"İki yardımcılı cumhurbaşkanı; işte AKP'nin MHP'ye sunduğu anayasa teklifi"
MHP’ye gönderilen mini anayasa paketinde 29 maddenin yer aldığı, sistemin adının ‘cumhurbaşkanlığı’ olarak kaldığı belirtildi. Ankara kulislerinden edinilen bilgilere göre, 'Başkanlık ile cumhurbaşkanlığı karması' olarak nitelendirilen sistemde bakanlar dışarıdan atanacak. Cumhurbaşkanının iki yardımcısı olacak. Cumhurbaşkanı, Anayasa Mahkemesi ve HSYK üyelerinin yarısını atama hakkına sahip. Cumhurbaşkanı yürütmenin alanına giren konularda kararname çıkartabilecek. Meclis’te cumhurbaşkanına soruşturma açılması için 367 oy gerekecek. AKP’nin MHP’ye ulaştırdığı metinde idam cezası bulunmuyor. İdam cezasının tek maddelik ayrı bir metin olarak MHP’ye önerileceği belirtildi.
Hürriyet'ten Nuray Babacan'ın kulis haberi şöyle:
AKP, hafta sonu revize ettiği mini anayasa paketini MHP’ye ulaştırdı. MHP’ye gönderilen metnin geçici maddelerle birlikte 29 madde olduğu öğrenildi. AKP’nin bilinen önerilerinin ‘format atılmış’ haline benzeyen çalışmada, iki turlu başkanlık seçim sistemi ve 2019’da seçim öngörüldü. MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli’ye ulaştırılan ve onun da üzerinde çalışarak öneri geliştirmesi için Afyon Milletvekili Mehmet Parsak’a ilettiği ‘başkanlık paketi’ büyük sürprizler içermiyor. Bazı maddeleri MHP’ye seçenek sunmak için alternatifli hazırlanan metnin genel hatlarını, AKP’nin bilinen başkanlık sistemi önerisi oluşturuyor. Adı ‘cumhurbaşkanlığı sistemi’ olarak belirlenen metin, ‘başkanlık sistemi ile partili cumhurbaşkanlığı sisteminin karması’ olarak nitelendirildi. Paketin ana hatları şöyle:
5’er yıllığına 2 kez
Paket, tek Meclis ve üniter yapı üzerine kuruldu. İki turlu cumhurbaşkanlığı seçimi öngörüldü. Cumhurbaşkanı 5’er yıllığına iki kez seçilebilecek. Cumhurbaşkanlığı için Meclis’te temsil edilen partiler aday gösterebilecek. Parlamento dışı belli oy almış partiler ve vatandaşların belli imza oranıyla aday göstermesi de alternatif olarak metinde yer aldı. AKP’nin kendi taslağında dışarıdan aday gösterme alternatif değil, kesin hükümdü.
Yardımcı sayısı 2'ye çıkarıldı
AKP’nin MHP’ye sunduğu metindeki diğer farklı nokta cumhurbaşkanına 2 yardımcı oldu. Şimdiye kadarki başkanlık sistemi önerilerinde tek başkan yardımcısı planlanırken, bu metinde 2’nci başkan yardımcısı alternatif olarak önerildi.
Kararname yetkisi aynı
Taslağa göre, bakanlar dışarıdan atanacak. AKP’nin taslağında bakan atanan milletvekilinin istifa etmesi gerekiyor. Cumhurbaşkanı yürütmenin alanına giren konularda kararname çıkartabilecek. Temel hak ve hürriyetleri düzenleyen alanlarda kararname çıkartılamayacak. Geçiş hükümlerine göre değişiklik referandumda kabul edilse bile 2019 yılına kadar seçim olmayacak. Ancak mevcut cumhurbaşkanı düzenleme ile kendisine verilen ‘sınırlı’ yetkileri kullanacak.
Rektörleri de atayacak
Cumhurbaşkanı, HSYK ve Anayasa Mahkemesi üyelerinin yarısını atayacak. Diğer üyeler Meclis tarafından seçilecek. Rektörler yine cumhurbaşkanı tarafından atanacak.
Yüce Divan'a sevk için 413 oy
Cumhurbaşkanının denetimi soruşturma komisyonu kurulması yöntemiyle olacak. TBMM’de cumhurbaşkanına soruşturma açılması için 367, Yüce Divan’a sevk için de 413 oy gerekecek. AKP’nin denetime ilişkin maddesi, MHP’den gelecek öneriye bağlı olarak oranlar ve soruşturma komisyonu kurma yöntemi açısından değişebilecek.
İdam ayrı düzenleme
AKP’nin MHP’ye ulaştırdığı metinde idam cezası bulunmuyor. İdam cezasının tek maddelik ayrı bir metin olarak MHP’ye önerileceği belirtildi. AKP ve MHP, anayasa değişikliğinin gerçekleşmesi durumunda, ‘dar bölge seçim sistemi ve barajın düşürülmesine’ ilişkin yasal düzenlemeleri daha sonra tartışacak. Bu iki uygulama için ayrı yasal düzenleme yapılması gerekiyor.