Uzlaşamayan Anayasa Uzlaşma Komisyonu tutanaklarının tam metni

Hülya Karabağlı - Azra Ayata

Türkiye'yi 12 Eylül 1982 tarihli darbe anayasasından kurtarmak için 25 ay önce önce, 19 Ekim 2011 tarihinde yola çıkan TBMM Anayasa Uzlaşma Komisyonu 4 Aralık 2013 Çarşamba günü fiilen ortadan kalkmış olacak.

TBMM Başkanı Cemil Çiçek’in başkanlığını yaptığı komisyon, dört partiden eşit sayıda, üçer temsilciyle yola çıktı. Komisyonun ilk kadrosunu AKP'den Ahmet İyimaya, Mustafa Şentop, Mehmet Ali Şahin, CHP'den Atilla Kart, Rıza Türmen ve Süheyl Batum, MHP'den Faruk Bal, Oktay Öztürk ve Tunca Toskay, BDP'den Ayla Akat Ata, Altan Tan ve Sırrı Süreyya Önder oluşturuyordu.

AKP ve CHP, iki yıllık süreçte aynı kadro ile yola devam ederken MHP'li Toskay komisyondan ayrıldı, BDP de son bir yıllık çalışmaları Bengi Yıldız'la devam ettirdi.

AKP masadan kalktı

Cemil Çiçek'in 18 Kasım 2013 tarihli toplantıda “Uzlaşma Komisyonu Başkanlığı’ndan çekildiğini” açıklamasının ardından, partisi AKP de masadan kalktı. CHP, MHP ve BDP’nin temsilcileri, dört partinin imzaladığı protokole göre, TBMM Başkanı Çiçek'in masayı dağıtma yetkisi olmadığını öne sürdü ve AKP'nin protokol hükümlerine aykırı davrandığına dikkat çekti.

Bu gerekçeyle toplantılara devam eden muhalefet partileri, 4 Aralık günü AKP temsilcileri olmadan üçüncü ve son toplantısını yapacak ve AKP üst üste bu toplantılara katılmadığı için komisyondan çekilmiş sayılacak. Böylece, Türkiye'nin demokratik ve sivil anayasa umudu bir başka bahara kalacak.

T24'ün kamuoyuna sunduğu TBMM Anayasa Uzlaşma Komisyonu’nun tutanakları parlamentoda temsil edilen dört siyasi partinin yani AKP, CHP, MHP ve BDP'nin iki yıllık komisyon karnesi açısından da önem taşıyor. Binlerce sayfalık tutanaklar, komisyonun hem yazım aşaması, hem de üst komisyon toplantılarınında neler olduğunu yansıtıyor.

Tutanaklar, TBMM Başkanı Cemil Çiçek'le yapılan ilk toplantıdan 2011-2012-2013 yılına uzanan bir yelpazeyi kapsıyor. Yaklaşık 300’ü bulan toplantıların perde arkasını yansıtan bu tutanaklar, AKP, CHP, MHP ve BDP'nin komisyonda, maddeler görüşülürken neler önerdikleri, uzlaşmazlık noktalarını, tartışmaları ve seyrek de olsa yapılan esprileri içeriyor.

T24, uzlaşmayla sonuçlanamasa da yeni anayasa arayışında yürütülen siyasal müzakereler açısından önemli bir birikimi yansıtan bu tutanakları, kamuoyuyla paylaşıyor.

İşte o toplantıların Meclis stenograflarınca kayda geçirilen deşifrelerinin kronolojik dökümü ve partilerin anayasa önerileri: