IŞİD'in kontrolündeki Rakka'da yaşam nasıl?

Suriye'nin nüfusu 200 binden az, yarısı çöl olan vilayeti Rakka'yı, 2014 yılında IŞİD başkenti ilan edene kadar çok az kişi bilirdi.

BBC Türkçe'de yer alan habere göre Rakka, Suriye'nin kuzeydoğusunda. Son birkaç yüzyılda çok büyük bir önemi olmayan, yalnızca batıda Suriye'nin büyük şehirleri ile Irak'ın Musul, Bağdat gibi batı şehirleri arasındaki ticaret yollarının uzaktan denetimini sağlayan bir terminal konumundaydı.

Şehrin tanık olduğu en büyük değişiklik, geçen yüzyılda, 1970'lerde geldi. Fırat Nehri yakınlarında devasa bir hidroelektrik barajı inşa edildi. Bölgedeki büyük tarım projeleri, Suriye'nin diğer kentlerinden yeni fırsatlar arayan on binlerce kişiyi buraya çekti ve bölgenin demografisi değişmeye başladı.

Rakka, Suriye'nin her tarafına açılan büyük yolların da kesiştiği noktada bulunuyor. Kentin yarısı çöl olan doğu kısmından da Irak'a geçiliyor. IŞİD militanlarının burayı başkentleri olarak seçmesinin sebebi de belki bu konumundan kaynaklanıyor.

Rakka'da özel bir üniversite ve iyi devlet okulları vardı. Rakka, kafelerle doluydu. Kent halkı yaz aylarında gece geç saatlere kadar sokaklarda kalır, parkları ziyaret eder, akşam yemeklerini kadınlarla erkeklerin beraber gittiği ve sosyalleştiği restoranlarda yerlerdi.

IŞİD'in kentin kontrolünü ele geçirmeden önce, Esad rejimine karşı gösterilere kadınlar ve erkekler beraber katılırdı.

Suriye'nin en büyük üçüncü vilayeti Rakka'da sanayii yok. İş gücünün büyük bir kısmı çiftçi veya memur.

Vilayette ve dolayısıyla bölgede aşiret yaşamı ve aşiretlerin bağlantıları çok güçlü.

Rakka'da Sünni Arap nüfusu yoğun ve Irak'ın batısındaki Sünni Arap aşiretlerle ilişkileri var.

Vilayette, Ayn İssa'da olduğu gibi bir Kürt azınlık da vardı. Fakat bölgede IŞİD ve Kürtler arasında çıkan çatışmalarda bölgedeki Kürt azınlığın sadakatine dair soru işaretleri olan IŞİD, Kürt azınlığı bölgeden çıkarmak istedi.

Şeriat mahkemeleri kuruldu

IŞİD, şehrin kontrolünü tamamen ele geçirip diğer muhalif grupları uzaklaştırdıktan sonra ağırlıklı olarak yerel halk ve hükümetin eski çalışanlarıyla bir idari sistem oluşturdu. Şeriat yasaları getirip Şeriat mahkemeleri kurdu.

Rakka'nın idaresinden sorumlu olan "Vali", her biri yönetimin bir hizmetinden sorumlu emirler tarafından destekleniyor.

Ağır ceza ve yaptırım sistemi, IŞİD'in uygulamalarına direnmeyi veya bu uygulamaları protesto etmeyi neredeyse imkânsız kılıyor. Kendi yasaları uyarınca suç sayılan eylemlerinden ötürü cezalandırılanların listesi uzun. Halkın gözü önünde idamlar da yaygın.

IŞİD'in gücü kaba kuvvet ve şiddetin yanı sıra yabancı savaşçılarına da bağlı.

Şehirde kalanlar önce, güvenlik, bir çeşit hukuk, hizmet ve gıdaya erişim olduğu için IŞİD'in yönetim biçimine uyum sağladı.

Fakat son dönemde Rusya ve Fransa'nın hava bombardımanı yoğunlaşınca enerji ve su tedarikleri de yok edildi, hayat siviller için giderek zorlaştı.

Petrol tesisleri ile rafinerilerinin çoğu bombalandığı için yakıt sıkıntısı yaşanıyor.

Genç kızlar ve kadınların, yanlarında yetişkin bir erkek akrabaları (genellikle babaları, ağabeyleri veya eşleri) olmadıkça evlerinden çıkmalarına izin verilmiyor. Kadınlar, başlarından ayak bileklerine kadar tüm vücutlarını örten peçe ve siyah çarşaf kullanmak zorunda.

Kadınları denetleyen El Hansa Tugayı

Sokaklarda, erkeklerin de kılık kıyafetlerini denetleyen ve Şeriat kanunlarının uygulanmasını sağlayan özel bir devriye asayiş ekibi dolaşıyor. Sigara içmek yasak. Sigara içenler, güvenlik birimi 'El Hisba' tarafından yakalanırsa kırbaçlanma riskiyle karşı karşıya kalıyor.

Tüm erkekler gün içinde namaz saatlerinde camiye gitmek zorunda.

IŞİD'in yasaları uyarınca, cep telefonunda kadın fotoğrafı bulunanlara 30 kırbaç cezası veriliyor.

Futbol maçı izlemek de yasak. Maçları gösteren bir kafe veya restoranın kapatılma riski var.

Sokaklarda, kadınların kılık kıyafetini denetleyen ve yalnızca kadınlardan oluşan El Hansa Tugayı adında bir asayiş birimi var. Bu tugayda görevli kadınların çoğu IŞİD militanlarının eşi. Kılık kıyafetleri yasalara uymayanları cezalandırmak ve kadın tutuklulara işkence yapmakla görevliler.

Güzellik salonları da yasak. Kadınların çoğu, IŞİD'in kadınların denetiminden sorumlu asayiş biriminden kaçmak veya bir cihatçıyla evlendirilmeye zorlanmamak için sokakta olmak yerine evlerinde kalıyor.

IŞİD militanı eşleri ölen kadınlar başka bir IŞİD militanıyla evlendiriliyor. Evlilikler uzun sürmediği için çocuk yapılmasını teşvik etmiyorlar. Genç eşlerin çoğu genellikle cephede savaşıyor.

Örgütün yabancı militanları ölümü göze alarak savaşa katılıyor. Aralarında Avrupalıların da olduğu genç kadın savaşçıları ise belirsiz bir gelecek bekliyor.

Rakka'da yaşayan Suriyelilerin çoğu IŞİD yönetiminin er ya da geç sonlanacağına inanıyor fakat o zamana kadar, baskı ve şiddetin devam edeceği görüşündeler.