Kamu yatırımlarında aslan payı ulaştırmaya
10. Kalkınma Planı'na göre, 2014-2018 yılları arasında kamu sabit sermaye yatırımlarının yüzde 34'ü ulaştırma sektörüne ayrılacak.
Kamu yatırımlarında eğitimin payı yüzde 12,3'ten yüzde 16'ya çıkacak. Enerjinin yüzde 7,3 olan payı ise yüzde 3,6'ya gerileyecek.
Planda yer alan yatırım politikaları kapsamında, 2014-2018 yılları arasında, kamu yatırımlarının büyümeye, özel kesim yatırımlarını desteklemeye, bölgeler arası gelişmişlik farklarını azaltmaya, istihdamı ve ülke refahını artırmaya katkısının azami seviyeye çıkarılması amaçlanıyor.
Plan dönemi sonunda kamu sabit sermaye yatırımlarının GSYH içerisindeki payının yüzde 4,8?e, sermaye giderlerinin Merkezi Yönetim Bütçesi içerisindeki payının ise yüzde 11,1?e çıkarılması öngörülüyor.
Onuncu Kalkınma Planı'na göre söz konusu dönemde kamu kaynaklarıyla gerçekleştirilecek yatırımlar içinde, tarım sektörünün payının başta GAP Bölgesi olmak üzere sulama yatırımlarının hızlandırılması sonucunda artması hedefleniyor.
Yerli kaynaklara dayalı enerji politikası çerçevesinde enerji hammaddesi aramalarına ağırlık verileceğinden madencilik sektörünün yatırımlardaki payı artacak.
Kamu tarafından yürütülen hidroelektrik santrallerinin (HES) tamamlanma aşamasına gelmiş olması ve özelleştirmeler nedeniyle enerji sektörünün payı ise azalacak.
Yatırımlarda en yüksek paya sahip olmakla birlikte ulaştırma sektörünün payı, bazı otoyollar, büyük limanlar, havalimanları, gar kompleksleri gibi projelerin kamu-özel işbirliği yöntemiyle gerçekleştirilecek olması nedeniyle küçülecek.
Yeni kurulan üniversitelerin ihtiyaçları ve okulların sınıf mevcudunun azaltılması hedefi doğrultusunda eğitim sektörünün payı artacak, şehir hastaneleri ve sağlık kampüsleri projelerinde kamu-özel işbirliği yönteminin yaygın olarak uygulanacağı sağlık sektörünün payı azalacak, adalet, güvenlik, içme suyu, kanalizasyon ve teknolojik araştırma sektörlerinin payları da verilen öncelikler çerçevesinde artırılacak.
Sektörler itibariyle toplam kamu sabit yatırımlarında gelişmeler ve hedeflere ilişkin 2013 yılı fiyatlarına dayanan veriler şöyle:
Sektörler 9. Plan Dönemi Gerçekleşme (milyon lira) 9. Plan Dönemi Gerçekleşme (pay yüzde) 10. Plan Dönemi (milyon lira) 10. Plan Dönemi (pay yüzde)
Tarım 39.947 10,2 50.087 12 Madencilik 8.483 2,2 12.522 3 İmalat 3.809 1 3.757 0,9 Enerji 28.655 7,3 15.026 3,6 Ulaştırma 146.123 37,4 141.914 34 Turizm 2.087 0,5 2.504 0,6 Konut 6.409 1,6 4.174 1 Eğitim 47.886 12,3 66.783 16 Sağlık 21.887 5,6 21.287 5,1 Adalet 5.072 1,3 6.261 1,5 Güvenlik 3.894 1 4.591 1,1 İçme Suyu 25.847 6,6 29.218 7 Kanalizasyon 21.746 5,6 24.209 5,8 Teknolojik Araştırma 6.889 1,8 10.435 2,5 Diğer 21.951 5,6 24.626 5,9 TOPLAM 390.684 100 417.393 100
Kamunun yatırım politikaları
Onuncu Kalkınma Planı'na göre, kamu yatırımları açısından 2014-2018 yılları arasında izlenecek politikalar şöyle:
"- Yüksek ve istikrarlı büyüme için kamu ve özel kesim yatırımları birbirlerini tamamlayacak şekilde bütüncül bir bakış açısıyla ele alınacak. Kamu yatırımları, özel sektör tarafından gerçekleştirilemeyecek ekonomik ve sosyal altyapı alanlarında yoğunlaştırılacak.
- Toplam kamu yatırımları içerisinde özel sektörün üretken faaliyetlerini destekleyecek nitelikteki altyapı yatırımlarına odaklanılacak.
- Kamu yatırımlarında, kamu-özel işbirliği modeliyle yürütülenler dahil, eğitim, sağlık, içme suyu ve kanalizasyon, bilim-teknoloji, ulaştırma ve sulama sektörlerine öncelik verilecek.
- Kamu yatırımları, bölgeler arası gelişmişlik farklarını azaltmayı ve bölgesel gelişme potansiyelini değerlendirmeyi hedefleyen alanlara yönlendirilmeye devam edilecek. Bu kapsamda kentsel gelişme odaklı projelerin yanı sıra, GAP bölgesinde üretken özel sektör yatırımlarını destekleyecek ekonomik ve sosyal altyapı projelerine, DAP, KOP ve DOKAP bölgelerinde de eylem planlarıyla önceliklendirilmiş projelere ağırlık verilecek.
- Kamu yatırımlarının ortalama tamamlanma süresinde sağlanan iyileşme, bu sürenin halen nispi olarak yüksek olduğu sektörlere odaklanılarak sürdürülecek.
- Mevcut sermaye stokundan azami faydayı sağlamak için idame-yenileme, bakım-onarım ve rehabilitasyon harcamalarına ağırlık verilecek.
- Kamu-özel işbirliği uygulamalarına ilişkin geleceğe yönelik yol haritası niteliğinde bir strateji belgesi hazırlanacak ve dağınık yapıdaki mevzuatın çerçeve bir kanun altında toplanması sağlanacak.
- Kamu-özel işbirliği politika ve uygulamalarının koordinasyonu güçlendirilecek, projelerin bütçe üzerindeki risk ve etkilerini ölçebilecek etkin bir izleme ve değerlendirme sistemi oluşturulacak.
- Kamu yatırım projelerinin planlanması, uygulanması, izlenmesi ve değerlendirilmesi süreci güçlendirilecek, bu kapsamda kamu kurum ve kuruluşlarının kapasiteleri geliştirilecek."