İran Nükleer Anlaşmasının Özeti: İyi, Kötü ve Çirkin

Çeviri: Nil Karaca

İran İslam Cumhuriyeti’nin nükleer programına ilişkin olarak İran ile dünyanın sayılı güçleri arasında varılan anlaşma, kimileri tarafından tarihi bir anlaşma olarak kabul edilirken İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu’nun da aralarında bulunduğu kimilerince de “tarihi bir hata” olarak nitelendiriliyor.

USA Today gazetesinde yayımlanan habere göre, tarafların anlaşmaya ilişkin yorumları şu şekilde özetlenebilir:

İyi: - Anlaşma, Tahran’ın nükleer programını “geçici olarak donduruyor” - İran, silah derecesine yakın yakıt stoklarını dönüştürmek veya azaltmak durumunda kalıyor ki bu da nükleer bomba üretmek için ihtiyaç duyacağı süreyi uzatacaktır. - Batı ülkeleri, İran’ın kendi kendine verdiği uranyum zenginleştirme hakkını tanımıyor. - Anlaşma, İran’ın nükleer faaliyetlerin azaltılması ile birlikte terörizmin finansmanı gibi konularda daha fazla müzakerenin yolunu açıyor. - İran, planladığı plütonyum reaktörünü altı aylık süre boyunca faaliyete geçirmeyeceğinin garantisini veriyor. - Anlaşma, Birleşmiş Milletlere İran’daki nükleer silahlar konusunda daha fazla müdahale hakkı tanıyor.

Kötü: - Uranyum zenginleştirme planı sadece durduruldu, dondurma veya iptal söz konusu değil. Bu da İran’ın bomba üretme ihtimalinin sürmesi demek. - Anlaşma, İran’a Batı’dan uranyum zenginleştirme “hakkı”nın tanınmasını talep etme şansı tanıyor. - Uranyum zenginleştirme kapasitesi ortadan kaldırılmadı. - İran’ın plütonyum reaktörü zaten en az bir yıl hazır olmayacak, dolayısıyla faaliyetlerin altı aylık süre için durdurulması kararı anlamlı değil.

Çirkin: - Anlaşma, İran’ın nükleer eşik ülke statüsünü meşrulaştırıyor, ki bu da Orta Doğu’da bir nükleer silahlanma yarışının başlamasına neden olacaktır.