İş dünyası krize ne kadar süre biçti

İş dünyası krize farklı süreler verdi. İş dünyasının bazı temsilcileri ‘sahte şafak’ yaşandığı ve krizin 4-5 yıl süreceğini düşünürken, genç kuşak yeni pazarlar yaratma uğraşında ABD'de başlayan ekonomik krizin dünyayı etkisi altına almasının ardından, son dönemde en çok kafaları meşgul eden "Krizin etkileri ne zaman hafifleyecek, ne zaman düze çıkılacak?" sorusuna, iş dünyasının temsilcileri birbirinden farklı yanıtlar verdi. İş adamlarından bazıları son çeyrekten itibaren düzelme beklerken, bir kısmı krizin etkilerinin 4-5 yıl daha süreceği öngörüsünde bulundu. Ege Bölgesi Sanayi Odası (EBSO) Yönetim Kurulu Başkanı Ender Yorgancılar, aşağı olan sürecin, önce yatay bir seyir izleyip sonra yukarı çıkacağını söyledi. Yorgancılar, "Yılın son çeyreğinde yukarıya doğru bir eğilim başlayacağını bekliyorum. Dünyada hiçbir kriz sonsuz değil, mutlaka düzelecek. Ama şu anki hali hazır durumda maalesef 6. ve 9. ay periyotlarının sonuna kadar bir şey beklemek hayal" diye konuştu. Sanayi üretim endeksindeki düşüşlerin sürpriz olmadığını kaydeden Yorgancılar, yüzde 50-60'lık kapasite kullanım oranı ve ihracattaki gerilemenin neticesinde şubat ayı sanayi üretim endeksindeki yüzde 23,7'lik düşüşün doğal olduğunu, elektrik ve doğal gaz kullanımının da azaldığına işaret etti. Yorgancılar, yurt dışından gelen talepteki düşüşün önemli olduğunu vurgulayarak, şu görüşleri ifade etti: "Bunu ortadan kaldırabilmek için yurt içi dinamizminin tekrar harekete geçirilmesi lazım. Son açıklanan paketler tamamen ticari ve satın alma ağırlıklı. Üretimin desteklemesi için mutlaka yurt içi yatırımlarının artması, düşük KDV uygulamasının yıl sonuna kadar devam etmesi gerekiyor. Mesela mobilya sektöründe KDV yüzde 8 indirildi ama ham maddedeki KDV hala yüzde 18. Aslında KDV ile çalışan tüm sektörlerde finans yükü sanayicinin üstünde kaldı." İstihdam üzerindeki vergi yüklerinin de 2009 yılı sonuna kadar mutlaka inmesi gerektiğini belirten Yorgancılar, bu tedbirlerle ekonominin hemen ayağa kaldırılmasının mümkün olmadığını da sözlerine ekledi. 24 bin feet’ten 14 bin feet’e indik Ege Sanayicileri ve İşadamları Derneği (ESİAD) Yönetim Kurulu Başkanı Sıtkı Şükürer, ekonomi uzmanlarının, şu anda yaşanan kısmi iyileşmenin de geçici olabileceği değerlendirmeleri yaptığını, şu anda yaşanan süreci "sahte şafak" diye isimlendirdiklerini ifade etti. Şükürer, bu krizin aslında bir "W" harfi gibi inişli-çıkışlı seyredeceğini belirterek, şöyle devam etti: "Çünkü dünya finans sisteminde başlayan kanamanın reel sektöre sıçraması nedeniyle şu anda oluşan boşluğun bugünden yarına öyle 4-5 aylık süreçte telafisinin imkansız olduğu, sadece ABD'de toplam borçluluğun GSMH'nin 3,5 katına çıktığı bir ortamda bunun kendi içinde rehabilite sürecinin minimum 4-5 yıl alacağı öngörüsü yapılıyor. Bizim de bu tespitler aklımıza yatıyor. Dolayısıyla iş dünyası olarak biz de bu krizden çıkış sürecinin eski güzel döneme yani 2005-2006 dönemine gelebilmenin şu önümüzdeki birkaç yıl içinde mümkün olmayacağı hesabı içindeyiz, öyle davranıyoruz." İş dünyasının krizin uzun sürmesi karşısında aldığı pozisyonun sorulması üzerine bir "B" planının bulunmadığını belirten Şükürer, ihracatın düşmesine bağlı olarak talebin düşmesi, buna bağlı olarak da üretimin azalması sonucu hemen her firmanın, eğer çok spesifik bir durumu yoksa kendini daha alt seviyede konumlandırmaya, stabilize etmeye çalıştığını söyledi. Şükürer, "Yani daha evvel 24 bin feet'te uçuyorsa, herkes 14 bin feet'e göre bir organizasyon yapısına hazırlıyor, yaptığımız budur" dedi. Hükümetin açıkladığı teşvik paketlerine ilişkin yapılan eleştirilerin hatırlatılması üzerine Şükürer, şunları kaydetti: "Hükümet elinden gelen her şeyi yapıyor. Neticede devletin imkanları belli. Bunlar, adı üzerinde teşvik. Devletin kalkıp da krizde kayba uğrayanların cebine kaybı kadar para koyacak durumu yok. Devlet bütçesi ilk 3 ayda 19,5 milyar lira açık verdi. Yani ilave 40-50 milyar lira daha borçlanacak. Bunun ötesine gidilirse o zaman bütçe disiplini tamamen kaybolur. Bunun da en büyük zararı doğrudan iş dünyasına olur." Sıtkı Şükürer, bütçe disiplininin kaybolması halinde faizlerin yükseleceğini, kredilerin kaynak maliyetinin yükseleceğini, neticede bu işten iş dünyasının zararlı çıkacağını vurgulayarak, "Dolayısıyla Türkiye kendi olanakları ölçüsünde, kamusuyla ve özel sektörüyle krize karşı pozisyon alıyor" diye konuştu. Genç sanayiciler yeni pazarların peşinde Ege Genç Sanayici ve İşadamları Derneği (EGİAD) Yönetim Kurulu Başkanı Cemal Elmasoğlu ise şu anda gelen sinyallerin olumsuz olduğunu, krizin Türkiye'de uzun süreceğini bildiklerini söyledi. "Ancak biz EGİAD olarak yerimizde durmuyoruz. Keşfedilmeyen pazarlarla ilgili çalışmalarımız var. Özellikle Türk Cumhuriyetleri, Irak, İran, Ürdün, Afrika ülkeleri olmak üzere" diyen Elmasoğlu, bu pazarlara yönelik yaptıkları çalışmaları, oralara ilişkin bütün bilgileri üyeleriyle paylaştıklarını dile getirdi. Elmasoğlu, "Yani kriz geliyor diye tabiri yerindeyse bir mağaranın içine saklanıp, krizin bizi ne zaman vuracağını beklemiyoruz. Özellikle Dış İşleri Komisyonumuz bu konuda ciddi çalışmalar yürütüyor. 2 ay önce Afrika'daydım, önümüzdeki ay yine gidiyorum. Hedefimiz yeni pazarlar yaratmak" dedi. Krizin süresiyle ilgili bir projeksiyon yapmak gerekirse, bu krizin başka krizlere benzemediğini söyleyen Elmasoğlu, "Ama kriz var diye yapacağımız atılımlar, yatırımlar konusunda geri adım atmayacağız. Yeni yeni pazarlar bulup, oralarla işler yapacağız" diye konuştu.