İngiltere'de başbakan nasıl görevden alınabiliyor?
İngiltere'de, Brexit konusunda AB'yle varılan taslak anlaşmayı desteklemeyen iki bakan istifa etti. İktidardaki Muhafazakar Parti'de Başbakan Theresa May görevinin başında olduğunu açıklasa da, hakkında güvensizlik önergesi verilmesi ve oylama yapılması için imza toplanıyor. Peki İngiltere'de başbakan nasıl görevden alınabiliyor?
Öncelikle, yazılı bir anayasası olmayan İngiltere'de başbakanın görevden alınma süreci, hangi partinin iktidarda olduğuna bağlı.
İngiltere'yi 2010 yılından bu yana koalisyonun büyük ortağı olarak, 2015'den bu yana da tek başına Muhafazakar Parti yönetiyor.
Başbakan Theresa May, Muhafazakar Parti'nin de lideri.
Muhafazakar Parti liderini değiştirmek istiyorsa, öncelikle milletvekilleri arasında güvenoyu yapılmak zorunda.
Süreç şöyle işliyor:
- Muhafazakar Parti'nin milletvekillerinin yüzde 15'i oylama istemeli.
- Muhafazakar Parti'de lider için oylama yapılması için, partinin milletvekillerinin yüzde 15'i bu yönde talepte bulunmalı.
Parlamentonun şu anki durumuna bakıldığında, Muhafazakar Parti'den en az 48 milletvekilinin partinin Avam Kamarası'ndaki parlamento grubunun (1922 Komitesi) başkanına mektup göndermesi gerekiyor.
Eğer oylama yapılır ve Muhafazakar Partili başbakan partisinin milletvekillerinden güvenoyu alırsa, 1 yıl boyunca bu şekilde başka bir oylama yapılamıyor.
Muhafazakar Partili başbakan oylamayı kaybederse istifa etmek zorunda.
İstifa durumunda Muhafazakar Parti'de genel başkanlık seçimi başlıyor. İstifa eden başbakan ise bu kez seçime katılamıyor.
Muhafazakar Parti'nin meclis grubu adayların sayısını ikiye indiriyor.
Partinin liderini ise ülke çapında yapılacak oylama ile üyeler seçiyor.
Ancak bu süreç haftalar sürebilir ve İngiltere 29 Mart 2019'da AB'den ayrılacak.
Genel seçime nasıl gidiliyor?
Elbette İngiltere'de başbakan yeni bir genel seçimle de değişebilir.
İngiltere'de genel seçimlere gidilmesinin iki yolu var:
- Milletvekillerinin üçte ikisinin erken seçim çağrısı yapan bir önergeyi desteklemesi
- Hükümetin Avam Kamarası'nda yapılacak güvenoylamasını kaybetmesi
Halen Avam Kamarası'nın 650 üyesi var. Yani erken genel seçim önergesini 434 milletvekili desteklemek zorunda.
Hükümetin Avam Kamarası'nda yapılacak bir güvenoylaması ile düşürülmesi halinde ise 14 günde milletvekillerinin çoğunun desteğini alan yeni bir hükümetin kurulması gerekiyor.
Bu olmazsa Avam Kamarası feshediliyor ve erken seçim süreci başlıyor.