Irak'ta IŞİD sonrası ilk seçim

11 Mayıs 2018 09:29

Irak'ta IŞİD'in yenilmesi sonrasında ilk genel seçim Cumartesi günü düzenlenecek. Seçim, Başbakan Haydar El İbadi'nin görevine devam edip etmeyeceğini ortaya koyması bakımından önem taşıyor. Ülkede yerleşik olan yolsuzluk, İran'ın siyasi etkisi, ABD güçlerinin geleceği gibi konular seçmen davranışı üzerine etkili olması beklenen başlıklar.

Çeşitli siyasi ittifaklardan yaklaşık 7 bin adayın yarıştığı seçimde Irak Temsilciler Meclisi'nin 329 üyesi belirlenecek. Seçimin Irak hükümetinde çarpıcı bir değişiklik getirmeyeceği tahmin ediliyor. Irak siyasetinde 2003 yılından beri egemen olan partilerin seçimden başarıyla çıkması bekleniyor.

Haydar El İbadi'nin rakipleri

Haydar El İbadi'nin, makamını korumak için yarıştığı seçimde başlıca rakipleri, eski başbakan Nuri El Maliki ile paramiliter Şii güçleri Haşdi Şabi ile yakın bağı olan Fetih İttifakı'nın adayları. Fetih İttifakı'na eski ulaştırma bakanı ve IŞİD'e karşı mücadele eden Şii Haşdi Şabi güçlerinin üst düzey komutanları arasında olan Hadi El Amiri liderlik ediyor. Fetih'in aday listesinde yer alan birçok aday da paramiliter güçlerle henüz resmi olarak bağını koparmamış olan komutanlar.

Irak siyasetinde etkili olan Şii din adamı Mukteda es Sadr ise bir başka ittifaka liderlik ediyor. IŞİD ile mücadelede de savaşçılara komuta eden, bundan önce Irak'taki ABD güçlerine karşı mücadele eden Mehdi Ordusu'nun lideri olan Sadr'ın seçim kampanyası, sosyal konular ve hükümetteki yolsuzluğun ortadan kaldırılması gibi meselelere odaklanıyor.

Seçimde birçok ittifakın yarışıyor olması nedeniyle hiçbir grubun mecliste 165 sandalye kazanarak salt çoğunluğu sağlayamayacağı tahmin ediliyor. Mecliste en çok sandalye kazanan bloğun, bu yüzden daha küçük ittifakların desteğini almaya çalışacağı belirtiliyor.

Irak'ta bir sonraki başbakanı belirleme sürecinin ise aylar sürmesi, siyasi gücün farklı çıkarlara sahip siyasi partiler arasında bölünmesi bekleniyor. Ülkede mevcut hükümet de birçok küçük parçadan oluştuğu için yasama faaliyetinde zorluk yaşıyor. Irak'ta yeni başbakan seçilene kadar Haydar El İbadi bu görevi sürdürmeye devam edecek.

Elektronik sistem devrede

Irak'ta oy kullanma işlemi sabah 7.00'de başlayacak ve akşam 18.00'e kadar devam edecek. Ülkede saldırıların bir süredir durmuş olması nedeniyle seçimlere katılım oranının yüksek olması bekleniyor. Iraklıların milletvekilleri arasında yaygın olan yolsuzluk ve ülkenin petrol gelirlerinin israf edilmesi nedeniyle duydukları tepkiyi sandığa yansıtacağı belirtiliyor.

Irak'ta güvenlik önlemleri seçimlere günler kala artırıldı. Bağdat, Musul ve diğer büyük kentlerde seçim günü sokağa çıkma yasağı ilan edilirken vilayetler arasında seyahatler kısıtlandı. Cuma günü de havalimanı ve gümrük geçişleri kapatıldı.

Irak'ta bu yıl seçim yolsuzluğunu azaltmak ve oy kullanma işlemini hızlandırmak için ilk kez elektronik oy kullanma sistemi de devreye girecek. Sonuçlarının Cumartesi sandıkların kapanmasından sonraki 48 saat içinde açıklanması bekleniyor.

Yeni başbakanın belirlenmesi aylar sürebilir

Irak'ta siyasi iktidar, geleneksel olarak çeşitli halk gruplarına göre başbakan, cumhurbaşkanı ve parlamento sözcüsü arasında bölünüyor. Saddam Hüseyin'in 2003 yılında devrilmesi sonrasında düzenlenen ilk seçimlerden bu yana Şii çoğunluk başbakanlığı, Kürtler cumhurbaşkanlığını, Sünniler de meclis sözcülüğünü elinde tutuyor.

Irak anayasasına göre mecliste kadın temsili için bir kota bulunuyor. Buna göre milletvekillerinin en az dörtte birinin kadın olması şartı var. Bu yıl yarışan adaylardan yaklaşık 2 bin 600'ü kadın.

Seçim sonuçlarının Irak yüksek mahkemesi tarafından onanmasının ardından meclisin 15 gün içinde toplanması gerekiyor. En yaşlı üye tarafından açılacak ilk meclis oturumunun gündem maddesi, meclis sözcüsünün seçilmesi olacak. Meclis, ilk oturumundan sonraki 30 gün içinde üçte iki çoğunlukla cumhurbaşkanını seçecek.

Cumhurbaşkanı meclisteki en büyük grup içinden bir üyeye hükümeti kurma görevini verecek. 30 gün içerisinde hükümet kurulamazsa, cumhurbaşkanı yeni bir kişiye bu görevi sunacak.

AP/EC,ÖA