Türkiye ile ABD arasında savunma işbirliğinin bir parçası olarak son dönemde sıkça gündeme gelen konulardan birisini oluşturan Lockheed Martin F-35 Lightning II savaş uçaklarından ikisi bugün imalatçı Lockheed Martin şirketinin Fort Worth/Teksas'taki tesislerinde gerçekleştirilecek törenle Türkiye’ye teslim edilecek.
Türkiye, ilk iki uçağın siparişini 2012'de vermişti. Toplam opsiyonlarla birlikte 116 adet uçak alımının planlandığı projede şu ana kadar 30 uçağın kesin siparişi verildi. Radara yakalanmayan, yeni nesil radar ve atış sistemleri ile F-35´ler Türk Hava Kuvvetleri'nde F-4E 2020'lerin yerini alması planlanıyor.
Ancak uçağın teslim edilmemesi için bir süredir Amerikan Temsilciler Meclisi ve ardından Senato'da bazı girişimlerde bulunuldu. ABD Kongresi'nde yapılan iki yasal girişimle, tesliminin durdurulması talep ediliyor.
ABD Temsilciler Meclisi'nde kabul edilen yıllık savunma politikaları yasa tasarısında Türkiye'ye F-35'ler de dahil olmak üzere "büyük savunma malzemelerinin" teslimatı donduruldu.
Tasarının Senato'daki versiyonunda ise Türkiye'nin F-35 programından çıkarılması talep ediliyor. Tasarıların yasalaşacak olan nihai versiyonlarında nasıl bir düzenleme yer alacağı ise henüz bilinmiyor.
Türkiye, dünyanın önde gelen silah üreticisi Lockheed Martin tarafından geliştirilen Müşterek Taarruz Programı kapsamındaki beşinci nesil savaş uçağı F-35 Lightning II projesine 2002 yılında dahil oldu.
Türkiye, F-35 savaş uçaklarının bazı parçalarını tedarik etmesinin yanı sıra filosuna eklemek için 116 adet uçak sipariş etti.
Türkiye bayrağı taşıyan ilk F-35 uçağı deneme uçuğunu kısa bir süre önce gerçekleştirirken, ilk uçağın teslimatının ise 21 Haziran'da yapılması bekleniyor.
Eski Savunma Bakanı İsmet Yılmaz, 2014 yılında yaptığı açıklamada uçaklar için 25 milyar dolar ödeme yapılacağını söyledi.
Yapılan anlaşmayla F-35'in bazı parçalarının Türkiye'deki üreticiler tarafından tedarik edilmesi de öngörülüyor.
F-35 projesinin web sitesinde yer alan bilgiye göre, bu projenin Türkiye'deki şirketlere toplam katkısı yaklaşık 12 milyar dolar olarak hesaplanıyor. Şu ana kadar proje ortaklarına sağladığı gelirin ise 5,5 milyar dolar olduğu belirtiliyor.
Projenin tedarikçileri arasında ASELSAN, HAVELSAN, ROKETSAN, AYESAŞ, Alp Havacılık, Türk Havacılık ve Uzay Sanayii (TUSAŞ) gibi şirketler yer alıyor.
ASELSAN'ın hisseleri, F-35 projesine dahil olmasının ardından yüzde 1400'ün üzerinde değer kazandı. Ancak Kasım ayından bu yana ABD'nin F-35 ile ilgili kısıtlamalar getirebileceği yönündeki haberlerin yarattığı kaygılardan bu yana yüzde 40'a yakın değer kaybetti.
Projenin diğer ortakları Avustralya, Belçika, Kanada, Danimarka, İsrail, İtalya, Finlandiya, Japonya, Hollanda, Norveç, İngiltere, ABD ve Güney Kore olarak sıralanıyor.
Ancak uçağın üretiminde bazı gecikmeler yaşandı. 2014 yılı itibariyle programının maliyetinin öngörülen bütçeyi 163 milyar dolar aştığı ve öngörülen sürenin de 7 yıl gerisinde olduğu açıklandı.
ABD'deki yasal girişimler bu uçakların siparişinin teslimatının ve buna bağlı olarak kullanılan teknolojinin Türkiye'ye aktarımının engellenmesini öngörüyor.
İşte deneme uçuşları başarılı olan TSK'nın 2017 yılında envanterine katmak istediği F-35'lerin özellikleri:
Özellikleri: Mürettebat: 1 Uzunluk: 15.67 m Yükseklik: 4.33 m Kanat açıklığı: 10,65 m Kanat Alanı: 42.7 m²
Silah Sistemleri Top: 1 × General Dynamics GAU-22/A Equalizer, 25 mm (0.984 in), 4-namlulu mitralyöz top, dahili 180 mermi ile beraber[N 1][18]
Silah istasyonları: 6 × harici silah kulesi ( 6,800 kg kapasiteli) kanatlarda[19][20] ve çift silah kuleli iki adet dahili iç bölüm. Toplam 8.100 kg (18,000 lb) silah yükü[21] aşağıdaki kombinasyonları mevcut.
Füzeler: Havadan Havaya Füze: AIM-120 AMRAAM AIM-9 Sidewinder IRIS-T MBDA Meteor
Havadan karaya füzeler: AGM-88 HARM AGM-158 JASSM Brimstone Lockheed Martin JAGM Storm Shadow SOM
Anti-gemi füzesi: Naval Strike Missile JSM Long Range Anti-Ship Missile (LRASM)
Bombalar: MK-84, MK-83, MK-82 Genel maksat bombaları CBU-100 küme bombasi Paveway serisi lazer güdümlü bombalar GBU-39 SDB küçük çap bombalar JDAM serisi B61 Nükleer bomba AGM-154 JSOW