal edildiği sonucuna varmasından dolayı, kararın bir örneğinin tazminat davasına bakan İstanbul 2. İdare Mahkemesine gönderilmesine hükmetti.