HDP'nin oyları neden azaldı; seçmeni AKP'ye mi kaydı, sandığa mı gitmedi?

7 Haziran seçimlerinden yalnızca 5 ay sonra gerçekleşen 1 Kasım seçimleri siyasi tabloda bambaşka bir görünüme neden oldu. Seçim sonuçlarına ilişkin analizlerde üzerinde ortaklaşılan kanaatlerden biri, muhalefetin 7 Haziran’dan sonra alternatif bir hükümet için umut vermemesi ve “ya istikrar ya kaos” vurgusu yapan AKP’nin seçmen üzerinde etkili olduğu yönündeydi. AKP oyları çarpıcı şekilde yükselirken MHP ve HDP oylarının gerilemesi, bu iki partinin, “bir miktar seçmenini AKP’ye kaptırdığı” şeklinde yorumlandı. Ancak bir diğer yorum da Doğu ve Güneydoğu bölgelerinde 7 Haziran seçimlerinde HDP’ye oy veren seçmenlerin sandığa gitmediği/korktuğu yönündeydi. Konuya ilişkin bir analiz de “Çilek Ağacı”ndan geldi. İnternet üzerinden kolektif bir  “veri mühendisliği ve görselleştirme” ağı olarak çalışan “Çilek Ağacı” ekibi, 1 Kasım sonuçlarını ilçe düzeyinde analiz etti.

Haziran’da sandığa gitmeyenler

Çilek Ağacı, muhalefetin ve AKP’nin net oy değişimleri arasında 1.6 milyonluk bir oy farkı olduğunu ve bunun 7 Haziran’da seçimde oy kullanmayan en az 1.6 milyon seçmenin bu seçimde oy kullandığına işaret ettiğini tespit ediyor. Analize göre, bu oyların büyük bir kısmı AKP lehine kullanıldı.

Çilek Ağacı’nın analizinde dikkat çeken başka bazı tespitler ise şöyle:

“Haziran ve Kasım Seçimleri ilçe düzeyinde karşılaştırıldığında AKP dışı tüm partilerin kaybettiği ortalama her bir oya karşılık AKP neredeyse iki oy kazandı. Bu oran büyük seçim bölgelerinde artarken İstanbul’un ilçelerinde neredeyse üç katına çıkıyor.”

“Bu genel eğilimin tersine, HDP’nin güçlü olduğu illerde, AKP dışındaki partilerin oylarındaki toplam düşüş, AKP’nin oylarındaki toplam artıştan daha fazla. Bu nedenle, özellikle Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da HDP’nin oy oranındaki düşüşü belirleyen ana unsurun HDP-AKP arasındaki oy geçişleri değil, sandığa gitmeyen HDP’li seçmen olduğunu düşünüyoruz.”

“Geçtiğimiz seçimde geçersiz sayılan oylar sebebiyle AKP’nin diğer partilere oranla daha fazla oy kaybettiğini tahmin ediyoruz. Bu seçimde özellikle İstanbul’daki geçersiz oyların sayısı dramatik bir biçimde azaldı. Oy pusulalarının tasarımının değişmesine bağladığımız bu durum AKP’nin oy oranını arttırmış olabilir.”