Hürriyet Okur Temsilcisi Bildirici'den gazetesine tepki: Eksik haber yanıltır

Hürriyet Okur Temsilcisi Faruk Bildirici, Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan'ın İsmet İnönü'nün ABD bayrağıyla çekilen fotoğrafını paylaşması ardından başlayan tartışmayı eksik haberleştiren gazetesine tepki gösterdi. Bildirici "İnönü fotoğrafı, en azından İnönü’nün elindeki Türk bayrağının da göründüğü ikinci fotoğraf ile birlikte yayımlanmalı; CHP’lilerin itirazlarına da yer verilmeliydi" dedi. 

İnönü'nün eski bir fotoğrafını gösteren Erdoğan, İnönü'nün elinde ABD bayrağı salladığını iddia etmişti. Çok geçmeden gerçek ortaya çıkmış, İnönü ABD ve Türkiye'nin temsilcilerinin katıldığı toplantıda aynı anda ABD ve Türk bayrağını salladığı ifade edilmişti.

Bu gerçeğe rağmen Hürriyet gazetesinin olayı "Amerikan bayraklı İnönü" diyerek haberleştirmesi, fotoğrafın gerçeğini aktarmaması eleştirilere neden olmuştu.

Bildirici'nin "Eksik haber yanıltır" başlığıyla yayımlanan yazısının ilgili bölümü şöyle:

Gazetecilikte ‘haber değeri’nin kriterleri bellidir. ‘Yayım değeri’ olarak adlandırdığım yeni yaklaşımın kriterleri ise günün siyasi, sosyal ve ekonomik koşullarına göre farklılık gösterebiliyor.

‘Yayım değeri’nin temelde tek kriteri var: siyasi iktidarı, ekonomik güç odaklarını, hatta kimi sosyal grupları rahatsız etmemek, tepkisini çekmemek. Gazetecilik Türkiye’de demokrasinin dördüncü kuvveti olma özelliğini yitirdiği için “Haber değeri var mı”dan önce sorulan soru, “Rahatsız eder mi” oluyor. Eğer rahatsız etmeyecek ya da memnun edecekse ‘yayım değeri’ görülüyor haberlerde. Üstelik 5N1K’sının, yani haberin unsurlarının eksik olması da ‘yayım değeri’ni azaltmıyor.

Böyle olunca da ‘yayım değeri’ görülüp yayımlanan bazı haberlerde ‘haber değeri’ olmuyor; tersine ‘haber değeri’ olan bazı haberler de medyada yer alamıyor. Eleştirel gazeteciliğin yerini açıklama, demeç ve konuşmalara dayanan “dedi” gazeteciliğinin almasının temel nedeni işte bu.

Oysa eleştirel ve nesnel gazetecilik, eleştirilenlere ve en başta da ülkeyi yönetenlere katkıdır. Hatalardan arınmanın yolu eleştirilere açık olmaktır. En yetkin insanların bile eleştiriye tabi tutulmadıkları takdirde hata yapmaları kaçınılmazdır.

‘Yayım değeri’nin, ‘haber değeri’nin önüne geçmesinin sakıncalarından biri de okurun bilgi edinme hakkına zarar verilmesi. Oysa gazetecilik gerçeğin aktarılması işidir. Okurlar da yalın gerçeği aktardığımız için bize güveniyor.

Okurun güvenine saygı, bırakın ‘haber değeri’ olmayan metinleri, unsurları eksik haberlerin bile yayımlanmamasını gerektiriyor. Örneğin Nusr-Et restoranındaki alev şov sırasında turistlerin yanması olayı bazı gazete ve sitelerde “Ünlü et lokantasında turistler yandı” diye verildi, adı gizlendi. Hürriyet’in internet sitesinde ilk gün isim yoktu, okurlar eleştirdi, ertesi gün isim eklendi. Gazetede ise Nusr-Et restoranın adı yazıldı.

Eksik haberlere son örnek, Hürriyet’in 9 Ekim’de manşetten verdiği “Amerikan bayraklı İnönü” fotoğrafıydı. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın, İsmet İnönü’nün fotoğrafını göstererek “...elindeki bayrak, dikkat edin Türk bayrağı değil. Elindeki bayrak Amerika” demesi elbette haber.

Fakat bu eleştiriden öte bir suçlamaydı. Eski bir cumhurbaşkanına böyle bir suçlama yöneltilince gazetecilik refleksi hemen araştırılmasını gerektirirdi. Araştırılınca da bu fotoğrafın ABD Başkan Yardımcısı Johnson’un 27 Ağustos 1962’deki Ankara ziyaretinde çekildiği, İnönü’nün elinde iki bayrağı birlikte tuttuğu bilgisine ulaşılabilirdi. Zaten Erdoğan’ın -daha sonra kabul ettiği gibi- kameralara gösterdiği fotoğrafta İnönü’nün elinde iki çubuk olduğu belliydi. Merak etmek, şüphelenmek yeterliydi.

Bereket sosyal medya var. İnönü’nün ABD ve Türkiye bayraklarını birlikte tuttuğunu gösteren ikinci fotoğraf, saat 17.30 sıralarından itibaren  sosyal medyada paylaşılmaya başlanmıştı.

Gerçek o akşam böylece açığa çıktığına göre Erdoğan’ın sözleri ve gösterdiği İnönü fotoğrafı, en azından İnönü’nün elindeki Türk bayrağının da göründüğü ikinci fotoğraf ile birlikte yayımlanmalı; CHP’lilerin itirazlarına da yer verilmeliydi. Nesnel ve tarafsız gazeteciliğin gereği buydu. Sadece Erdoğan’ın suçlamasını ve gösterdiği fotoğrafı içeren haber –çok sayıda okurun da dikkat çektiği ve protesto ettiği gibi- eksikti, yanıltıcıydı. Elbette kasıtlı değil, CHP yöneticilerinin paylaşımlarının farkedilmemesinden kaynaklanmış bu durum.

Ayrıca IMF borçlanmalarının ne zaman başladığı, ‘Marshall Yardımı’nın ne olduğu, hangi dönemde yoğunlaştığı da bilgi kutucukları halinde yazılmalıydı.

Bereket ertesi gün birinci sayfadan “Elinde Türk bayrağı da var” haberi fotoğraflı olarak yayımlandı da yanlış bir ölçüde telafi edilmeye çalışıldı.