Katar'da iktidar değişimi bölgeyi nasıl etkileyecek?

Frank Gardner

BBC, Katar

Katar Emiri geçen hafta oğlu için tahtından vazgeçerek pek alışılmadık bir şey yaptı. Orta Doğu'nun 33 yaşındaki en genç hükümdarı olan Şeyh Tamim es-Sani'yi nasıl bir ülke bekliyor?

Mülakatın başında Katar Başbakanı'na şunu söyledim: "Doğru mu anlıyorum: Amerika'nın Orta Doğu'daki birçok politikasını onaylamıyorsunuz ama Pentagon'un bölgedeki en büyük askeri üssüne ev sahipliği ediyorsunuz."

Kısa bir duraksama ve yavaş bir gülümseme oldu. "Doğru," dedi, "ama üssün anahtarı bizde."

Bu konuşma yapılalı 10 yıldan fazla zaman geçti. Bugün Katar'da yeni bir hükümdar ve yeni bir başbakan var.

Katar tanınmayacak derecede değişti. 1990'larda ilk ziyaret ettiğimde gördüğüm durgun Körfez suları yok artık. Eskiden bomboş çöl olan yerlerde şimdi çelik ve kromdan yapılma gökdelenler yükseliyor.

Eskiden Körfez'deki altı Arap devletinin en durgun ve yavaşı olan bu ülke, kıyı açıklarındaki zengin gaz yatakları sayesinde hızlı bir ekonomik motor güce dönüştü.

500 bin nüfusa göre oldukça etkileyici bir gelişme.

Yani şurası kesin ki Katar zengin bir ülke. Ama aynı zamanda mantıksız görünen çelişkiler ülkesi de.

Taliban'ın ev sahibi

Örneğin Taliban. Afganistan'ın başkenti Kabil'de kafa karışıklıkları ve karşılıklı suçlamalarla başlayan barış müzakereleri için Katar cömert bir biçimde Taliban ofisine ev sahipliği yapmayı teklif etti.

Tartışma daha çok Taliban bayrağı üzerinde yoğunlaştı. Binanın bahçe duvarları içinde yer alan ama ofisin dışından görülen bu bayrağı asmamaları gerekiyordu diye.

Katarlıların çıkışması üzerine Taliban bayrağı indirdi; ama kimsenin görmediğini düşündükleri bir anda yeniden koymak üzere, bu defa daha kısa bir direk üzerine.

Afgan hükümetinin protestoları üzrine bayrak yeniden indirildi.

Radikal İslamcı bir hareket olan Taliban, Afganistan'daki uzun süreli başkaldırısı ve bütün dünyevi zevkleri inkârı ile tanınıyor.

Oysa Taliban temsilcilerinin epey süredir Katar'da olduğu ve Körfez'deki sefaya oldukça iyi uyum sağladığı ortaya çıktı.

Bir mahalle sakini, "Her hafta sonu onları şehir merkezindeki alışveriş merkezinde görebilirsiniz." diyor ve ekliyor: "Burada bebekleri bile oldu."

ABD'nin askeri üsleri

Taliban'ın Doha'daki yeni villasından bir saatlik mesafedeki El Udeid'de ABD'nin hava üsleri yer alıyor.

Afganistan'daki koalisyon güçlerinin hava operasyonlarının çoğu, ziyarete yasak olan bu üsten koordine ediliyor.

Sözgelimi Helmand eyaletinde çatışmada olan bir birlik hava takviyesi istediğinde bu talep Katar üzerinden iletiliyor.

Yani Afganistan'daki barış görüşmelerinin olası yapılacağı binadan kısa bir mesafede, Apaçi savaş helikopterlerini ya da F16 jetlerini Taliban'a karşı harekete geçiren şifreli sinyaller gönderiliyor.

İsrail ile ilişkiler

Bir de İsrail sorunu var tabi. El Cezire televizyonuna ev sahipliği yapan, Müslüman ve Arap bir ülke olarak Katar, en sesli ve keskin İsrail karşıtlarını destekledi.

Ama birçok kişinin bilmediği şey şu ki, İsrail'in Katar'da gizli bir ticari ofisi vardı ve bu ofis İsrail'in Gazze'ye askeri müdahalede bulunduğu 2009'a kadar açık kalmıştı.

Çelişkiler burada bitmiyor.

Körfez ülkeleri arasında Katar, Mısır'da iktidarı alan Müslüman Kardeşler'e en yakın olanı.

Müslüman Kardeşler'in ruhani lideri popülist vaiz Yusuf El Kardavi Katar'da yaşıyor.

Ama alkole katı yasak uygulayan Katar aynı zamanda büyük barları da barındırıyor, ama nasıl bulacağınızı bilmeniz lazım.

Bu türden Batılı 'ahlaksızlıklara' karşı olan muhafazakârlar ile bu küçük ülkeyi dış dünyaya açmaya çalışanlar arasında orta yolcu bir politika izlemek yeni Emir'in karşı karşıya olduğu en büyük sorunlardan biri.

Komşuları tedirgin

Şeyh Tamim es-Sani daha 33 yaşında olabilir, ama son 10 yılını babasından görev devri konusunda eğitimle geçirdi ve Katarlılar ona bağlılığını ilan etmekte gecikmedi.

Önce Libya'da şimdi Suriye'de muhalifleri destekleyerek uluslararası arenada boyundan büyük işlere karışması için Katar'da büyük rol oynadı.

Zenginliği ve bu yeni etkinliği ile Katar komşu ülkelerde tedirginlik yaratmaya başladı bile.

Katar'ın sonu görünmeyen bir çatışmayı kışkırtarak fazla ileri gittiğini düşünenler var. Ancak Katar kısa sürede uzun yol katetti.

Mısır'ın devrik lideri Mübarek'in Katar ile bir atışma sırasında "Küçük bir otel personeli kadar nüfusa sahip olan bir ülkeyi neden dikkate alayım ki?" dediğini hatırlıyorum.

İnsanlar bugün bu ülkeyi dikkate alıyor.