İşte medyanın 1 Kasım seçim dönemi karnesi

Ceren Sözeri*

Medyanın özellikle de ana akım medyanın iki seçim arasındaki dönemde nasıl bir performans sergilediği, gergin siyasi ortamdan ve kendisine yönelik saldırılardan etkilenip etkilenmediği ve de seçim sonuçlarını nasıl etkilediği bugünlerde çok tartışılan bir konu. Seçimin hemen öncesinde tarafsız olması gereken TRT’nin siyasi partilere ayırdığı zaman açıklanmış ve kurumun kamu yayıncılığından çok uzakta adeta iktidar partisinin propaganda aracına dönüştüğü görülmüştü.

Peki özel televizyon kuruluşları ne yaptı? Seçim döneminde siyasi partilerin mesajlarının doğru aktarılması, halkın seçim döneminde doğru bilgilenmesi için üzerine düşen sorumluluğu yerine getirdi mi? Medya kuruluşlarından tarafsız yayıncılık yapmalarını beklemiyoruz elbette, hele de kutuplaşma bu kadar keskinleşmişken ancak adil bir yayın politikası izlemelerini talep etmek hakkımız. Oysa meclise giren siyasi parti liderlerinin televizyon kanallarında seçim vaatlerini açıklama şansı buldukları programların dökümünü çıkarmak bile seçim dönemi yayınlarındaki adaletsizliği görmeye yeterli.

Bu incelemede 1 Eylül – 30 Ekim 2015 tarihleri arasındaki programlar incelendi ve kıyaslandı. Öncelikle belirtmek gerekir ki siyasi parti liderleri en çok kendi yayın çizgisine yakın televizyon kanallarında görünür olmuşlar, medyadaki kutuplaşma çok daha derinleşmiş durumda. Hükümete yakın medya kuruluşları Başbakan Ahmet Davutoğlu dışında hiçbir siyasi parti liderini ekranlarına çıkarmamış, seçim vaatlerini sormamış, izleyicisini bilgilendirmemiş. Ana akım diye nitelendirdiğimiz büyük grupların sahip olduğu televizyon kanallarının bazılarında siyasi parti liderlerinin konuk olduğu özel programlar yapılmış ancak sayısı ve süresi çok az. En dikkat çekici olan ise bu programların hiçbirine HDP eş başkanlarının davet edilmemiş, HDP’nin seçim döneminde ana akım medyadan tamamen dışlanmış, sindirme taktiklerinin işe yaramış olması. Aşağıdaki dökümlere bakıldığında medyaya baskının ve sansürün devam etmesi durumunda önümüzdeki dönemde ve bir sonraki seçimde sadece HDP değil diğer muhalefet partilerinin de sesinin kısılması çok olası görünüyor.

Kim, hangi kanalda, ne kadar yer aldı

İktidar partisi açık ara hem kendisine yakın medyada hem de ana akım medyada görünür olmuş. Davutoğlu’nun konuk olarak yer almadığı tek yer Doğan Grubu’na ait televizyon kanalları. Seçim sürecinde iktidarın Doğan Grubu’nu hedef haline getirdiği göz önüne alındığında bunun Davutoğlu’nun tercihi olduğunu da düşünmek mümkün. Çünkü Doğan Grubu her fırsatta iktidara yakın siyasetçileri, gazetecileri ekrana çıkarıyor. Hatta iktidarın görüşlerini aktaran daimi, telifli konukları dahi var. Başbakan Ahmet Davutoğlu 1 Eylül – 30 Ekim 2015 tarihleri arasında tam 18 programa konuk olmuş ve 23 saat 31 dakika partisinin seçim programını açıklama fırsatı bulmuş. Hatta bazı televizyon kanallarına birden fazla çıkmış, örneğin HaberTürk TV’de her biri birer saatin üzerinde olmak üzere üç kez ağırlanmış. Programların tarihlerini ve sürelerini aşağıdaki tabloda görmek mümkün:

  Ana muhalefet partisi lideri Kemal Kılıçdaroğlu ise Davutoğlu kadar olmasa bile yine de ana akım medyada kendine yer bulabilmiş. Liderlerin tek başına ağırlandığı ve seçim vaatlerini açıkladıkları özel programların her birine Kılıçdaroğlu davet edilmiş. Hatta Kürt siyasi hareketine daha yakın bir yayın çizgisi izleyen IMC TV’de dahi CHP liderine vaatleri sorulmuş. Kılıçdaroğlu izlenen dönem içinde 10 programda toplamda 16 saat 59 dakika seçim programını açıklamış. Doğan Grubu’nun bu seçimde CHP’ye daha fazla yer ayırdığı açıkça görülüyor. Kılıçdaroğlu bu dönemde dört kez Doğan Grubu’na ait televizyon kanallarında konuk olmuş.  

  MHP lideri Devlet Bahçeli seçim döneminin en az görünen siyasi parti lideri olmuş. Partiye yakın Bengü Türk TV ve AlpTürk TV yayınlarını dışarıda tutarsak (ki orada da Bahçeli’nin konuk olduğu özel programlar yok) Bahçeli yalnızca Doğuş Grubu, Doğan Grubu ve Ciner Grubu’nun liderlere özel programlarına davet edilmiş ve üç programa katılarak toplamda yalnızca 4 saat 29 dakika seçim programını anlatabilmiş. Bunun Bahçeli’nin tercihi olup olmadığını bilemiyoruz ama örneğin IMC TV’nin davet etmesi durumunda reddedeceğini söylemek yanlış olmaz sanırım.  

  Seçimin asıl dışlananı ise HDP eş başkanları, özellikle 7 Haziran seçimleri ile kıyaslandığında bu seçim sürecinde Selahattin Demirtaş ve Figen Yüksekdağ’a ana akımın bütün kapılarının kapandığını söyleyebiliriz. Haziran öncesinde CNN Türk’te, Haber Türk’te ve Star TV ekranlarında yer alan HDP liderlerine bu dönem özel programlardan hiç birinde yer verilmemiş. Hükümetin 1 Kasım seçimleri öncesinde özellikle HDP’yi hedef aldığı ve medyaya, bilhassa da Doğan Grubu’na, yönelik baskıyı bunun üzerinden kurduğu dikkate alınırsa korkutma ve sindirme stratejisinin etkili olduğu açık. Aşağıdaki tabloda da görüldüğü üzere kendi siyasi çizgisine yakın televizyon kuruluşları haricinde HDP’nin seçim vaatlerine yer açan tek televizyon kanalı Bugün TV olmuş, BBC Türkçe de 20 dakikalık özel bir program yapmış.  

  Bu incelemede, zaman kısıtlılığı nedeniyle, Youtube kanalları ve sosyal medya bildirimleri takip edilerek yalnızca siyasi parti liderlerinin konuk olduğu programların tarih ve süre bakımından kıyaslaması yapıldı. Program içeriklerin analizinin yapılması ya da daha kapsamlı biçimde haber bültenlerinde yer alma sürelerinin ve içeriklerinin incelenmesi durumunda kuşkusuz var olan adaletsizlik çok daha çarpıcı biçimde gözler önüne serilecektir. Bununla birlikte yukarıdaki verileri 28 Ekim’de Koza-İpek Grubu’na ait medya kuruluşlarına el konulmasıyla birlikte ele aldığımızda sansürün çok daha görünür bir hal aldığı, farklı seslerin duyulma olasılığının giderek azaldığına kuşku yok. Buna bir de önümüzdeki dönem başka medya kuruluşlarından da hesap sorulacağı iddiaları eklendiğinde tek sesli, otoriter bir medya ortamına geçişe çok az kaldığını söyleyebiliriz. Bilmem tehlikenin farkında mısınız? 

* Bağımsız Gazetecilik Platformu Punto 24'ten alınmıştır