"İsrail, Gazze ablukasını yapay adayla hafifletecek"
Gazze ablukasını kırmak için yola çıkan Mavi Marmara gemisindeki 9 kişinin öldürülmesinin ardından İsrail İle Türkiye arasındaki yaşanan krizin çözüm arayışlarında 'yapay ada' fikri ortaya atıldı. İsrail hükümeti Gazze’de 2007 yılından bu yana uyguladığı ablukayı hafifletebilecek olan bir planı görüşüyor. Hem Ulaştırma, hem İstihbarat Bakanı olan Yisrael Katz’ın sahip çıktığı plana göre, Gazze açıklarında yapılacak bir yapay ada üzerine liman ve uluslararası havalimanı inşa edilebilir. Katz projenin maliyetinin 5 milyar dolar olacağını söyledi.
Al Jazeera'nın haberine göre, Yisrael Katz projenin kağıt üzerinde olduğunu ve yalnızca bazı çizimlerin yapıldığını kabul etse de, oldukça detaylı bir şekilde planı anlattı. Bakan Katz, Suudilerin ve Çinlilerin yanısıra ismini vermediği bir İsrailli girişimcinin projeyi gerçekleştirebileceğini belirtti. Katz, planın İsrail’in güvenlik kabinesinde görüşüldüğünü ve büyük desteğe sahip olduğunu ileri sürdü. Görüşmelerde yer alan bir İsrailli yetkili, Başbakan Binyamin Netanyahu’nun planı değerlendirdiğini ancak henüz bir karara varmadığını belirtti.
İsrail’in güvenlik kıstasları karşılandığı sürece Gazze’deki ambargoyu hafifletmeye karşı olmadığını belirten Katz, “Bana göre iki milyon insanı dünya ile hiçbir bağlantısı olmadan bir yere kapatmak doğru değil. İsrail’in oradaki nüfusun hayatını zorlaştırmakta bir çıkarı yok. Ancak güvenlik gerekçesiyle Gazze sınırları içinde bir liman ya da havalimanı inşa edemeyiz” dedi.
Katz planın İsrail güvenlik kurumlarının da desteğini alacağını ve yakında kabinede oylamaya sunulacağını umduğunu belirtti, daha sonrasında da uluslararası kurumların planın finansmanı ve uygulanması için devreye girmesi gerekeceğini söyledi. İsrail, projenin sahibi olsa da maliyeti için herhangi bir katkıda bulunmak istemiyor.
Proje esasında yıllardır fikir aşamasında tartışılıyor. Ancak ilk kez bu kadar detaylı bir şekilde tekrar gündeme getiriliyor.
Planın ayrıntıları
Plan dahilinde inşa edilecek yapay ada 8 kilometrekare büyüklüğünde olacak. 5 kilometre uzunluğundaki bir köprü üzerinden ulaşımın sağlanacağı adaya giriş çıkışlar sıkı bir biçimde kontrol edilecek, herhangi bir çatışma durumunda ise kapatılabilecek. İsrail güvenlik açısından adanın durumunu ve giriş çıkışları denetlemeye devam edecek olsa da bakanın planı dahilinde ada hiçbir ülkeye ait olmayacak, uluslararası bir nitelğe sahip olacak. Köprünün ortasında yer alacak kontrol noktası da uluslararası bir kuvvet olacak. Ancak Bakan Katz, bu görevi kimin üstlenmek isteyeceği konusunda konusunda bir fikre sahip olmadığını belirtti.
Filistinliler ne düşünüyor?
Katz, Hamas ile hiçbir şekilde görüşmeyeceklerini ancak Filistin Yönetimi’nden plan hakkında olumlu işaretler aldıklarını ifade etti. Kimi Filistinliler planı memnuniyetle karşılasa da şüphelere sahip.
Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas’ın danışmanlarından Hüsam Zumlot, planı “şüpheli” ve “siyasi gerekçeli” olduğu görüşünde. Zumlot’a göre bu proje Gazze ile İsrail işgali altındaki Batı Şeria arasındaki son bağlantıyı da koparacak.
Gazze’deki El Ezher Üniversitesi’nde öğretim görevlisi olan Muhamir Ebu Sa’da ise bir liman ve havalimanının Gazze’deki ambargonun kalkmasına yardım edeceği, insanların seyahat edip, bölgeye mal giriş çıkışını kolaylaştıracağını düşünüyor. Ebu Sa’da öte yandan “Filistin Yönetimi ya da Hamas ile görüşmeden bu nasıl işe yarayacak?” sorusunu da soruyor. Ebu Sa’da, “Sokaktaki insanlara sorsanız eminim bu planı kabul ederler. 10 yıl boyunca süren ambargo, üç savaş ve günlük meşakkatlerden sonra insanlar bir umut arıyor. Ancak Gazze’deki problem siyasi bir problem. En iyi çözüm işgâli sona erdirmek, Filistinlilerin Gazze ile Batı Şeria’nın birbirine bağlandığı yaşanabilir bir devlet kurmasına izin vermek” dedi.