İl ve ilçe seçim kurullarının tamamı ile YSK’nın beş üyesi, "sandıkta yargı güvencesinin budandığı" tartışması eşliğinde değişiyor
Cumhur İttifakı'nın ortakları AKP ve MHP tarafından hazırlanan, seçim barajını yüzde 7’ye indiren yasa teklifinde, 2023 seçiminde yaşanacak olası tartışmaları yakından ilgilendiren düzenlemeler yer alıyor. Buna göre, teklif yasalaştıktan sonra üç ay içerisinde Türkiye genelindeki tüm il ve ilçe seçim kurulları yeniden belirlenecek. Daha önce en kıdemli hâkimin zorunlu olarak başkanlık yaptığı kurulların üyeleri yeni sistemde o ilçe ve ilçedeki birinci sınıf hâkimler arasından kurayla atanacak. Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın zamanında yapılacak seçimde yeniden aday olup olamayacağına yönelik tartışmalara son noktayı koyacak olan Yüksek Seçim Kurulu’nun beş üyesi de yeni tekliften bağımsız olarak, yasal zorunluluk nedeniyle değişecek. Türkiye, 2023 seçimine, seçim hukukunu uygulamakla, seçimleri yürütmekle görevleri bütün kurulları değişmiş olarak girecek.
AKP ve MHP tarafından hazırlanan teklifte, tartışmalar seçim ittifakı oluşturan partilerin, ittifakların oy oranına göre değil, kendi aldıkları oya göre milletvekili çıkartabilmesine yönelik düzenlemeye odaklandı. Bu düzenleme nedeniyle, özellikle Millet İttifakı’nda yer alan ve düşük oy yüzdesine sahip partilerin vekil çıkartma şansları kalmadığına, CHP ya da İYİ Parti listelerinde bu partilerden adaylara yer verilmemesi durumunda vekil çıkartamayacaklarına odaklandı.
Kurayla seçim kurulu
Ancak teklifte, seçim güvenliğini yakından ilgilendiren düzenlemeler yer alıyor. Teklifte yer alan maddelere göre, kanun çıktıktan sonra üç ay içerisinde il ve ilçe seçim kurullarının tamamı yeniden seçilecek.
Mevcut düzenlemede il ve ilçe seçim kurullarına, o il ve ilçedeki en kıdemli hakimler başkanlık ediyor. Üyeler de başkandan sonraki en kıdemli iki hakimden oluşuyor.
Teklifte, kıdemli hakimlerin zorunlu olarak başkan ve üye olduğu bu düzenleme kaldırılıyor.
Teklife göre il ve ilçe seçim kurulları o il ve ilçedeki birinci sınıfa ayrılmış hakimler arasından kurayla belirlenecek. Kurada çıkan sıraya göre başkan ve iki üye seçim kurulunu oluşturacak. Yeterli sayıda birinci sınıfa ayrılmış isim yoksa, kıdemli hakim kurula başkanlık edecek.
Tüm kurullar değişecek
Teklif yasalaştıktan sonra üç ay içerisinde Türkiye genelindeki tüm il ve ilçelerde seçim kurulları yeniden belirlenecek. Türkiye’yi 2023’teki genel seçime yeni kurullar götürecek.
Adaylık tartışmalarına nokta koyacak YSK de değişiyor
Ancak değişim teklifle sınırlı değil. Yüksek Seçim Kurulu’nun yürürlükteki görev kanununa göre görev süresi 2022’de biten üyeler, Ocak 2023’e kadar görevlerini sürdürecek. Bu tarihte kurula süreleri bitenlerin yerine yeni isimler seçilecek.
11 üyeli YSK’da başkan ve başkanvekili dahil beş üye, Ocak 2023’te değişecek. 2023 seçimlerinde YSK’nin yenilenmiş heyeti görev yapacak.
Özellikle Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın süresinde yapılacak bir seçimde yeniden aday olmasına itiraz edilmesine odaklanan tartışmalarla ilgili son sözü yenilenmiş YSK heyeti söyleyecek.
“Sandık hâkimiyeti böyle sağlanacak”
Uzun yıllar seçim hukuku alanında çalışan, eski Yargıtay Savcısı Ömer Faruk Eminağaoğlu, düzenlemeleri şöyle yorumladı:
“Yeni sistemde kura usulü var. Birinci sınıfa ayrılan hakimlerden istemeyen bu kuraya girmeyebilir. Kim girecek kuraya? Son dönemde birinci sınıfa ayrılan çok sayıda hakim var. Bu isimler girecek. Sistemle ters düşmek istemeyen kuraya girmekten çekinecek? Diyelim tamamı kuraya girdi. Zaten bir nedenle uzak illere gönderilmiş hakimler nasıl rahat hareket edecek? Seçimlerde asıl tartışmalar ilçelerde olur. Bunlara karşı il seçim kuruluna itiraz edilir ve il seçim kurulunun kararı kesindir. Bu kararların bir bölümü YSK’nın önüne getirilebilir ama önemli ölçüde kararlar il seçim kurulunda verilir. AKP’liler, ‘Kıdemli hakimler mesleğin sonundalar. İşleri katipler yapıyor. Daha enerjik hakimler bu işlere baksınlar’ diye düzenlemeyi savunuyor. O zaman bu kıdemli hakimleri emekli edin. Bunlar davalara bakmıyor mu? Genel seçimlerde en büyük tartışma ilçelerde zaten. Belirleyici olan da il seçim kurulları olacak. Bu yüzden bu yeni düzenleme çok tartışılacak seçimde.”
TIKLAYIN | AKP ve MHP'nin seçim kanunu teklifi Meclis'e sunuldu: Baraj, yüzde 7'ye düşecek
TIKLAYIN | AKP ve MHP uzlaştı; işte Meclis’e sunulan Seçim Kanunu teklifinin tam metni