Irak'ın yeni cumhurbaşkanı Berhem Salih

Mayıs ayındaki genel seçimlerden bu yana hükümet kurulamayan Irak'ta, Kürdistan Yurtseverler Birliği'nin (KYB) adayı olan Kürt siyasetçi Berhem Salih, 329 sandalyeli mecliste 219 oy alarak ülkenin yeni cumhurbaşkanı seçildi.

Devlet televizyonunun haberine göre, oylamaya 273 milletvekili katılırken, Salih'in seçildikten sonra ilk sözleri "Irak'ın birlik ve güvenliğini gözetmeye söz veriyorum" oldu.

Amerika Birleşik Devletleri (ABD) tarafından Irak'ın eski lideri Saddam Hüseyin'i devirmek için 2003 yılında başlatılan işgal sonrası onaylanan yeni anayasa uyarınca cumhurbaşkanının Kürtler arasından seçilmesi gerekirken, başbakan Şii Araplar arasından belirleniyor ve meclis başkanlığını da bir Sünni Arap üstleniyor. Ülkenin etnik yapısı ve dağılımı göz önünde bulundurularak hazırlanan anayasaya göre, cumhurbaşkanının 15 gün içinde hükümeti kurmak üzere meclisteki en büyük grubu davet etmesi öngörülüyordu.

Berhem Salih, cumhurbaşkanı seçilmesinin hemen ardından hükümeti kurmak üzere Şii siyasetçi Adil Abdül Mehdi'yi görevlendirdi. Mehdi'nin hükümeti kurmak ve mecliste güvenoyu almak için 30 günü bulunuyor.

KYB-KDP anlaşmazlığı

Saddam Hüseyin sonrası dönemde yeni anayasa uyarınca Irak'ın ilk cumhurbaşkanı olma görevini üstlenen ve 2017'de hayatını kaybeden Celal Talabani'nin partisi KYB'nin adayı olan Salih'in seçilmesini, aynı partiden milletvekili Rebvar Taha "Bugün Irak için önemli bir gün. Demokrasi kazandı" sözleriyle değerlendirdi.

Normal şartlarda Pazartesi günü yapılması planlanan cumhurbaşkanlığı seçimi, en büyük iki Kürt blok olan KYB ve Mesud Barzani'nin Kürdistan Demokratik Partisi (KDP) arasındaki anlaşmazlık nedeniyle bugüne ertelendi.

İlk turda hiçbir adayın üçte iki çoğunluk elde edemediği oylamada ikinci tura geçilmesiyle birlikte Salih, KDP'nin adayı Fuad Hüseyin'i açık farkla geride bıraktı.

İki parti arasındaki zımnî anlaşmaya göre Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi'nin (IKBY) başkanı bir KDP'li olurken, federal Irak'ın cumhurbaşkanı ise KYB'den seçiliyordu. Ancak ilk kez iki parti Irak cumhurbaşkanlığı için birbirine karşı aday çıkardı.

IKYB'nin eski Başkanı Mesud Barzani'nin Eylül 2017'deki başarısız bağımsızlık referandumu sonrası görevini bırakmasından bu yana Kürt bölgesinin bir başkanı bulunmuyor.

Kürtlerin "ılımlı" ismi

2006 ile 2009 yılları arasında Irak Başbakan Yardımcılığı, 2009 ile 2012 arasında da IKYB Başbakanlığı görevlerini yürüten Salih, ülkedeki siyasetçiler tarafından "ılımlı" bir isim olarak görülüyor.

58 yaşındaki Salih, Talabani'nin ölümü üzerine partisinden ayrılıp muhalif bir parti kurmuş, ancak cumhurbaşkanlığı adaylığı için KYB'ye geri dönmüştü.

1960 yılında Süleymaniye kentinde doğan Salih, 1976 yılında KYB saflarına katıldı. Eğitimini Birleşik Krallık'taki Cardiff ve Liverpool üniversitelerinde tamamlayan Salih, bir dönem partisinin Londra'daki dış ilişkiler bürosunda görev yaptı.

Kurulamayan hükümet

Irak'ta Mayıs ayındaki seçimlerden bu yana hükümetin kurulamamasında, yeni cumhurbaşkanının kim olacağının belirsiz olması büyük bir rol oynamıştı.

Seçimlere hile karıştığı iddiaları sonrası yapılan itirazlar ile tekrar yapılan oy sayımı Ağustos ayında sonlanmış ve Şii din adamı Mukteda Es Sadr'ın liderliğindeki Sayrun (Yürüyüş) blokunun galibiyeti değişmemişti.

Sadr liderliğindeki siyasi hareket 329 sandalyeli mecliste 54 sandalye kazanarak en büyük blok olma konumunu korurken, İran ile yakın ilişkiler içinde olan ve Şii milislere yakınlığıyla bilinen Hadi el Emiri liderliğindeki El Fetih bloku 48 sandalye elde etmişti.

DW,rtr,AP,AFP/ÇÖ,CÖ

© Deutsche Welle Türkçe