İran'da cumhurbaşkanlığı seçiminin favorisi İbrahim Reisi

İran'da yarın yapılacak cumhurbaşkanlığı seçimini muhafazakâr aday İbrahim Reisi'nin kazanacağı tahmin ediliyor. 300'den fazla aday adayının bulunduğu İran'da cumhurbaşkanlığı seçim yarışına yedi adayın katılmasına izin verildi. Adaylardan beşi muhafazakâr ikisi ise reformist kampa dahil olarak gösterilirken seçime günler kala üç aday yarıştan çekildi.

Önce reform yanlısı eski cumhurbaşkanı yardımcısı Muhsin Mihralizade yarıştan çekildiğini duyurdu. Kamuoyu yoklamalarında en kötü sonuçları Mihralizade alıyordu. Ardından muhafazakâr aday Ali Rıza Zakani ile Eski Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyi Genel Sekreteri ve Nükleer Başmüzakereci Said Celili seçim yarışından çekildiklerini duyurdu. Her iki aday da yarıştan Reisi lehine çekildiklerini açıkladı.

Laricani aday değil

Eski İran Meclis Başkanı ve Batı ile imzalanan nükleer anlaşmanın mimarlarından Ali Laricani'nin adaylığının kabul edilmemiş olması ve muhafazakâr adayların da kendi lehine çekilmesi nedeniyle Reisi'nin seçimi kazanmasına kesin gözüyle bakılıyor. Reisi'ye karşı yarışacak diğer üç aday, eski Devrim Muhafızları Komutanı muhafazakâr siyasetçi Muhsin Rızai, yarıştaki tek reformist aday olan ve Merkez Bankası Başkanlığı görevi yapan Abdulnasır Himmeti ile Emir Hüseyin Kadızade Haşimi.

2017 yılında yapılan cumhurbaşkanlığı seçimlerinde Hasan Ruhani'ye karşı yarışan Reisi o dönem oyların yüzde 38'ini almayı başarmıştı.

İran'da seçimlere katılım oranının düşük olmasının da muhafazakâr siyasetçilere yaradığı belirtiliyor. Geçen yıl yapılan parlamento seçimlerinde binlerce reform yanlısı ve ılımlı siyasetçinin adaylıklarının kabul edilmemesi nedeniyle oy kullanma oranı sadece yüzde 57 olmuştu.

Yurtdışındaki muhalifler de internet üzerinden seçimleri boykot çağrısı yapıyor. Anketlere göre İran'da vatandaşların yüzde 40'ından daha azı oy vermeye gideceğini söyledi. İran'ın ruhani lideri Ayetullah Ali Hamaney halka "İslam düşmanlarına karşı" sandığa gitme çağrısı yaptı.

Ekonomik kriz ve yolsuzlukla mücadele

Haziran ayı başında İran'da canlı bir televizyon programında yaptığı konuşmada Reisi ülkedeki ekonomik krize dikkat çekmiş ve yolsuzlukla mücadele sözü vermişti. Reisi "Enflasyon insanların en önemli sorunlarından biri, bazı kamu görevlilerinin dürüst olmaması da öyle" diye konuşmuştu.

Ilımlı Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani iki görev dönemi sonrasında yeniden seçim yarışında yer alamıyor. Batı ile ilişkileri düzeltme sözüyle iktidara gelen Ruhani eski ABD Başkanı Donald Trump'ın nükleer anlaşmadan çekilmesi ve yeniden Tahran'a yaptırımlar uygulamasına engel olamadı. Yaptırımlar ülkeyi derin bir ekonomik ve sosyal krize sürükledi, pandemi ile birlikte kriz daha da derinleşti.

İran'da pandemi öncesinde 2017/2018 kış mevsiminde ve Kasım 2019'da binlerce kişi hayat pahalılığını protesto için sokaklara çıkmış, gösteriler şiddetle bastırılmıştı.

Ruhani liderin siyasi vesayeti altında bulunan İran'da cumhurbaşkanının siyasi gücü, kısıtlı.

İran'da 18 Haziran Cuma günü yapılacak ilk tur seçimlerinde adaylardan hiçbiri mutlak çoğunluğa ulaşamazsa bir hafta sonra en çok oyu alan iki aday arasında ikinci ve son tur seçim yapılacak.