Hükümete yakın gazete ve televizyon kanallarına kamudan reklam yağdı
The Nielsen Company’nin AdEx raporlarına göre, kamu şirket ve kurumları reklam verirken hükümete yakın gazeteleri tercih ediyor. Kamu payı olan şirketlerin reklam portföyünde hükümete yakın Sabah, Star ve Milliyet ilk sırada yer alıyor. Cumhuriyet, Zaman, Bugün ve Sözcü ise 18 gazete arasında son sırada.
Kamuya ait kurum ve şirketlerin reklam verme politikası televizyon kanallarına da yansıdı. Nielsen’in verilerine göre, 2014’ün ilk yarısında A Haber; Çaykur, THY, Vakıfbank, Ziraat, Halkbank, Emlak Konut’un reklamını 86 bin saniye ile en çok yayınlayan kanal oldu. A Haber, ATV ve ATV Avrupa ile NTV, Kanal 24, TGRT, TVNet, Ülke ve Beyaz TV’de 356 bin saniye reklam yayınlanırken, CNN Türk, Kanal D, Fox TV 42 bin saniye reklam alabildi. SHaber, Samanyolu, Bugün ve Kanaltürk televizyonlarına hiç reklam verilmedi.
Reklam sektörü tarafından referans alınan rapora göre, Türk Telekom, Emlak Konut, Halkbank, Vakıfbank gibi kamu payı olan şirket ve kurumlar, ilan kullanımlarında hükümete yakın gazeteleri tercih ediyor. Zaman gazetesinden Ali Demirhisar’ın haberine göre, 2014’ün ilk 6 ayında gazetelere verilen reklamlarda ilk sıraları Sabah, Star ve Milliyet alırken, Cumhuriyet, Zaman, Bugün ve Sözcü 18 gazete arasında son 4 sırada. Şirketler Zaman’ın üçte birinden az tiraja sahip olan Sabah’a Zaman’ın 22 katı, Zaman’ın sekizde biri kadar tirajı olan Star’a ise 17 katı kadar daha fazla ilan verdi.
Kamu kurumlarının, internet siteleri, televizyonlar ve gazetelere verdiği reklamları objektif, tarafsız, bilimsel ve rasyonel kriterlere göre değil, gazetelerin hükümet politikalarını ve uygulamalarını olumlu ya da olumsuz ele alışlarına göre planladıkları ve dağıttıkları görülüyor. AdEx raporlarındaki veriler, hükümete yakınlığı ile bilinen Sabah, Star, Akşam, Milliyet, Yeni Şafak, Takvim, Türkiye ve Akit gibi gazetelerin kamu ilanlarından aldığı payın patlama yaptığını gösteriyor. Kamu kurumları yılın ilk 6 ayında en fazla reklamı yaklaşık 34 bin sütun-santim ile Sabah’a verdi. İkinci sırayı 130 bin adetlik tirajına rağmen 26 bin sütun santime yakın ilan verilen Star alırken, üçüncü sırada 24 bin sütun santimle Milliyet yer aldı. Bu kurumların yakın geçmişe kadar en çok reklam verdiği gazete olan Hürriyet ise her üç gazeteden daha yüksek tiraj ve erişime sahip olmasına rağmen dördüncü olabildi. En çok ilan verilen gazeteler sıralaması Akşam, Habertürk, Yeni Şafak, Takvim, Türkiye, Güneş, Posta, Akit, Vatan şeklinde devam etti.
Muhalif bir yayın politikası izleye gazeteler ise yüksek tiraj ve erişimlerine rağmen görmezden gelindi. Cumhuriyet, 1.660 sütun santim ilan alabilirken, 1 milyonun üzerinde tirajı olan Zaman’a ise kamudan sadece 1.536 sütun santim ilan verildi. 165 bin tirajlı Bugün’ün üçte biri kadar tirajı olan Akit’e ise 10 bin sütun santim ile Bugün’ün on katı ilan verildi. 868 sütun santimle en az ilan verilen gazete 360 bin tiraja sahip Sözcü oldu. Ayrıca Türk Telekom Ramazan boyunca her gün Sabah, Star, Yeni Şafak ve Akşam’ın Ramazan sayfalarında sponsor olarak yer alıyor. Turkcell ise Ramazan’da her gün Star ve Yeni Şafak’ın birinci sayfasında bant şeklinde sponsorluk ilanları yayınlıyor.
17 ve 25 Aralık yolsuzluk soruşturması kapsamında hakimlerin kararı ile yapılan dinlemelerde hükümete yakınlığıyla bilinen bir gazetenin yöneticisiyle dönemin Halkbank Genel Müdürü arasında geçtiği öne sürülen bir konuşma tartışmalara yol açmıştı. Telefon görüşmesinde, medya yöneticisinin Halkbank Genel Müdürü’ne, “Süleyman Bey maaşları ödeyemiyorum, oradan iki milyon yolla” dediği öne sürülürken, o dönem Halkbank Genel Müdürü olan Süleyman Aslan olduğu öne sürülen kişinin “Burası halka açık bir şirket, açıklayamayacağım kaynak transferleri yapamam” dediği iddia edilmişti. Görüşmede, medya yöneticisi olduğu öne sürülen kişi ise buna karşılık “Bir şey olmaz, ben reklam faturası keser gönderirim sana” karşılığını vermişti.
Televizyon kanalları
Kamuya ait kurum ve şirketlerin reklam verme politikası televizyon kanallarına da yansıdı. Nielsen’in verilerine göre, 2014’ün ilk yarısında A Haber; Çaykur, THY, Vakıfbank, Ziraat, Halkbank, Emlak Konut’un reklamını 86 bin saniye ile en çok yayınlayan kanal oldu. A Haber, ATV ve ATV Avrupa ile NTV, Kanal 24, TGRT, TVNet, Ülke ve Beyaz TV’de 356 bin saniye reklam yayınlanırken, CNN Türk, Kanal D, Fox TV 42 bin saniye reklam alabildi. SHaber, Samanyolu, Bugün ve Kanaltürk televizyonlarına hiç reklam verilmedi.
Zaman gazetesinden Suat Özçelik ve Kamil Arlı'nın haberine göre, kamu kurumlarının milyonlarca liralık TV reklamlarında en büyük payı düşük izlenme oranlarına sahip AHaber, Kanal 24, TVNet, Beyaz TV, 360 ve Kanal A gibi hükümete yakın medya kurumları aldı. CNN Türk, Fox, SHaber, Bugün TV ve Kanaltürk’ün aralarında bulunduğu kanallar ise reklamlardan düşük bir pay aldı. Nielsen’in ADEX reklam verilerine göre, 2014’ün ilk yarısında AHaber; Çaykur, THY, Vakıfbank, Ziraat, Halkbank, Emlak Konut gibi kurumların reklamını 86 bin 396 saniye ile en çok yayınlayan kanal oldu. AHaber, ATV ve ATV Avrupa ile birlikte NTV, Kanal 24, TGRT, TVNet, Ülke ve Beyaz TV’de 355 bin 724 saniye reklam yayınlanırken, CNN Türk, Kanal D, Fox TV 42 bin 125 saniye reklam alabildi. SHaber, Samanyolu ve Mehtap TV ile Bugün ve Kanaltürk’e hiç reklam verilmedi. Halkbank’ın toplam 68 bin 814 saniyelik reklamının üçte biri Kanal 24’e aktı.
Kamu kurumlarında reklam pastasını en çok zorlayan 3 kamu bankası Ziraat, Halkbank ve Vakıfbank başı çekerken, THY, Emlak Konut ve Çaykur da reklam kullanımlarında hükümete yakın TV’lere yönelerek öne çıktı. Halk Bankası 2014 yılının ilk altı ayında verdiği reklamların neredeyse tamamına yakınını hükümete yakınlığıyla bilinen televizyon kanallarına akıttı.
Ziraat Bankası ise hükümete yakın medya haricindeki hiçbir medya kuruluşuna reklam vermedi. Vakıfbank CNN Türk, Fox TV, Samanyolu Medya Grubu gibi reytingi yüksek kanallara hiç reklam vermeye gerek duymazken, Ülke TV, Beyaz TV, NTV gibi yandaş medya kurumları kamu kurumundan 151 bin 379 saniye reklam alarak Vakıfbank’ın gözdesi oldu.
CNN Türk’ün hiç reklam alamadığı 2014 yılının ilk altı ayında yandaş televizyonlardan Turkuvaz Medya Grubu’nun 3 kanalı toplam 40 bin 562 saniye, 24 Televizyonu 15 bin 599 saniye, 360 TV 16 bin 300 saniye THY reklamı yayınladı. Devlete ait Çaykur şirketi reyting ölçümlerinde sürekli önde yer alan CNN Türk, Fox TV gibi kanallarla, TVNet gibi izlenme oranları çok düşük olan kanallara aynı reklamı vermesi dikkat çekti. Çaykur, TVNet’e 2013 yılının tamamında 10 bin küsur saniye reklam verirken, 2014 yılının daha ilk altı ayında 18 bin 149 saniye reklam verdi. A Haber, 24 bin 932 saniye Emlak Konut kurumu reklamı aldı. Halkbank 47 bin 299 saniye, Türk Hava Yolları 157 bin 129 saniye, Vakıfbank 136 bin 849 saniye ve Ziraat Bankası’nın 10 bin 11 saniye reklam verdi. Reytingi yandaş kanallardan daha iyi olan Samanyolu Yayın Grubu, Bugün TV, Kanaltürk gibi televizyonlar bu kamu kurumlarından reklam alamadı.
