Irmak debileri giderek düşüyor

Geçen elli yılda dünyadaki birçok büyük ırmağın debisinin düştüğü bildirildi. 925 büyük ırmağın 1948-2004 yılları arasındaki durumunun incelendiği araştırma, bu ırmaklardan denizlere akan suyun toplam miktarının da düştüğünü ortaya koydu. Sonuçları Amerikan Meteoroloji Derneğinin İklim dergisinde (Journal of Climate) 15 Mayısta yayımlanacak araştırmaya göre, sadece Pasifik'e dökülen ırmak suyundaki azalma, Mississippi ırmağının tamamen kurumasına eşdeğer. Dünyada bütün ırmakların debisi düşerken, sadece, küresel ısınma yüzünden buzulların eridiği Antarktika'da ırmakların debisi yükseldi. İklim değişikliği nedeniyle nüfus yoğunluğunun çok olduğu orta ve alçak irtifaya sahip bölgelerde taze su kaynaklarının azalacağını belirten araştırmacılar, Tibet platosunda ve başka bölgelerde ormanlardaki buzulların hızla yok olmasının, durumu daha da kötüleştireceğini vurguladı. Irmakların debisindeki düşüşün temel nedenlerinden biri küresel ısınma olsa da, araştırmada baraj yapılması ve ırmak suların tarım ve sanayide kullanılması, ırmak debilerinin azalmasının diğer nedenleri arasındagösterildi. Ancak 1948-2004 yılları arasındaki verilerin incelenmesinin, ırmakların debisindeki düşüşte tarım ve sanayi gibi insan faaliyetlerinin etkisinin, küresel ısınmayla karşılaştırıldığında çok az olduğunu ortaya koyduğu belirtildi. Debisinde düşme görülen ırmaklar arasında, çevresinde büyük insan toplulukları yaşayan ırmaklar da bulunuyor. Bunların en önemlileri kuzey Çin'deki Sarı Nehir, Hindistan'daki Ganj, Batı Afrika'daki Nijer Irmağı ve ABD'nin güneybatısındaki Colorado Irmağı. Debisinde artış görülen ırmakların etrafında ise çok az insan yaşıyor. Dünyada debisinde azalma görülen büyük ırmaklar, Amazon, Kongo, Changjiang (Yangtze), Mekong, Ganj, Irrawaddy, Amur, Mackenzie, Xijiang, Columbia ve Nijer. Araştırmada Nijer Irmağının debisinde 1970'ler ve 80'lerde görülen azalmanın, Sahil bölgesinde o dönemde meydana gelen kıtlıktan kaynaklandığı belirtildi. Öte yandan incelenen dönemde Pasifik'e akan ırmak suyunda toplam yüzde 6'lık düşüş oldu. Bu da 526 kilometreküplük bir su anlamına geliyor. Mississippi Irmağından yılda ortalama akan toplam su miktarı olan 552 kilometrekübe yakın. Hint Okyanusuna dökülen yıllık toplam su yüzde 3, yani 140 kilometreküp düşerken, Antarktika Okyanusuna yıllık ortalama su akışı yüzde 10, yani 460 kilometreküp civarında arttı. Atlantik'e akan yıllık ortalama su miktarında ise çok az değişim oldu. Çünkü bu okyanusa akan Mississippi ve Parana ırmaklarının debisindeki artışı, Amazon Irmağının debisindeki azalma dengeledi.