TÜİK'in işsizlik verisi tartışma yarattı; bir ayda 480 bin kişi fabrikalarda nasıl işe girdi?

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) pazartesi günü işsizlik oranının Mart’ta yüzde 0,1 azalarak yüzde 13,1’e indiğini açıkladı. Verilerin detayına bakıldığında son bir yılda 1 milyon 700 bin kişinin iş bulduğu, sadece Mart ayında 550 bin kişinin işe girdiği görülüyordu. Pandeminin Türkiye’yi vurduğu son bir yılda 1,7 milyon kişi nasıl iş buldu? Bir ayda 550 bin kişi nasıl işe girdi?

Daha da tuhaf olan, Mart''taki artışın neredeyse tamamının sanayiden, yani fabrikalardan gelmesi. TÜİK’e göre Mart’ta sanayide tam 480 bin kişi işe girdi. 

Türkiye genelindeki fabrikalarda, yani sanayide toplam 6.1 milyon kişi çalışıyor. TÜİK’in işsizlik verisi Mart’ta sanayide çalışanların yüzde 10’una yakın sayıda insanın fabrikalarda iş bulduğunu söylüyor. İnsanın aklına Ahmet Kaya’nın meşhur şarkısı geliyor, “Nereden baksan tutarsızlık”…

Nitekim işsizlik verilerini yakından izleyen Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi de (BETAM) dün yayınladığı raporda bu tuhaflığa dikkat çekerek, “Sermaye yoğun bir sektör olan sanayide bu boyutta bir artış oldukça şaşırtıcı” diyordu. 

DİSK Araştırma Merkezi de Salı günü yayınladığı raporda, “TÜİK’e göre istihdamda Mart 2020’den Mart 2021’e 1 milyon 726 bin kişilik artış yaşandı. Diğer bir ifadeyle 1,7 milyon kişiye yeni iş yaratıldı. Ancak bunun salgın koşullarında nasıl gerçekleştiği ve istihdamın nasıl olup da salgın öncesi düzeye yaklaştığı belirsiz” dedi.

Sanayi üretimi arttı ama…

BETAM, “Sanayi Üretim Endeksi verileri takip edilerek istihdam artışının üretimdeki artışı izleyip izlemediği takip edilmelidir” diye eklemişti. Sanayi Üretim Endeksi bugün (Salı günü) açıklandı. Üretim Mart’ta bir önceki aya göre yüzde 0,7 artmış. Genel beklenti sanayi üretiminin Mart’ta hafif de olsa daralacağı şeklindeydi... Sanayide bir ayda gerçekleşen yüzde 0,7’lik büyüme, 550 bin kişinin fabrikalarda iş bulmasını açıklamaya yeterli mi? 

Hepsi erkek…

Daha garip olan bir şey daha var; Mart’ta sanayide iş bulanların tümü erkek. TÜİK’e göre Mart'ta 494 bin erkek fabrikalarda iş bulurken 12 bin kadın işinden olmuş.

İktisatçı Doç. Dr. Orhan Karaca dün Twitter’da bu noktaya dikkat çekerek, “Sanayide bir ayda 480 bin kişilik istihdam artışı olmuş; üstelik hepsi de erkek… Yorumlaması zor” diyordu.

Karaca’ya, istihdamdaki tuhaf büyümeyi nasıl büyüdüğünü sordum. Karaca, bunu TÜİK’in verilerle oynadığının bir işareti olarak görmüyor. “Gerekçem basit” diyor, “Bu verileri birileri masa başında üretmiş olsa, şüphe çekmemek için, istihdamdaki artışın sektörel ve cinsiyet dağılımına dikkat ederdi. Yani böyle garip bir dağılım değil tam tersine dengeli bir dağılım görürdük.”

Öyleyse? 

Karaca: “Bu veriler işgücü piyasasında açıklamakta güçlük çektiğimiz bazı gelişmeler olduğunu gösteriyor. Neden kaynaklandığını anlamak zor. Belki korona salgınının etkilerini azaltmak için yapılan düzenlemeler, istihdamı teşvik tedbirleri vb. nedeniyle böyle bir tablo ortaya çıkmış olabilir. Açıkçası yorumlamakta zorluk çekiyorum.”

TÜİK’ten bir açıklama beklemek hakkımız. Bunun yerine suç duyurusuyla karşılaşmayız umarım.