Katalonya krizi: Yavaş ve tehlikeli bir siyasi satranç

Katya Adler / BBC Avrupa Editörü

İspanya Başbakanı Perşembe günü Avrupa Birliği liderler zirvesi için Brüksel'deydi. Ancak görünüşe aldanmayın evde her şey yolunda değil. İspanya büyük bir anayasal krizin içine düşmüş durumda. İspanyol anayasasının yazıldığı 1978 yılından bu yana bir İspanyol hükümeti, bir özerk bölgenin tüm otonomi haklarını elinden alacak anayasanın 155. maddesini ilk kez işletmeye hazırlanıyor.

155. maddenin devreye sokulması daha önce sadece 1980'li yıllarda Kanarya Adalarına karşı koz olarak kullanılmış, yerel yönetim taleplerinden geri adım atmıştı. Katalan krizinde ise ipler kopma noktasına geliyor. Ancak burada dikkatli olmak gerek. Bir günde hiçbir şey değişmeyecek. Hem merkezi hükümet hem de Katalonya yönetimi halk arasında gerilimin tırmandığını görüyor ve atılacak bir fevri adımla milyonlarca kişinin sokaklara dökülebileceğini görüyorlar.

Peki olaylar nasıl gelişebilir?

İspanya Başbakan Mariano Rajoy, Cumartesi günü için Bakanlar Kurulu'nu olağanüstü gündemle toplama kararı aldı. 155. maddeyi işletip işletmemeyi karara bağlayacaklar. Eğer bu madde işletilirse hangi adımların, ne sırayla atılacağını tartışacaklar.

Uygulamaya küçük hamlelerle başlayabilirler. Katalan hükümetinin kamu çalışanlarının maaşlarını ödeme yetkisi elinden alınabilir. Daha sert bir hamle de gelebilir. Özerk yönetime bağlı polis gücü dağıtılabilir. Gelebilecek en sert karar ise Katalan hükümetinin ve yerel meclisin dağıtılması olur. Böylece Katalonya'da idare tamamen merkezi hükümete bağlanır.

Bu adımların hangisinin nasıl atılacağı kararlaştırıldıktan sonra Katalonya Özerk Yönetimi Başkanı'nın yanıt vermesi gerekiyor. Ancak bu yanıtın ne kadarlık bir süre zarfı içerisinde gelmesi gerektiği konusunda bir sınırlama yok. Yani süreç günler, hatta haftalar alabilir.

"Tek taraflı  bağımsızlık ilan edebilirler"

Son olarak alınacak kararların İspanya Parlamentosu'nda da oylanıp kabul edilmesi gerekecek. Parlamento'da Başbakan Rajoy'un partisi çoğunluğa sahip. O yüzden bu süreçte bir aksama olması beklenmiyor. Ancak aynı esnada Katalonya Özerk Yönetimi bağımsızlık konusunu yerel parlamentoya getirerek oylamaya sunabilir. Böylece tek taraflı olarak bağımsızlık ilan edebilirler. Yerel parlamentonun Pazartesi günü toplanması bekleniyor.

Yapılan karşılıklı açıklamalarda dil sertleşip gerilimin dozu yükseldikçe Madrid yönetiminin 155. Maddeyi işletme konusunu dikkatli düşünerek hareket etmesi gerekiyor.

Brüksel'in en sıcak gündemi artık Katalonya krizi 

Yüz binlerce Katalan sokaklara dökülüp Madrid'in aldığı kararların uygulanmasını engellemeye çalışırsa ne olacak? Örneğin yerel parlamentonun etrafını sarıp dağılmayı reddedebilirler. Ayrıca eğer 155. maddenin işletilmesinin asıl amacı mevcut Katalan hükümetini dağıtıp bölgeyi yerel seçimlere götürmekse, Katalanların büyük bölümünün sandığa gitmeyeceğini düşünmek gerekmez mi? İşler o noktaya gelirse AB sonunda müdahale etme ihtiyacı hissetmez mi? Geleneksel medya organlarını aşıp sosyal medyaya taşınacak ve devasa boyutlara ulaşacak milliyetçi tartışmaların boyutunu ve getirip götürebileceklerini bir düşünün.

Katalonya krizi AB zirvesinin resmi gündem maddelerinden birisi değildi. Ancak kahve molalarında ve kulislerde hararetli tartışmalar yaşanıyordu. Brexit artık dünün hikâyesi. Brüksel'in en sıcak gündemi artık Katalonya krizi haline gelmiş durumda.