IŞİD lideri Ebu Bekir el-Bağdadi nerede?

Üç yıl önce ortaya çıkan bir videoda Irak Şam İslam Devleti (IŞİD) örgütünün lideri Ebu Bekir el-Bağdadi, Musul'daki El Nuri Camii'nde konuşurken görülüyordu.

Irak'ın en büyük ikinci kenti, cihatçı örgüt tarafından yeni ele geçirilmiş ve "halifelik" ilan edilmişti.

O dönemde IŞİD'in kontrol ettiği bölgelerin boyutu Birleşik Krallık kadardı. Fakat o günden beri başlatılan küresel savaş sayesinde cihatçılar geriledi. ABD'nin başına 25 milyon dolar ödül koyduğu Bağdadi'nin nerede olduğu ise bilinmiyor.

Bağdadi'nin ilk ve son defa ortaya çıkmasının ardından IŞİD elinde tuttuğu toprakların çoğunu kaybetti. Musul'a yönelik operasyonların başlamasının ardından Kasım 2016'da yayınladığı ses kaydının ardından Bağdadi, dikkat çekici bir sessizliğe gömüldü.

Bu sessizliğin ardından Bağdadi'nin öldüğüne dair doğrulanmamış haberler çıkmaya başladı.

Rusya, Bağdadi'nin 28 Mayıs'ta Rakka'ya düzenledikleri hava saldırısında ölmüş olmasının "yüksek ihtimal" olduğunu açıklarken; İranlı bir yetkili de geçen hafta "Bağdadi kesinlikle öldü" dedi. ABD'li yetkililer ise bu iki açıklamaya da şüpheyle yaklaşıyor.

Rusya'dan gelen açıklamadan bir hafta sonra yayınlanan bir videoda, IŞİD üyelerinin liderlerinden bahsederken "şeyhimiz" ifadelerini kullandıkları, Bağdadi'nin adını anmadıkları görüldü.

Bu, Bağdadi'nin durumuyla ilgili soru işaretleri oluşturdu. Daha önce de Taliban ve El Kaide, Taliban lideri Molla Ömer'in ölümünü iki yıl boyunca saklamıştı.

Hem destekçileri hem de düşmanları için Bağdadi'nin böylesi kritik bir anda ortada gözükmemesi kafa karıştırıcı.

Bağdadi'nin nerede olduğuna dair sorular kendisinin halifelik iddiasıyla ilişkili olabilir.

Tartışmalı bir dini yoruma göre bir kişinin halifelik ilan edebilmesi için elinde yönettiği bir toprak olması gerekiyor.

Bugün IŞİD'in elindeki topraklar azalıyor. Örgüt Irak ve Suriye'deki fiili başkentleri olan Musul'da tükenmiş bir güç, Rakka'da ise yoğun bir baskı altında.

(IŞİD Musul'daki durumu, Irak güçlerinin ele geçirmesine izin vermeden El Nuri Camii'ni havaya uçurmasıyla kabullenmişti).

Bağdadi bugün IŞİD'in "üçüncü başkenti" olarak adlandırılan Suriye-Irak sınırının etrafında bulunan bölgede olabilir.

IŞİD'in Fırat Eyaleti olarak adlandırdığı bu bölgede Irak'ın El Kaim ve Suriye'nin Albu Kamal kentleri en büyük iki yerleşim yeri.

Örgüt 2014'te Fırat Vilayeti ve etrafındaki bölgelerde ortaya çıkmıştı. IŞİD, sınır bölgesini iki ülkede de ani baskınlar yapmak için kullanmıştı.

Sınır bölgesindeki kabilelerin ve yerel örgütlerin güçsüz olması sayesinde IŞİD bu bölgeyi kolaylıkla ele geçirip sonrasında da elinde tutabilmişti.

Irak'ın güneyinde, IŞİD'den temizlendiği düşünülen Ürdün sınırındaki Rutba kentinde bile ani baskınlar yaparak çok sayıda kişiyi öldürmeyi başarabilmeleri de bu sayedeydi.

Bu ücra kasabaları özgürleştirmek için henüz bir operasyon başlatılmadı. Bu bölgelere yönelik başlatılacak operasyonların ABD destekli güçler tarafından mı yoksa Suriye ve müttefikleri tarafından mı yürütülmesi gerektiğine dair tartışmalar Washington'da hâlâ sürüyor.

Eğer operasyonu ABD gerçekleştirilecekse esas soru, bunu Suriye Demokratik Güçleri'nin mi yoksa diğer diğer grupların mı yapacağı.

Irak'ta ise hükümet yanlısı güçlerin önceliğinde Musul'un batısındaki Tel Afer gibi bölgeler bulunuyor.

Bağdat yönetiminin danışmanlarından ve Irak'taki cihatçı gruplar üzerine uzman Hisham al-Hashimi, Bağdadi'nin saklandığı yerin Fırat Vilayeti olduğunu düşünüyor.

Irak hükümeti son 2 yılda Albu Kamal'a yönelik bazı hava saldırıları düzenledi. Hashimi'ye göre Bağdadi'ye en yakın isimlerden biri olan Iyad al-Jamili de Suriye'deki Albu Kamal ve Mayadin kentlerinde görüntülendi.

Fırat Vilayeti, IŞİD'in halifeliğini sürdürmek için ihtiyaç duyduğu ve elinde kalan tek toprak parçası.

Bu bölgeyi temizlemek için bir operasyon başlatılmasına daha aylar var ve operasyonun tamamlanması da uzun sürecek.

Bölge özgürleştirildiğinde bile IŞİD muhtemelen çöl, nehir vadileri ve sınır hattını sığınak olarak kullanıp kent merkezlerine saldırılar düzenleyecektir.

Diğer cihatçı liderlerin aksine Bağdadi yalnızca kendisine aşırı ihtiyaç duyulan zamanlarda konuşuyor veya ortaya çıkıyor.

Bunu halifeliğin ilanında veya takipçilerine Musul'da kalıp savaşmaları için ses kaydı gönderdiğinde gördük.

IŞİD'in yönetim zincirinde yukarılara çıktıkça yöneticilerle irtibatı olan yalnızca küçük bir grup sadık militan kalıyor.

Bu yüzden Bağdadi'nin nerede olduğunu bilen kişilerin sayısı son derece az olmalı. Bu da ABD'nin, dünyanın en çok aranan adamını bulmak için sürekli olarak her kanıtı inceleyen özel kuvvetlerinin işlerini zorlaştırıyor.

Suriye ve Irak arasındaki sınır bölgesi Bağdadi'nin aşina olduğu, güvenle saklanabileceği ve kendisini ele geçirmek ya da öldürmek isteyenlerden korunabileceği bir bölge. Burası, halife unvanını sürdürmesine de olanak sağlıyor.