Karşılıksız çeke yeni önlem; alışveriş öncesi ibraz
Türkiye’de ticari hayatın vazgeçilmez araçlarından olan çekte bu ay içinde, 22 Ağustos tarihi itibariyle yeni bir dönem başlıyor. Türkiye’de 1.8 milyon çek keşidecisi var. 22 Ağustos’tan itibaren tüm çekler yasal olarak karekodlu hale gelecek. Satıcı ürününü teslim etmeden önce çekin sahte veya karşılıklı olup olmadığını öğrenebilecek.
Milliyet'ten Kadife Şahin'in haberine göre; çek kullanımında karşılıksız ve sahte çek risklerini azaltmak için bir yıl önce başlatılan karekodlu çek zorunlu olmadığından yeteri kadarı yaygınlaşmadı. Çek kullanımındaki risklerin en aza indirilmesinin hedeflendiği piyasada, bu ayın sonundan itibaren keşidecilerin çekleri karekodlu çek olarak zorunlu hale geliyor.
Böylece mal alım satımı gerçekleşmeden önce alıcının ibraz ettiği çekin karşılıklı olup olmadığı veya üzerinde oynanmış (sahte çek) çek olup olmadığı da açığa çıkmış olacak. Torba Yasa içinde yapılan yeni düzenlemeyle başlayacak olan karekodlu çek uygulamasında keşidecinin bilgisine girildiğinde banka sistemlerinde iki temel bilgiye bakılacak.
Bir, verilen çek karşılıklı mı değil mi, iki çek üzerinde sahtekârlık yapılmış mı yapılmamış mı? Bu iki soruya net yanıt alındıktan sonra çekin sahibine ilişkin diğer bilgilere, yıllara göre borçluluk profiline ve ödeme alışkanlıklarına bakılacak. Böylece verilen çek güvenli denilerek daha sonra karşılaşılabilecek riskli durumların önüne geçilmiş olacak.
Bankaya bağlantı
Kredi Kayıt Bürosu (KKB) verilerine göre Türkiye’de 1.8 milyon keşideci var. Yeni yasal düzenlemeye göre artık bütün çekler karekodlu çek olacak.
Çekin bu yeni versiyonundan önce bankacılık sisteminde çeki ibraz edene ilişkin oransal bilgilere ulaşılıyordu. Yeni karekodlu çek uygulamasında ise çeki alan satıcı, akıllı telefon ve tablet aracılığıyla direkt olarak elektronik ortamda bankaya bağlanma imkânına sahip olacak.
Türkiye’de çek kullanımına bakıldığında son altı yılda çek adedinin değişmediği ve çekin en fazla küçük ve orta boy şirketler tarafından sermaye olarak sağlamak amacıyla kullanıldığı görülüyor.
KKB’nin Findeks sisteminin toplam 1.5 milyon üyesi bulunuyor. Bu üyelerin 1.45 bini birey, şirket üye sayısı ise sadece 50 bin. Findeks’te ayda toplam 2.5 milyon rapor üretiliyor. Üretilen raporların yalnızca 30 bini şirketler tarafından talep edilen raporlar.
Akıllı cep’le kontrol
Karekodlu çek, çeki düzenleyenin (keşidecinin) banka ve şube bilgilerini, hesap numarasını ve çek numarasını içeriyor. Akıllı cep’e indirilen Findeks Mobil Uygulamasına okutulan karekodlu çek aracılığıyla, çek yaprağının doğruluğu ve keşidecinin geçmiş çek ödeme performansı görülüyor.
Karşılıksız çeki % 80 azaltıyor
Karekodlu çeke ilişkin verileri toplayan Kredi Kayıt Bürosu’nun tespitlerine göre Çek Raporu, keşidecinin geçmiş çek ödeme performansına dair bilgileri gösterdiğinden karşılıksız çek alma ihtimalini yüzde 80 azaltıyor.
Çekin doğruluğu teyit edilebildiği için ticari alışverişlerdeki dolandırıcılık riskinin azaltılmasında etkili oluyor. Kullanımı hızlı ve pratik. Keşidecinin çek kullanımı ile ilgili bilgilerine bir sorgulama ile kolayca ulaşılıyor. Sorgulamadan sonra ikinci bir onay adımı olmaksızın keşidecinin özet çek raporu alınıyor.
Karekodlu çek keşidecinin ödemelerine sadık ve güvenilir olduğunu ispat ettiğinden pazarlık gücünde de rol oynuyor.
Özellikle KOBİ’ler, çek ile yaptıkları vadeli mal alımlarıyla sermaye döngüsü yaratıyorlar.