İnsanlar dezenformasyon olduğunu bilmelerine rağmen sahte haber yayıyor

BBC'nin dünya genelinde sahte haberlerle ilgili yaptığı araştırma, birçok kişinin dezenformasyon olduğunu bilmesine ve sonuçlarının farkında olmasına rağmen sahte haber paylaştığını ortaya koydu.

Kenya ve Nijerya'da araştırmaya katılanlar, önlerine gelen şeyin doğruluğunu teyit ettirmekten sonra sosyal medyada paylaşmaya öncelik verdiklerini söylediler. Hindistan'da da yükselen milliyetçiliğin, ulusal kimliğin ön plana çıkarılması istediğinden dolayı olguları ikinci planda bıraktığı görüldü.

Söz konusu araştırma BBC'nin dezenformasyonla mücadele kapsamında geliştirdiği #SahteHaberinÖtesinde girişiminin başlangıcını oluşturuyor. Araştırma kapsamında 100 binden fazla sahte haber metni, 16 bin Twitter hesabı ve 3 binden fazla Facebook sayfası incelendi; Hindistan ve Afrika'da onlarca kişiyle görüşüldü.

Araştırmaya katılanlar, yedi gün boyunca cep telefonlarına BBC tarafından erişilmesine izin verdi ve bu da araştırmacıların, katılımcıların neyi, kiminle ve ne sıklıkta paylaştıklarını tespit etmelerini sağladı.

Araştırmanın yapıldığı üç ülke olan Hindistan, Kenya ve Nijerya'da, ana akım medyaya duyulan güvensizliğin insanların alternatif kaynaklardan gelen bilgileri, teyit etmeden ve işin gerçeğinin duyulmasına yardımcı olunduğu inancıyla paylaşmalarına neden olduğu görüldü.

2018 yılı içerisinde yayılan ciddi miktarlardaki dijital bilgi de sorunun kötüleşmesine yol açtı. BBC araştırmasına katılanlar, sahte haber içeren mesajların çıkış kaynağını tespit etmeye çalışmadığı gibi gelen bilginin güvenilir olduğuna dair başka işaretler aradı.

Bunlar arasında ilgili Facebook gönderisine gelen yorum sayısı, gönderide kullanılan fotoğrafların türü veya gönderen kişinin kim olduğu da yer alıyor. İnsanlar ailelerinden ve arkadaşlarından gelen WhatsApp mesajlarının doğru olduğunu varsayıyor ve bunları kontrol etmeden paylaşıyor.

Hindistan'da WhatsApp üzerinden doğru olmayan söylentilerin yaygın şekilde paylaşılması, bir şiddet dalgasının yayılmasına neden oldu. İnsanlar, sevdiklerini ve yakınlarını korumak amacıyla çocuk kaçırmalarla ilgili mesajları birbirleriyle paylaştı.

BBC'nin yaptığı başka bir analize göre, sosyal medya veya mesajlaşma uygulamaları üzerinden yayılan söylentiler üzerine çıkan olaylarda en az 32 kişi yaşamını yitirdi.