Ispanak neden zehirler, nasıl tüketilmeli?

Pazar günü öğle saatlerinde İstanbul'da çok sayıda kişi ıspanaktan zehirlendikleri iddiasıyla hastanelere başvurdu. Ardından İstanbul İl Sağlık Müdürlüğü’nden yapılan açıklamada, cuma gününden itibaren gıda zehirlenmesi (ıspanak ve ıspanağa benzer bitkiler) sebebiyle 44 vatandaşın hastanelere gittiği ifade edildi. Bugün İstanbul İl Tarım ve Orman Müdürlüğü, zehirlenmelerin ıspanaktan değil, içine karışmış patlıcangiller familyasından atropin ve scopalamin içeren yabanı otlardan kaynaklandığını açıkladı. 

Yaşananlar ıspanak da dahil olmak üzere diğer sebzelerin nasıl tüketilmesi gerektiğini tartışmaya açtı. CNN Türk'e konuya ilişkin açıklamalarda bulunan İç Hastalıkları Uzmanı Dr. Ayça Kaya, vatandaşları sebze tüketimi konusunda uyardı.

"Yabancı otlara dikkat edin"

Ispanağın C, E ve demir açısından çok zengin olduğunu, insan vücudunun bağışıklığını destekleyen en önemli besinlerden biri olduğunu ifade eden Kaya, "Ispanağı alırken ve yaparken dikkatli olmak gerekiyor. Yabancı otlar karışabiliyor. Bu yabancı maddelerin içindeki maddelere bağlı zehirlenme bulguları ortaya çıkıyor. Edindiğimiz bilgilere göre ıspanağın içerisine avrat otu denilen bir ot karışmış. Bu vücutta atropin görevi bir zehirlenme bulgusu ortaya çıkarıyor" dedi.

"İyice yıkayın, gerekirse sirkeli suda bekletin"

Bu durumun gözlerde büyüme, kalp ritminde yavaşlama, kaslarda güçsüzlük, uyku hali gibi semptomları oluşturduğunu belirten Dr. Kaya, "İyice ayıklayıp yıkadıktan sonra, gerekirse sirkeli suda beklettikten sonra yemek gerekiyor. Dışarıda emin olmadığınız yerlerde ıspanak yemeyin. Toplu yemek yapılan yerde yeteri kadar yıkanmadan ve ayıklanmadan yapılabiliyor" uyarısında bulundu.

"Ispanak yapıldıktan hemen sonra yenmeli"

Dr. Kaya açıklamalarının devamında şöyle konuştu:

"Ispanağı yaptıktan hemen sonra yenmesi gerektiğini vurgulayan Kaya, "Çünkü ıspanağın içerisinde nitrat dediğimiz doğal bir madde var. Bu kaldığı zaman nitrite dönüşebiliyor. Nitrit de vücutta hemoglobin yapısını bozuyor ve miyoglobin dediğimiz bir maddeye neden oluyor. O da dokunun oksijenizasyonunu bozuyor. Bu da kişide kas güçlüğü, halsizlik şeklinde bir zehirlenme belirtisi ortaya çıkarabiliyor. Ev hanımları ıspanağı kavuruyorlar, dolaba koyuyorlar, iki gün sonra yapıyorlar. Ya da buzluğa koyuyorlar. Kesinlikle ıspanak pişirildiği gün yenmesi gerekiyor. Ertesi gün sonraya bile bırakılmamalı."

"Sebzeleri çiğ tüketmeyi bilmiyoruz"

"Besin zehirlenmelerinde özellikle bir tane bakteri var, Staphylococcus Aureus dediğimiz ıspanak dışarıda oda ısısında kalırsa bu bakterilerin de çoğalmasına bağlı gelişen zehirlenme kendisini ishal, kusma, bulantı şeklinde gösteriyor" diyen Dr. Kaya, "Daha çok çiğ olarak tüketmek daha sağlıklı. Biz ıspanağı çiğ yemeyi bilmiyoruz. Kıymayla, pirinçle karıştırarak pişiriyoruz. Tavsiyemiz salataların içerisine koyarak yemeniz" dedi.

Uğur Toprak: Ortada çok ciddi bir gıda güvenliği sorunsalı mevcut

T24'e konuşan TMMOB Gıda Mühendisleri Odası İzmir Şube Yönetim Kurulu Başkanı Uğur Toprak, İstanbul İl Tarım ve Orman Müdürlüğü'nün yaptığı 'yabancı ot' açıklamasını hatırlatarak, bu konuyla ilgili sorulması gereken çok soru olduğunu ifade ederek şunları dile getirdi:

1. Bu kadar yoğun bulaşının sebebi nedir?
2. Yabancı otların bitmesini engelleyici ilaçlamanın yapılmama nedeni nedir?
3. Bu yabancı otlar ıspanaklar demetlenirken neden ayrıştırılmamış olabilir?
4. Bu yoğun yabancı ot evde yıkama esnasında fark edilemeyecek benzerlikte midir?
5. Ortada çok ciddi bir gıda güvenliği sorunsalı mevcuttur ve bu gıda güvenliği sorununun çözümü vatandaşın dikkatli olup iyi ayıklama yapması kadar basit midir? 

"Tarladan çatala gıda güvenliği' bir slogan olmaktan öteye geçirilmeli"

Tarım ve Orman Bakanlığı'nın kimyasal, mikrobiyolojik ve kapsamlı bir pestisit analizleri yapıp sonuçlarını kamuoyuyla paylaşması gerektiğini belirten Toprak, şunları kaydetti:

"Merkezi hükûmet ve ilgili bakanlıklar acilen şeffaf ve sürdürülebilir bir tarım ve gıda politikasını inşa edilmesini sağlamalıdır. 'Tarladan çatala gıda güvenliği' bir slogan olmaktan öteye geçirilmelidir. Bunun yanı sıra yerel yönetimlere de görevler düşmekte. Özellikle toptancı hallerinden numuneler alarak gerekli analizleri yapıp kamuoyuyla paylaşmalıdır."

"Tarım Bakanlığı kitapçığında aşırı gübreleme sonucu nitritin meydana gelebileceğine dikkat çekilir"

Tarım yazarı Ali Ekber Yıldırım da ıspanağa zehirli otların karışmasının yanı sıra başka sebeplerle de bu zehirlenme vakalarının meydana gelebileceğini söyledi. BBC Türkçe'ye konuşan Yıldırım, özellikle ıspanakta aşırı gübreleme sonucu nitritin açığa çıkabileceğini vurguladı. Yıldırım, zehirlenmenin aşırı gübrelemeden kaynaklanmış olabileceği iddialarını da hatırlatarak, "Örneğin Tarım Bakanlığı'nın bir kitapçığında ıspanağa ayrılan bölümde, aşırı gübreleme sonucu meydana gelen nitritin zehirleyici etkisi olabileceğine dikkat çekilir" dedi.

TIKLAYIN - İstanbul'daki 'ıspanak zehirlenmelerinin' nedeni ortaya çıktı

TIKLAYIN - Gıda Mühendisi Bülent Şık: Gıda ürünlerinin kontrollerinin yapıldığı bir sistem kurulmalı