Karadeniz'de düşen ABD İHA'sı Rusya ile tansiyonu yükseltir mi?
Amerikan ordusunun, bir insansız hava aracının Rus savaş uçaklarının müdahalesi sonrası Karadeniz'e düştüğünü açıklaması, bölgede gerilimin yükselmesi endişesini de beraberinde getirdi.
Amerikan ordusunun açıklamasına göre ABD MQ-9 "Reaper" modeli insansız hava aracı, Rus savaş uçağı Su-27'nin pervanesine çarpması sonrası Karadeniz'e düştü.
Rusya Savunma Bakanlığı ise uçaklarının Karadeniz üzerinde uçan İHA’yı takip ettiğini kabul etti ancak uçaklar arasında doğrudan temas olmadığını ve İHA'nın "sert bir manevra" sonrası düştüğünü savundu.
Olayın ardından Rusya'nın Washington Büyükelçisi, ABD Dışişleri Bakanlığı'na çağrıldı.
BBC Diplomasi muhabiri Paul Adams'ın yorumunu ve dış basında yer alan diğer görüşleri derledik.
Paul Adams, BBC Diplomasi muhabiri
Rusya jetleri ve ABD İHA'sının karşı karşıya gelmesi ve İHA'nın Karadeniz'e düşmesi, Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinden bu yana ABD ve Rusya arasında kamuya yansıyan en dikkat çekici çatışma.
Bu beraberinde getirdiği birçok soru işaretinin yanında, tehlike dolu bir anı da işaret ediyor.
ABD Ulusal Güvenlik Konseyi Stratejik İletişim Koordinatörü John Kirby, son haftalarda başka "karşılaşmaların" da olduğunu, ancak sonuncusunun "farklı" olduğunu söyledi.
Bu bir kaza mıydı?
ABD Savunma Bakanlığı (Pentagon) Sözcüsü Pat Ryder "Rusya pilotlarının eylemleri güvenli ve profesyonel değildi. Hareketleri kendilerini açıklıyor" açıklamasını yaptı.
Peki, Rus pilotların davranışları - ABD, İHA'nın rotasına benzin boşaltıldığını da iddia ediyor - gerilimin yükseldiğinin bir işareti mi?
Pentagon'a göre tüm olay 30-40 dakika kadar sürdü. Ryder'a göre o süre içinde Amerikan ve Rus orduları arasında doğrudan bir iletişim olmadı.
ABD'li yetkililer olaya karışan Rus Su-27 jetlerinde de büyük ihtimalle hasar oluştuğunu, bunun da çarpışmanın "kasıtlı olmadığının" bir göstergesi olduğunu belirtiyor.
Peki bu olay, Amerika'nın Karadeniz üzerindeki keşif amaçlı drone operasyonlarının ve bunların Ukrayna'ya sağladığı faydanın geleceği için ne anlama geliyor?
Kirby "Eğer Rusya'nın bize vermek istediği mesaj 'Karadeniz üzerindeki uluslararası hava sahasında uçmayın'sa, bu mesaj başarısız olacaktır çünkü bu olmayacak" dedi.
Washington İHA'ya ne olduğu konusundaysa ağzını sıkı tutuyor.
Çarpışmadan sonra İHA'yı uzaktan uçuran pilotlar aracı Karadeniz'e düşürmek zorunda kaldı.
Pentagon sözcüsü Ryder İHA'nın tam olarak nereye düştüğü veya Rus donanmasının araca ulaşıp ulaşmadığı konusunda bilgi vermedi.
Bu tarz bir gözetleme teknolojisinin Rusya'nın eline geçmesi tabii ki Washington'ı mutlu etmez.
Ukrayna'yı "ne kadar sürerse sürsün" desteklemeye kararlı olan ABD Başkanı Joe Biden için bu hassas bir an.
Ukrayna'nın Rus işgaline karşı koyabilmesinin tek sebebi Batı'dan giden silahlar değil.
Rus donanmasının Karadeniz'deki hareketlerine ve Ukrayna'yı hedef alan füzelere dair eş zamanlı toplanan veriler de Ukrayna için hayati önemde.
Washington bu gözlem operasyonlarını sürdürmek istiyor ancak güç kullanmaktan ve Moskova'yla doğrudan bir çatışmaya çekilme riskinden de endişe duyuyor.
New York Times: İHA'ya saldırı tam olarak bir kaza değildi
New York Times'a konuşan Amerikalı yetkililer, son olayın Rusya'nın daha agresif bir döneme geçtiğinin işaretçisi olmadığı görüşünde.
Gazeteye konuşan bir ABD'li yetkili, İHA'nın düşürülüşünün Rusya tarafından planlanmış bir satranç hamlesi olmadığını düşünüyor. Diğer yetkililer de bu olayın, ABD ve NATO'nun gözetleme uçaklarını taciz etmeye yönelik daha büyük bir stratejinin başlangıç vuruşu olmadığı görüşünde.
Ancak New York Times'ın makalesi şöyle devam ediyor:
"İHA'ya yapılan saldırı tam olarak bir kaza değildi. Örneğin aracın önüne benzin dökmek kasıtlı yapılmış bir hareket. Ancak ABD'li yetkililer, Rusların İHA'nın pervanesini kasıtlı olarak koparmadığını düşünüyor çünkü bu sadece İHA'nın değil, Rus Su-27'sinin de düşmesine neden olabilecek riskli bir hareketti."
"Üst düzey Amerikalı yetkililer aylardır Karadeniz üzerinde bir olayın ya da iletişimsizliğin daha büyük bir soruna yol açmasından endişe ediyordu. Rus jetleri Karadeniz üzerinde sıklıkla ABD ve müttefiklerinin uçaklarının yolunu kesiyor. Amerikalı yetkililer bu olayların çoğunun profesyonelce ele alındığını söylüyor."
Wall Street Journal: İHA'ya ulaşmak Türkiye'nin yasağı nedeniyle zor olabilir
Wall Street Journal ise düşen İHA'nın ABD tarafından "kurtarılmasının" pek de mümkün olmadığına dikkat çekiyor:
"Drone'u kurtarmak zor olabilir. ABD donanması, Rusya'nın Şubat 2022'deki Ukrayna işgalinden kısa süre sonra Karadeniz'deki operasyonlarını durdurdu. Gemilerin Karadeniz'e girişini kontrolü altında tutan Türkiye, savaş başladıktan sonra Boğaz'ı savaş gemilerinin geçişine kapattı. Rusya ise Karadeniz'deki savaş gemilerini kullanmaya devam ediyor".
CNN'e konuşan emekli korgeneral Mark Hertling ise Rusya'nın bu tarz eylemleri Karadeniz üzerinde sıklıkla sergilediği ve Karadeniz'i kendi gölü gibi gördüğünü yorumunu yaptı.
Katar merkezli AL Jazeera de ABD ile Rusya arasındaki bu tarz karşılaşmaların "rutin" olduğunu belirtti.
Rus Tass ajansı: 'ABD İHA'sı Rus ordusu hakkında bilgi topluyordu'
Rus Tass haber ajansı, Rusya'nın Washington Büyükelçisi Anatoly Antonov'un, ABD İHA'sının bölgede Ukrayna ordusu adına keşif yaptığını söylediğini aktarıyor.
Rus büyükelçiye göre ABD İHA'sı, Ukrayna ordusunun Rus topraklarına ve ordusuna ileride yapacağı saldırılar için istihbarat topluyordu.
Antonov şöyle devam etti:
"ABD ordusunun sınırımıza bu kadar yakın bölgedeki kabul edilemez eylemleri bizim için endişe yaratıyor. Bu tarz keşif uçuşlarının ne için yapıldığını çok iyi biliyoruz. ABD'den binlerce mil ötede ne yapıyorlar? Cevap çok açık - Kiev rejimi tarafından topraklarımıza ve ordumuza saldırmak için kullanılacak istihbaratı toplamak."
"ABD'nin medyada daha fazla spekülasyon yapmaktan kaçınacağı ve Rusya sınırları yakınındaki sortilerine de son vereceği gerçeğinden yola devam etmek istiyoruz".