İstanbul'un silûetini bozduğu için çok konuşulan gökdelenlerin arsaları nasıl özelleşti?

İstanbul'un silûetini bozduğu için eleştiri odağı haline gelen Onaltıdokuz(16/9)gökdelenlerin tapusunun nasıl el değiştirdiği ortaya çıktı. 2007'de düzenlenen tapuya göre, ikiz kulelerin üstüne kurulduğu arsa, toplamda kırk altı milyon liraya, TMSF tarafından Astay İnşaat Şirketine satıdı. 27 bin 791 metrekarelik arsa, metrekaresi 655 TL'den satıldı. Bir yıl kadar sonra imar planında yapılan değişikliklerle arsanın fiyatı fiyatı üçe katlandı. Üstüne bina yapıldığı andan itibaren metrekaresi 7 bin ila 13 bin lira arası değişen fiyatlara çıktı. Bunun da bir sonucu olarak Devlet milyonlarca liralık bir kayba uğradı. Fakat Astay İnşaat'ın patronu Mesut Toprak kazandı. Sonrasında bir açıklama yapan Astay İnşaat'ın patronu, Erdoğan'la İmam Hatip'ten okul arkadaşı olduğunu belirtti.

Taraf Gazetesi yazarı Hüseyin Özay bu olayı araştırdı. Özay'ın İstanbul'un tarihi silüetini bozan "16/9 Projesi"nin perde arkası şu şekilde:

Koç ihaleye neden katılmadı?

İstanbul’un silûetini bozduğu için tıraşlanması gündeme gelen 16/9 İstanbul projesinin temeli, 2007 yılında TMSF’nin, batık işadamı Halil Bezmen’in halk arasında Mensucat Santral arazisini satışa çıkarmasıyla atıldı. Toplam 27 bin 791 metrekareden oluşan arsanın, yüzde 46’sı Yapı Kredi Bankası’na, yüzde 54’ü ise TMSF’ye aitti. TMSF, çoğunluk hakkını kullanarak arsayı, 2007 yılında 45 milyon lira muhammen bedelle satışa çıkarttı. Mevzuata göre, Yapı Kredi Bankası’nın arsayı öncelikli olarak satın alma hakkı bulunuyordu. Ancak bu hak kullanılmadı ve arsa, Astay İnşaat’ın alt şirketi olan Marmaratay tarafından toplam 46 milyon liraya satın alındı. Çekişmeli geçmesi beklenen ihaleye ilginç bir şekilde kimse katılmazken, Koç Grubu’nun da ön alım hakkını kullanmaması dikkat çekti.

İşte arsanın tapusu...

Arsanın tapusuna Taraf ulaştı. 18 Mayıs 2007 tarihli tapu kaydında, satışa konu olan arsa iki hisseden oluşuyor. Hisselerin ilki Yapı Kredi Bankası’na ait bulunuyor. Tapuda, Yapı Kredi Bankası’nın 46/100 hissesinin 21 milyon 160 bin 920 TL’ye, TMSF’nin de 54/100 hissesinin 24 milyon 841 bin TL’ye Marmaratay şirketine satıldığı kayıt altına alınıyor. Toplam 27 bin 791 metrekarelik arsanın 46 milyon YTL’ye (TL) satıldığı da tapu kaydında belirtiliyor.

Talih kuşu gibi imar değişikliği

TMSF tarafından alıcısı çıkmadığı için 45 milyon liraya neredeyse zorla satılan arsanın başına yaklaşık bir yıl sonra adeta talih kuşu kondu. Arsa Astay’ın sahibi Mesut Toprak’a satıldıktan sonra, nazım imar planı değişikliği teklifi yapıldı. 10 ekim 2008 tarihli Zeytinburnu Belediye Meclisi’nin ve 16 mayıs 2008 tarihli İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisi’nin kararıyla arazi ticaret ve turizm alanına çevrildi. İnşaat izni de 1/5000 planlarda 1 emsalden 2.5 emsale çıkarıldı. Büyükşehir Belediye Meclisi’nin 117 sayılı plan tadili kararı 16 eylül 2008 tarihinde İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Kadir Topbaş tarafından da onaylandı. Bu değişiklik uyarınca turizm tesis alanına dönüştürülen arazi; otel, motel, apart otel, toplam inşaat alanının yüzde 40’ı kadar da rezidans ve ticari üniteler yapılacak konuma getirildi.

Arsa 1’e 8 verdi...

Başbakan Erdoğan’ın “küstüm” dediği 16/9 İstanbul Projesi, 27, 32 ve 36 olmak üzere üç bloktan oluşuyor. Projede 496 konut bulunuyor. Konutların metrekaresi ise 7 bin ile 13 bin lira arasında değişiyor. Örneğin, 92 metrekarelik 1 artı 1 daire 972 bin liradan satılıyor. Buna göre, TMSF’nin metrekaresini 1655 liradan sattığı arsa, 1’e 8 vermiş oldu.

TMSF, imar değişikliği olacağını biliyor muydu

TMSF kaynakları, arsanın imar değişikliğinden önce satışa sunulduğunu, dolayısıyla arsanın 46 milyon liraya satılmasının normal olduğunu öne sürdüler. Ancak TMSF içindeki bazı kaynaklar ise TMSF’nin arsa satışlarından önce, belediyelerle görüştüğünü ve arsaları en yüksek bedelden satmak için imar değişikliği konusunda da bazı belediyelerle işbirliği yaptığını hatırlattılar. Bu durum, TMSF içinde, arsa satışından önce TMSF imar değişikliğinden haberi olup olmadığının tartışılmasına yol açtı.

Devlet çifte zarar etti

Belgelere göre, 16/9 arsasının satışından dolayı devlet çifte zarar etmiş oldu. TMSF, arsanın tamamını “imar değişikliği” planından önce açık arttırma ile birlikte 60-100 milyon lira arasında satmayı planlıyordu. Ancak, yeterli ilginin olmaması nedeniyle arsa beklentilerin çok altında satıldı. İkinci zarar ise bir yıl sonra yapılan imar değişikliği ile ortaya çıktı. İmar değişikliği ile birlikte arsanın fiyatı, yapılan hesaplamaya göre üç katına yükseldi. İmar değişikliğinin ardından 46 milyon liraya satılan arsanın bedelinin 150-200 milyon lira arasına çıktığı hesaplandı. Böylece devlet, hem imar değişikliğinden önce hem de imar değişikliğinden sonra zarara uğramış oldu.