Kaçırılan pilotlar için film gibi üçlü takas
Beyrut’ta 71 gün önce kaçırılan THY pilotları Murat Akpınar ile Murat Ağca Şam, Ankara ve Beyrut arasında nefes kesen pazarlıkların ardından serbest bırakıldı. Takas diplomasisine dönüşen serbest bırakılma olayında Esad rejimi uzlaşma şartları arasında sayılan127 kadını, Suriyeli muhalifler 9 Lübnanlı hacıyı, Lübnanlı grup da iki pilotu serbest bıraktı. İstanbul’da iki pilotu Başbakan ve aileleri karşıladı. Pilotları kaçıran grubun serbest bırakılmalarını istediği 9 Lübnanlı da Beyrut’a gönderildi.
Diplomatik kaynaklar, Lübnan’a, sürecin uzaması halinde ülkenin imajının zedeleneceği yönünde baskı yaptığı, Türkiye’nin bu mesajının süreci hızlandırdığını belirtti. Milliyet'in haberine göre, İstanbul’dan Beyrut’a giden THY uçağının personelini havalimanından otele götüren servis aracının önü 9 Ağustos sabahı silahlı kişiler tarafından kesilmişti. İki pilotu esir alan silahlı grup, olay yerinden kaçmıştı. Kaçırılma olayının ardından, Ankara üst düzey alarma geçti. Olayı, kendilerini “İmam Rıza’nın Ziyaretçileri” olarak adlandıran, daha önce ismi duyulmamış bir grup üstlendi. “İmam Rıza’nın Ziyaretçileri” adlı grup, Suriye’de rehin tutulan 9 Lübnanlı’nın serbest bırakılmasına karşılık, pilotların serbest bırakılacağını duyurdu.
Yapılan açıklamada, “Türk pilotlar Azez’deki rehineler serbest bırakılana kadar misafirimizdir. Pilotlar, Lübnanlı rehinelerin serbest bırakılmasına karşı salıverilecektir” denildi. Açıklamada, Ankara’nın 9 Lübnanlının alıkonulması olayından direkt olarak sorumlu olduğu iddia edildi.
Diplomasi trafiği
Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu, kaçırılma olayının ardından olayla ilgili olarak Lübnan Meclis Başkanı Nebih Berri, Lübnan Dışişleri Bakanı Adnan Mansur ve Başbakanı Necip Mikati ile düzenli olarak telefon diplomasisi yürüttü. Davutoğlu 14 Ekim’de, temasta olduğu Lübnanlı makamlarla görüşmelerinin devam ettiğini, pilotların serbest bırakılması için MİT’in devrede olduğunu ifade etti. Esad’ın elindeki direnişçiyi serbest bırakacağını açıklamasının ardından, ÖSO da 9 Lübnanlı hacıyı önceki gün Türki ye’ye gönderdi. Ardından dün gün boyu pilotların ne zaman serbest bırakılacağı konuşuldu.
Sevindirici haber akşam saatlerinde geldi. 9 Lübnanlı’nın Beyrut’a hareket etmelerinin ardından, THY pilotları Murat Akpınar ve Murat Ağca, dün akşam saatlerinde serbest bırakıldı. Pilotlar önce Lübnan emniyetine teslim edildi. Helikopterle Beyrut’a getirilen pilotları burada Büyükelçi İnan Özyıldız teslim aldı. Pilotlar daha sonra Katar Havayolları’na ait özel bir uçakla İstanbul’a doğru yola çıktı. Gece 23.00 sıralarından Atatürk Havalimanı’na inen Akpınar ve Ağca’yı apronda Başbakan Erdoğan, Vali Hüseyin Mutlu, Büyükşehir Belediye Başkanı Kadir Topbaş ile pilotların memleketlerinden İstanbul’a gelen aileleri karşıladı.
Katar ve İran devrede
Diplomatik kaynaklar, Beyrut’ta kaçırılan pilotların serbest bırakılmasında, Katar makamlarının önemli rol oynadığını vurguladı. Alınan bilgiye göre, Davutoğlu, geçtiğimiz günlerde Ankara’ya gelen Katar Dışişleri Bakanı Halid Bin Muhammed El Atiyye ile biraraya geldiğinde, pilotların serbest bırakılmasına ilişkin gelişmeler hakkında görüş alışverişinde bulundu. Ayrıca, 9 Lübnanlı’nın Suriye’ye teslim edilmesi sürecinde de, İran’ın aktif rol oynadığı iddialar arasında yer aldı.
Diplomatik kaynaklardan alınan bilgiye göre, Türk yetkililer, Lübnan makamlarına, Türk pilotların serbest bırakılma sürecinin uzaması halinde, “Lübnan’ın uluslararası imajının zedeleneceği”, Lübnan turizminin olumsuz yönde etkileneceği mesajını verdi. Lübnan, Katar ve Türkiye’nin eşzamanlı girişimlerinin yanı sıra, İran ile Suriye’nin ortak hareket etmesi sonucunda, iki Türk pilotun serbest bırakılmasına giden süreç hızlandırılmış oldu.
Gün gün diplomasi trafiği
- 8 Ekim: Lübnan basını Suriye’de Mayıs 2012’de Kuzey Kasırgası Tugayı isimli muhalif örgüt tarafından kaçırılan dokuz hacının serbest bırakılacağını iddia etti. Pilotların serbest bırakılacağı ümidi doğdu. - 9 Ekim: Lübnan İçişleri Bakanı Mervan Şerbil, Türk pilotların durumunun iyi olduğunu söyledi.. - 14 Ekim: Murat Akpınar ve Murat Ağca’nın yeni görüntülerini Lübnan televizyonu yayınlandı. - 15 Ekim: Davutoğlu, pilotların iyi olduklarına yönelik görüntülerin yayınlanması için Lübnan Başbakanı ve Meclis Başkanı’na baskı yapmaları konusunda talepte bulunduğunu söyledi. - 16 Ekim: Lübnan İçişleri Bakanı Mervan Şerbil, “Pilotlar için kısa süre içinde olumlu haberler alacağımızı umut ediyoruz” diye bir açıklama yaptı. - 17 Ekim: Lübnan Genel Güvenlik Müdürü Abbas İbrahim, Akpınar ve Ağca için gizlice Türkiye’ye gelerek başta MİT olmak üzere ilgili birimlerle görüştü. - 18 Ekim: Şam’a giden İbrahim, İçişleri Bakanı Mervan Şerbil İbrahim’in Suriye’de geçtiğimiz yıl isyancılar tarafından kaçırılan dokuz Lübnanlı hacının serbest kalması için görüşmeler yapacağını, Lübnanlı hacılar karşılığında serbest bırakılması istenen Suriyelilerin isimlerinden oluşan bir listeyi de Esad yönetimine teslim edeceğini söyledi. - 18 Ekim: Genelkurmay Başkanlığı, Suriye sınırında bayramın ikinci gününde Özgür Suriye Ordusu’na bağlı Kuzey Kasırgası Tugayı’na bağlı 85 militanın Öncüpınar civarında sınırı geçip kendiliklerinden teslim olduklarını bildirdi. Kuzey Kasırgası Tugayı Lübnanlı hacıları kaçıran örgüt olarak biliniyor ve Azaz’ı elinde tutuyor. - 18 Ekim: Lübnan İçişleri Bakanı Şerbil, “Suriye’de kaçırılan dokuz Lübnan vatandaşı, ülkelerine teslim edilmek üzere önümüzdeki saatlerde Türkiye’de olacak. Lübnan’da kaçırılan Türk pilotların serbest bırakılması ise yakın” dedi. - 19 Ekim: Pilotların karşılığında rehin tutulduğu dokuz Lübnanlı hacının Suriyeli muhaliflerce Türk makamlarına teslim edildiği bilgisi yer aldı.