'İşçi ücretlerinin 1600 TL olduğu madende dayıbaşılar 10 bin lira alıyor'

Soma’da 301 işçinin hayatını kaybettiği madende işçiler 1000 TL ile 2000 TL arasında değişen bir maaş alırken, dayıbaşıların aldıkları maaşların 10 bin liraya ulaştığı iddia edildi.

İşçilerin,  günlük üretimlerini artırmak için gruplar halinde yarıştırıldıkları belirtilen madende, ‘dayıbaşı’ olarak adlandırılan taşeronların ’Mis’, ’Nilüfer bey’, ’Gema’, ’Doğanay’, ’Atmış’ ve ’Şengül’ gibi adlarla birbirlerinden ayrıldıkları belirtiliyor. 

Taylan Yıldırım’ın DHA’da yer alan haberine göre, geçen hafta Salı günü Soma Kömür İşletmeleri’ne ait maden ocağında çıkan yangın sonrasında, 301 işçi yaşamını yitirdi. 486 işçi ise, yaralı olarak kurtarıldı. Facianın hemen ardından madenle ilgili çeşitli iddialar ortaya atıldı. Resmi kayıtlarda olmasa da taşeron sisteminin uygulandığını, işçilerin bonus olarak adlandırılan ödülleri alabilmek için yarıştırıldığı ileri sürüldü.

Her teşeron kendi ekibiyle işe girmiş

Yıllarca madende çalışan işçilerin anlatımları, madende uygulanan sistemin de deşifre olmasını sağladı. Madende, resmiyette olmasa da kendi taşeron gruplarını belirleyen kişiler ’ekip başı’ veya ’dayıbaşı’ olarak adlandırılıyor. Bu ekip başlarının sayıları 20 ila 25 arasında değişen madencilikte kalifiye olan elemanları için madenin yöneticileriyle görüştükleri, onlarla pazarlık yaparak ücrette anlaştıkları tespit edildi. Bu anlaşmanın sağlanmasıyla da, ekip başlarının ekibindeki kişilerin bu kez şirketin resmi kayıtlarında da çalışan gösterilip resmiyette de her hangi bir sorumluluk alınmadı.

Bu ekip başlarının gruplarının, ’Mis’, ’Nilüfer bey’, ’Gema’, ’Doğanay’, ’Atmış’ ve ’Şengül’ gibi adlarla simgelendikleri, bu isimlerle birbirlerinden ayrıldıkları saptandı. Çalışanların şirketten anlaşmaya göre 1000 ile 2 bin TL arasında ücret aldıkları, ekip başlarının aldığı ücretlerin ise 10 bin TL’ye yaklaştığı ileri sürüldü.

Bonus sitemiyle yarıştırılmışlar

Bunun yanı sıra işçilerin ocağa girdikten sonra bu kez de vardiya amirleri tarafından, bonus olarak adlandırılan ödüllerini ek ödemeleri alabilmek için de çalışmaya zorlandıkları iddia edildi.

08.00- 16.00 saatlerindeki vardiyanın ’Gündüz’, 16.00- 24.00 saatlerindeki vardiyanın ’Paşa’ ve gece 24.00- 08.00 saatleri arasındaki vardiyanın ise ’Serseri vardiyası’ olarak adlandırıldığı madende, işçilerin adeta yarış atı gibi kullanıldıkları belirlendi. Vardiya amirlerinin, hem kendileri, hem de işçilerin bonus alması için çalıştırdıkları öğrenildi. Her vardiya arasında yarış olduğu bunun da günlük kömür üretimini artırdığı çalışan işçilerce ifade edildi.