HDP, AYM'nin sözlü savunmayı 11 Nisan’a ertelemesini nasıl yorumluyor; parti kapatılırsa seçim için 'B ve C planları' neler?

Ayşe SayınAnkara, BBC Türkçe

Anayasa Mahkemesi (AYM), Halkların Demokratik Partisi (HDP) hakkındaki kapatma davasında, sözlü savunma tarihini 11 Nisan’a erteledi. HDP’nin depremler nedeniyle, sözlü savunmanın 3 ay ertelenmesi talebini karara bağlayan AYM, yaklaşık 1 ay erteleme yönünde karar verdi. HDP Grup Başkanvekili Saruhan Oluç kararı, “seçimlere müdahale” olarak yorumladı.

AYM daha sonra HDP'nin Hazine yardımı hesabına tedbiren bloke konulması kararını kaldırdı. Yüksek Mahkeme, 5 Ocak'ta HDP'ye yapılacak Hazine yardımına geçici olarak bloke konulması kararı vermişti. Karar nedeniyle HDP, 10 Ocak’ta siyasi partilere yapılan Hazine yardımından payına düşen yaklaşık 180 milyon lirayı alamamıştı.

HDP, seçimlerden önce partinin kapatılması olasılığına karşı, başka parti listelerinden aday gösterilmesi dahil, bütün seçenekleri değerlendiriyor.

AYM tarafından daha önce HDP’nin sözlü savunması için 14 Mart belirlenmişti. Ancak 6 Şubat'ta meydana gelen Kahramanmaraş merkezli depremler nedeniyle HDP, geçen hafta AYM’ye başvurarak sözlü savunmanın 3 ay ertelenmesini istedi.

Bu aynı zamanda, 14 Mayıs’ta yapılması planlanan seçimlerin sonrasına erteleme talebi anlamına da geliyor. AYM’nin bugünkü toplantısında talep karara bağlandı, sözlü savunma 11 Nisan’a ertelendi.

'Seçimlere doğrudan müdahale'

HDP’de yapılan ilk değerlendirmelerde, bu karar “Seçim sürecine müdahale” olarak yorumlandı. BBC Türkçe’ye konuşan HDP Grup Başkanvekili Saruhan Oluç, partisinin 3 aylık bir erteleme talep ettiğini ancak Mahkeme’nin seçimler öncesine sözlü savunma tarihi verdiğine dikkat çekti.

Oluç'a göre AYM bu kararla, “Ben seçimlere kadar her şeyi yapabilirim” mesajı verdi:

"Biz özenle şunu hep vurguladık; yılbaşından bugüne kadar, seçim ortamına girildi Türkiye'de. Dolayısıyla kapatma davasının sürüyor olması, seçimlerden önce doğrudan doğruya seçimlere müdahale edilmesi anlamına gelir. Dolayısıyla 'Bu mesele seçimlerden sonraya bırakılmalıdır' diye dilekçe de vermiştik kabul edilmedi.

"Şimdi bir kez daha, geçen hafta dilekçe verdik, deprem nedeniyle erteleme için. AYM ise 11 Nisan'a tarih verdi oysa biz 3 ay erteleme istemiştik. Yani AYM bize demiş oluyor ki 'Ben seçimlere kadar herşeyi yapabilirim'. Yani Demokles'in kılıcı olarak kapatma davası ve siyasi yasaklar bizim tepemizde durmaya devam edecek."

HDP listelerinden seçime girilmeyebilir

AYM, HDP’nin sözlü savunmasını yapacağı 11 Nisan’da bir karar vermeyecek ancak sürecin hızlandırılması halinde kararın seçimin yapılması planlanan 14 Mayıs’tan önce sonuçlandırılması mümkün. HDP’de bu olasılığı dikkate alarak "B ve C planlarını" devreye sokmaya hazırlanıyor.

Bu çerçevede HDP olarak seçime girilmemesi dahil bütün seçenekler değerlendiriliyor. Parti kulislerinden yansıyan bilgilere göre, partinin ilk seçeneği HDP listeleri ile seçime girmek. Ancak aday listelerinin teslim edilmesinden sonra, partinin kapatılması kararı verilmesi olasılığına karşı, "yedek parti" listelerinden seçim planlanıyor.

Bu kapsamda "seçime girme yeterliliği" olan partilerden biri tercih edilecek. Seçime 6 partiyle birlikte "Emek ve Özgürlük İttifakı" altında girecek olan HDP, adaylarını seçime girme yeterliliği taşıyan Türkiye İşçi Partisi (TİP) ve Emek Partisi (EMEP) listelerinden gösterebilir.

HDP’nin tercihi Yeşiller ve Sol Gelecek Partisi

Ancak partinin kapatılması halinde HDP’nin ilk tercihi, adaylarını, seçime girme yeterliliği taşıdığı belirtilen Yeşiller ve Sol Gelecek Partisi listelerinden göstermek. Ancak Yüksek Seçim Kurulu, henüz seçime girme yeterliliği taşıyan partileri ilan etmedi ve HDP’lilerin seçime girmesini engellemek için Yeşiller ve Sol Gelecek Partisi’ne engel çıkarılabileceği endişesi taşıyorlar.

Böyle bir durumda TİP veya EMEP seçeneğinin gündeme geleceği ifade ediliyor. Sol ve sosyalist tabana hitap eden iki partinin, HDP’nin muhafazakar seçmeninin oyunu alıp almayacağı kaygısı da dile getiriliyor.

HDP kaynakları, parti hakkında kapatma kararı verilmesi durumunda, karşılarına birçok engelin çıkabileceğini, hatta seçime girme yeterliliği olan siyasi partilere bile vize verilmeyebileceğine dikkat çekerek, “Bizim B ve C planlarımız hazır. Eğer başka engellerle seçime girme hakkımız engellenirse, iktidara kaybettirmek için seçmenimizi seçime giren bir partiye yönlendiririz, seçmeni seçeneksiz bırakmayız” görüşünü dile getiriyorlar.

HDP, Hazine yardımı alabilecek

Öte yandan AYM, HDP’nin sözlü savunma tarihini 11 Nisan’a ertelemesinin ardından Hazine yardımı hesaplarına geçici bloke konulması talebi ve buna partinin yaptığı itirazı da karara bağladı.

Mahkeme, 7’ye karşı 8 oyla HDP hesaplarına geçici bloke konulması kararını kaldırdı.

AYM, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı’nın talebi üzerine 5 Ocak’ta HDP hesaplarına geçici bloke koymuştu.

Karar nedeniyle HDP, 10 Ocak’ta siyasi partilere yapılan Hazine yardımından payına düşen yaklaşık 180 milyon lirayı alamamıştı.

AYM’nin blokajı kaldırmasıyla birlikte bu miktar partiye iade edilecek.

"Kapatma davasının işareti değil"

HDP Grup Başkanvekili Saruhan Oluç, AYM’nin yaptıkları itirazları dikkate aldığının anlaşıldığını, bu kararın kapatma davasının sonucuna ilişkin bir işaret olmadığını söyledi.

Oluç, “Savunmamızı yaptık. AYM, Yargıtay Cumhurşyet Başsavcısından gelen bloke talebinin hukuka uygun olmadığı kanaatine varmış belli ki savunmamızdan sonra. Hukuk açısından baktığımızda doğru bir karar” dedi.

Karara itiraz yolunun kapalı olduğuna da dikkat çeken Oluç, bu kararın kapatma davası için bir gösterge olmayacağını ifade etti:

“Bu kararı kapatma davasının bir işareti olarak okumak doğru olmaz. Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı daha önce zaten iki kere tedbir konsun diye başvuruda bulunmuştu, AYM iki kez reddetti. Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının görüşlerini yeterli bulmamıştı. Üçüncü başvurusunda da yeterli olmadığı sonucuna varmış olmalı ki böyle bir karar aldı. AYM’nin savunmamızı dikkate alması önemli.”

Mahkeme süreci nasıl işleyecek?

AYM heyeti, 11 Nisan'da, parti yetkililerinin sözlü savunmasını dinleyecek. Bu sürecin ardından raportör raporu beklenecek. Raporun AYM üyelerine dağıtılmasının ardından Başkan Zühtü Arslan, toplantı için bir gün belirleyecek.

AYM üyeleri belirlenen günde bir araya gelerek kapatma istemini esastan görüşmeye başlayacak. Heyetin, karar verene kadar görüşmeleri aralıksız sürdürmesi bekleniyor.

Parti kapatma kararı üçte iki çoğunlukla alınabiliyor

Kapatma davasını 15 kişiden oluşan Anayasa Mahkemesi heyeti karara bağlayacak.

Anayasa'nın 69. maddesinde sayılan hallerden dolayı partinin kapatılmasına veya dava konusu fiillerin ağırlığına göre devlet yardımından kısmen ya da tamamen yoksun bırakılmasına, toplantıya katılan üyelerin 3'te 2 oy çokluğuyla, yani 15 üyenin 10'unun oyuyla karar verilebiliyor.

Bu durumda karar, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı ile ilgili siyasi partiye tebliğ edilecek ve Resmi Gazete'de yayımlanacak.

Anayasa Mahkemesi'nin, siyasi yasak istenen partililerin beyan ve eylemleriyle partinin kapatılmasına neden olduğunu belirlemesi halinde bu kişiler, kesin kararın Resmi Gazete'de gerekçeli olarak yayımlanmasından başlayarak 5 yıl süreyle bir başka partinin kurucusu, üyesi, yöneticisi ve deneticisi olamayacak.

Ancak hüküm giymedikleri sürece, bağımsız milletvekili olmalarının önünde engel bulunmuyor.