Irak'taki yabancı güçler ve Musul operasyonuna katılması beklenen askeri birlikler kimler?
Cumhuriyet muhabiri Mahmut Oral, IŞİD'in elinde bulunan Irak'taki Musul kentine yönelik yapılması planlanan operasyona katılması beklenen askeri birlikleri ve Irak'ta bulunan yabancı güçleri yazdı. Oral, "Her an başlaması beklenen operasyon öncesi IŞİD’in ardından kentin geleceğinde söz sahibi olmak isteyen güçler arasındaki pazarlıklar sürüyor" iddiasında bulundu.
Musul operasyonu yaklaşırken Türkiye ile Irak arasında Başika krizi meydana çıkmıştı:
Musul'dan bildiren Oral'ın Cumhuriyet gazetesinde yer alan haberi şöyle:
Savaşa katılması beklenen unsurlar
Haşdi Vatani (Ninova Bekçileri)
Bunlardan biri ve son zamanlarda en çok tartışılanı Haşdi Vatani olarak bilinen, önceki günden itibaren de adını Ninova Bekçileri olarak değiştiren Sünniler. Musul Eski Valisi Asil Nuceyfi liderliğindeki bu gruba, Türkiye Başika’daki kampta eğitimler verdi. Bugüne kadar yaklaşık, 4 ile 6 bin kişinin verilen eğitimlerden geçtiği belirtiliyor. Türkiye, kendisi katılmasa da bu grubun mutlak suretle Musul harekâtına katılmasını talep ediyor. Türkiye ayrıca bu grubun Musul operasyonun ardından oluşturulacak yeni yönetimin aktörlerinden biri olmasında da ısrar ediyor. Ninova Bekçileri’nin hali hazırda 3 bin kişilik bir gücünün olduğu ifade ediliyor. 500 kadar Türkmen bu gücün içinde yer alıyor.
Haşdi Şabi
Haşdi Şabi güçleri ise Irak’taki Şiilerin milis gücü. Türkiye’nin hiçbir şekilde operasyona dahil olmamasını isteyen bu güçler, IŞİD’in Musul’u işgali sonrasında bir araya geldiler. Şii din adamı Ayetullah Ali Es-Sistani’nin “cihat” çağrısı üzerine kurulan Haşdi Şabi, İran’a yakınlığı ile biliniyor. 300 binden fazla silahlı elemanı olduğu kaydediliyor. Bu güçlerin son birkaç hafta içinde Musul çevresine doğru küçük gruplar halinde kaydırıldığı belirtiliyor. Haşdi Şabi’ye bağlı olan güçlerden Şengal Dağı çevresinde Ezidi olan, Haydar Şeşo’ya bağlı bir güç de var. Şeşo, KYB’nin Merkez Komite Üyesi. Buna bağlı 5 bin kişilik bir güç var. Merkezi hükümet tarafından maddi olarak destekleniyor
Ezidiler
Şengal’deki PKK’ye yakınlığı ile bilinen Ezidi güçleri ise Türkiye’nin sert tepkisini çekiyor. ABD’nin operasyona katılacak kara güçlerini artıracağı için sıcak baktığı öne sürülen bu Ezidi gücün, harekâta katılıp katılmayacakları hala da belli değil. Aktif olarak harekâtta yer almasalar da bulundukları Şengal Dağı ve çevresinde, IŞİD’e karşı bir güç olarak rol alacakları kesin. Ezidi gücünün 3 bin dolayında silahlı elemanı bulunuyor. PKK tarafından eğitilen bu Ezidi gücüne, Irak Hükümeti tarafından maaş verildiği de kaydediliyor. Ayrıca burada YPJ üyesi 250 kişi de bulunuyor.
Sünni aşiretler
Haşdi Aşiretkan olarak adlandırılan bu güçler, IŞİD’in işgalinden sonra bölgeden kaçmak zorunda kalan Sünni Araplardan oluşuyor. Aşiretlerin operasyona katılmak için Irak Ordusu ile görüşme halinde oldukları belirtiliyor.
Şabak güçleri
Şabak güçleri 3 ana fraksiyonda toplanıyor. Birincisi Ninova Ovası Güçleri, bir tugaydan oluşan Şii mezhebinden Şabaklar Haşdi Şabi’ye bağlı, Irak Milletvekilli Hannin Kaddo tarafından idare ediliyorlar. Sayıları 3 bin kişi. Kürdistan Peşmerge bakanlığına bağlı Şabak taburu, sayıları bin kişi. Üçüncüsü de Ali Ekber Tugayı Şii Haşdi Şabi içinde ve sayıları da 150 kişi oldukları tahmin ediliyor.
Peşmergeler
Peşmergeler ise harekâtın tartışmasız aktörlerinden biri olarak rol alıyor. Musul operasyonuna katılacak olan Peşmergeler kent merkezine girmeyeceği açıklandı. Sadece insani yardımlar ve lojistik destek verecek olan peşmergeler, Musul içinde aktif rol almayacak. Musul operasyonunda 20 bin dolayında Peşmerge katılacak. Peşmerge güçleri ise kendi arasında 4 ana güce bağlılar. Birincisi Peşmerge Bakanlığına bağlı güçler, Bunlar 4 tabur, 12 bin peşmergeden oluşuyor. İkincisi ise 80 Birlikleri olarak adlandırılan KDP’ye bağlı güçler, 3.000 kişiden oluşuyor. Üçüncüsü 70 birlikleri KYB’ye bağlı 3.000 kişilik bir gücü var. Dördüncü Roj Subayları. Bunlar 6 bin kişi ve çoğunluğu özel kuvvetlerden oluşuyor. Ayrıca peşmergeye bağlı Rojava güçleri olarak adlandırılan, KDP tarafından eğitilmiş Rojavalı Kürt güçler de var.
Peşmerge ile hareket edenler
Peşmergeler ile hareket eden başka güçler de var. Hıristiyanlar, Asuri, Süryani Keldani Milli Meclisi Bekçileri (NPG) 3 bin dolayında silahlı gücü var. IBKY Zerevani Birlikleri ile İçişleri Bakanlığı’na bağlı. Ninova Ovası Güçleri Demokratik Beytünnahreyn Hareketine bağlı. Hıristiyan olan bu güçler 700 kişi ve Romiyo Hakkari tarafından yönetiliyor. Kürdistan Peşmerge Bakanlığı’na bağlı olarak faaliyet yürütüyorlar. Duvekh Nuşa Güçleri, Duvekh Nuşa tarafından idare edilen bu güçler Suryani gücü. 100 kişiden oluşan güce, IBKY tarafından destekleniyorlar. Kakayi Kürt Güçleri, Peşmerge bakanlığına bağlı, bin kişilik silahlı gücü var.
Irak'taki yabancı güçler
ABD: Irak’ta en fazla yabancı asker ABD’ye ait durumda. ABD, İkinci Irak Savaşı’nın ardından Obama yönetiminin ilk döneminde askerlerini aşamalı olarak çekmeye başladı. Ancak askerlerinin önemli bir bölümünü de “Irak yetkililerinin isteği üzerine” bu ülkede tutmaya devam etti. ABD zaman zaman bu ülkedeki birliklerini takviye ediyor. Geçen günlerde 615 askeri daha Irak’a gönderen ABD’nin bu ülkedeki toplam asker sayısı 5 bin 262 olarak biliniyor. ABD, Enbar’daki El-Esed ve Takaddum’daki askeri üslerin yanı sıra Musul’daki Kiyara Batı üssünü de kontrolü altında tutuyor.
İngiltere: Irak’ta şu anda 350 askeri bulunuyor. Bu güçlerin muharip olmadığı dile getirilirken, Irak ve Peşmerge güçlerine eğitim/danışmanlık hizmeti verildiği dile getiriliyor. İngiltere’nin bu ülkedeki asker sayısının bu yıl sonuna kadar 500’e çıkarılacağı da açıklandı.
Fransa: Irak’ta bulunan askerlerinin sayısının 500 olduğunu açıkladı. Ayrıca Fransa, IŞİD ile mücadele gerekçesiyle Doğu Akdeniz’deki gemilerinde 2 bin 900, Birleşik Arap Emirlikleri’ndeki üslerde de 500’er olmak üzere bölgede 4 bin civarında asker bulunduruyor.
Rusya ve İran: Irak’ın başkenti Bağdat’ta IŞİD ile mücadele koordinasyon merkezi kurdu. Ancak bu iki ülke Irak’taki asker sayılarını açıklamıyor.
Almanya: IŞİD ile mücadele gerekçesiyle 150 askerini Irak’ta tutuyor. Askerlerin eğitim ve istihbarat görevlerinin yanı sıra Peşmergelere verdiği teçhizatın eğitimini yaptırdıkları açıklandı.
İtalya: Musul Barajı’nı korumaları için geçen yıl bölgeye gelen 450 askeri bulunuyor. İtalya’nın 4 Tornado uçağı da IŞİD krşıtı koalisyonda görev yapıyor. Peşmergeleri eğiten askerleriyle birlikte İtalya’nın Irak’ta binin üzeride askerinin bulunduğu değerlendiriliyor.
Diğerleri: Hollanda’nın bu ülkedeki asker sayısı ise 150 düzeyinde. Ayrıca Danimarka’nın 140, İsveç’in 35, ve Norveç’in de 5 askeri Irak’ta yer alıyor. İsveç’in önümüzdeki dönemde Irak’a 35 asker daha göndereceği de açıklandı.
Musul'da savaş öncesi bilek güreşi
Başlamak üzere olan Musul operasyonu öncesinde, sahada tam anlamıyla güçlerin bilek güreşi var. Musul operasyonunda harekete geçmek için emir bekleyen Irak ordusu ve peşmergeler dışında, Haşdi Vatani ya da değişen adıyla Ninova Bekçileri, Şii Haşdi Şabi, Şengal dağı çevresindeki PKK eksenli 2 bin kişilik Ezidi silahlı gücü ve Iraklı Sünni aşiretler, operasyon için tetikte bekliyor.
Irak’ın Musul kentine yönelik kurtarma operasyonu için tarih verilmiyor. Ancak operasyonun her an başlaması mümkün. Operasyona Irak Ordusu’nun liderliğinde karadan başlanacağı ve ABD öncülüğündeki koalisyonun ise havadan destek vereceği biliniyor. Ama operasyona katılıp, Musul’un geleceğinde söz sahibi olmak isteyen güçler de pazarlıklarını sürdürüyor.
ABD asker sevk ediyor
ABD güçleri Musul yakınlarındaki petrol zengini bölge Kayyera’daki hava üssüne indi. Eylül ayından bu yana üsse ABD’liler tarafından yığınak yapılıyor. Burası IŞİD elinden Ağustos sonunda alınmıştı, ABD’liler ise Eylül sonrasında üsse gelmeye başladı. Bu üssün harekâtın komuta merkezlerinden biri olması bekleniyor. Harekâta 1.200 ABD askerinin danışman olarak katılacağı dile getiriliyor.
Yaver: Hazırlıklar tamam
Irak Bölgesel Kürt Yönetimi (IBKY) Peşmerge Bakanlığı Genel Sekreteri Cabbar Yaver, Musul operasyonuna yönelik hazırlıkların tamamlandığını ancak operasyonun başlama tarihi hakkında güvenlik gerekçesiyle bilgi veremeyeceğini söyledi. IBKY, Irak merkezi hükümeti ve koalisyon güçleri arasında bir anlaşmanın gerçekleştirildiğini belirten Yaver, Musul operasyonuna Peşmerge Güçleri ve Irak Ordusu’nun yanı sıra Şii Haşdi Şabi ve Sünni Haşdi Niştimani milis güçlerinin de katılacağını belirtti. Musul’un operasyonundan sonra kentin, oluşturulacak kent meclisi tarafından idare edileceğini belirten Yaver, Musullulardan oluşan polis ve asayiş güçlerinin ise kentin güvenliğini sağlayacağını anlattı.
Bir milyon kişilik göç dalgası bekleniyor
Musul’u kurtarma operasyonu, çeşitli aşamalardan oluşacak. İlk aşamada Musul’un çevresi, IŞİD varlığından temizlenecek. Şu aşamada Musul çevresinde kuzey, batı ve doğu yönlerinde peşmergenin, 20 ila 25 kilometrelik bir çemberi bulunuyor. IŞİD’in sadece batıdan Suriye ile serbest geçiş olanağı var. Dolayısıyla IŞİD’in başlayacak harekâtta, kaçabileceği tek bölge Suriye. Diğer yönlere ise sivillerin gelmesi bekleniyor. Harekâtın başlamasıyla 750 bin ile 1 milyon arasında kişinin, göç etmesi bekleniyor. Göç edecek siviller için de BM, IBKY ve Irak hükümetinin, kısa süre içinde Mahmur kasabası çevresinde bir kamp kurması planlanıyor.
IŞİD’in 5 bin kişilik gücü var
Kent merkezine ise Irak ordusu ile ona eklemlenmiş Sünni gruplar girecek. 3 bin 500 ile 5 bin dolayında IŞİD militanların bulunduğu varsayılan kent birçok yerin de başlayacak harekât öncesinde bombalarla tuzaklandığı belirtiliyor. IŞİD’in lideri Ebubekir El Bağdadi’nin de Musul’da yaşadığı tahmin ediliyor. Harekât sonrasındaki ikinci aşamada ise bu kez kentin nasıl yönetileceğine dair plan devreye girecek. Hürriyet gazetesinde yer alan habere göre Musul kurtarıldıktan sonra çatışmalar sırasında kentten ayrılacak yerel halkın dönüşü sağlanacak. Şehir daha sonra 8 bölgeye ayrılacak ve her bölge için bir idareci belirlenecek. Vali Nufil Agub olacak. Bağdat Hükümeti ve Erbil’deki Kürdistan yönetimi ise daha sonra valinin yardımcısı olacak birer kişi seçecek.