İklim krizi: Dünyayı en çok kirleten ülkeler, karbon emisyonunu azaltmak için neler yapıyor?
Karbondioksidin (CO2) çoğu, sadece üç dört ülke, Çin, ABD, Hindistan, Rusya ve Avrupa Birliği tarafından üretiliyor.
Paris'te, 2015'te tüm bu ülkeler küresel sıcaklıklardaki tehlikeli artışı frenlemek için emisyonlarını azaltma konusunda uzlaştı. Peki o günden bu yana hangi adımlar atıldı?
Çin: Dünyanın en fazla karbon salımı yapan ülkesi
- Karbon emisyonlarının 2030'da zirve yapacağını söylüyor
- 2030 itibarıyla enerjinin yüzde 25'ini fosil olmayan yakıtlardan elde etmeyi amaçlıyor
- 2060'ta karbon nötr olmayı vaat ediyor
Çin, dünyanın en büyük CO2 üreticisi ve küresel emisyonların dörtte birinden sorumlu.
Karbon emisyonları hala artıyor. Büyük ölçüde kömüre bağımlılıktan kaynaklı.
Çin karbon nötr olma hedefine karbon salımını azaltarak mı ulaşacağını, yoksa benzer ölçüdeki CO2'yi dengelemek için başka yollar mı bulacağını net bir şekilde açıklamadı.
Devlet Başkanı Şi, geçen ay ülke dışındaki yeni kömür enerjili projelere fon sağlamayı durduracaklarını açıkladı.
Pekin 2026'dan itibaren kömür kullanımında kısıtlamaya gideceğini taahhüt etse de, Çin'deki kömür madenlerine, artan enerji talebini karşılayabilmek için üretimi artırma talimatı verildi.
Çin, yenilebilir enerji alanında ilerleme kaydetti. Şu anda küresel düzeyde güneş enerjisi üretiminin üçte birini elde ediyor ve dünyanın en büyük rüzgar enerjisi üreticisi.
Ancak Uluslararası Enerji Ajansı'na göre, ülkenin 2060'ta iklim hedeflerine ulaşabilmesi için kömür talebini yüzde 80'den fazla azaltması gerekiyor.
Bu arada ülkelerin 2015 Paris Anlaşması hedefine ulaşmak için yaptıklarını takip eden Climate Action Tracker kuruluşuna göre, Çin'in politikaları ve attıkları adımlar "yetersiz". Bütün ülkeler Çin ile aynı yöntemleri izlerse, küresel sıcaklık artışı 3 derece olacak.
ABD: Kişi başına en yüksek karbon salımı
- CO2 salımını 2030 itibarıyla 2005'teki seviyelere kıyasla en az yüzde 50 azaltacak
- 2030'da yeni araçların yarısının elektrikli olmasını istiyor
- 2050'de karbon nötr olmayı vaat ediyor
Yenilenebilir enerji kaynakları artışta olsa da, ABD'nin enerjisinin yüzde 80'inden fazlası fosil yakıtlardan geliyor.
Başkan Joe Biden'ın çevre planı, yeşil enerji kullanımını genişletmeyi amaçlıyor. Fosil yakıtları terk edip, temiz yakıtlara geçen enerji şirketlerine toplam 150 milyar dolarlık bir ödül fonu oluşturuldu.
Ancak planlar, kömür ve petrol endüstrilerine olası etkilerinden dolayı bazı Kongre üyelerinin muhalefetiyle karşı karşıya.
CO2 salımları, son 10 yılda düştü. Ancak Climate Action Tracker, ABD'nin politikaları ve attığı adımların "yetersiz" olduğunu ve Paris Anlaşması'nda öngörülen 1,5 derecelik sıcaklık artışı hedefine ulaşılması için "önemli ölçüde iyileşme gerektiğini" söylüyor.
Avrupa Birliği: Emisyonlar azalıyor
- 2030'da, 1990'daki seviyelere kıyasla yüzde 5'lik azalma sözü veriyor
- 2030'da yenilenebilir enerji seviyesini yüzde 40'a çıkarmayı hedefliyor
- 2050'de karbon nötr olmayı amaçlıyor
AB'deki başlıca CO2 yayıcıları Almanya, İtalya ve Polonya.
Genel anlamda ortak bir emisyon hedefi olsa da, AB ülkelerinin farklı mali ve teknik kapasiteleri var.
Ancak AB, 2021 Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Konferansı'nda (Cop26) tek bir tüzel kişilik olarak müzakere ettiğinden tüm üye ülkeler birliğin hedeflerine nasıl ulaşılacağı konusunda uzlaşmak zorunda.
Climate Action Tracker, AB'nin politika ve attığı adımların, küresel sıcaklık artışını 2 derecenin altında tutmak adına "neredeyse yeterli" olduğunu söylüyor ve emisyonların 2018'den bu yana düştüğüne dikkat çekiyor.
Hindistan: Kömüre bağımlı
- 'Emisyon yoğunluğunda' 2030 itibariyle yüzde 33-35'lik azalma amaçlıyor
- 2030'da elektriğin yüzde 40'ını fosil olmayan yakıtlardan elde etmeyi vaat ediyor
- Net sıfır karbon emisyonu için bir tarih belirlemedi
Hindistan'ın yıllık CO2 emisyonları son 20 yılda keskin bir şekilde yükseldi. Ancak ilk beşteki ülkeler arasında kişi başına en az emisyon üreten ülke.
Hindistan, zaman içinde küresel ısınmaya daha çok neden olan daha zengin ve sanayileşmiş ülkelerin yükü omuzlaması gerektiğini belirtiyor.
Ayrıca "emisyon yoğunluğu" adlı bir hedefleri var. Ekonomik büyüme birimi başına CO2. Bunun diğer ülkelerle kıyas için daha adil bir yöntem olduğunu söylüyorlar.
Hindistan, rüzgar, güneş ve hidroelektrik gibi fosil olmayan yakıtlardan enerji üretiminde büyük artış sözü verdi. 2019'da bu seviye yüzde 23'e ulaştı.
Ancak şu anda, ülkedeki elektriğin yüzde 70 kadarı termik santrallerde üretiliyor.
Climate Action Tracker, ülkenin kömürden enerji üretimini 2040'tan önce aşamalı olarak terk etmesi ve fosil olmayan yakıtlardan üretilen enerji hedefinin artırılması gerektiğini söylüyor.
Rusya: İtici gücü petrol ve doğalgaz olan ekonomi
- 2030 itibarıyla emisyon seviyesini 1990'lardaki düzeylere kıyasla yüzde 30 azaltacak
- 2060'ta karbon nötr olmayı hedefliyor
1991'de Sovyetler Birliği'nin çökmesinden sonra, Rus ekonomisi ve karbon emisyonları daraldı.
Ancak Rusya karbon emilimi için hala geniş ormanlarına ve bataklıklarına bağımlı.
Rüzgar, güneş, hidroelektrik ve diğer fosil olmayan yakıtlar, toplam enerji üretiminin küçük bir kısmını, fosil yakıtlarsa Gayrisafi Yurtiçi Hasıla'nın yüzde 20'sinden fazlasını oluşturuyor.
Climate Action Tracker, ülkenin politikaları ve attığı adımların, küresel ısınmayı 1,5 derecenin altında tutmak adına "çok yetersiz" olduğunu söylüyor.
Haber ve araştırma Jake Horton, Shruti Menon, Daniele Palumbo ve Kai Wang