KDV kaldırılınca kitap ve dergi fiyatları düşecek mi?
Fundanur Öztürk - BBC Türkçe
Çarşamba akşamı AKP milletvekillerinin imzasıyla TBMM Başkanlığına sunulan Yükseköğretim Kurumları Teşkilatı Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi, kitap ve süreli yayınların satışında KDV'nin kaldırılmasını da öngörüyor.
Teklif, yayınevlerinin yanı sıra dağıtım şirketlerini ve kitapçıları da kapsıyor. Yürürlüğe girerse, okuyucular kitapları yüzde 8 daha ucuza alabilecek. Ancak kitapların ve süreli yayınların daha ucuza satılmalarının önünde bazı engeller de var.
Aslında 17 Ocak'ta çıkarılan ve 1 Şubat'ta yürürlüğe giren 7161 sayılı kanuna göre, Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından yayıncılık sertifikası almış yayıncıların dağıtımcılara ve kitapevlerine yaptıkları ilk satışlarda KDV kaldırılmıştı.
Ancak kitapların üretim ve dağıtım sürecinde rol oynayan diğer unsurlardan KDV kaldırılmadığı için, kitapların raf fiyatında herhangi bir KDV indirimi yapılamadı.
Çünkü yasa sadece yayıncılık yapan şirketlere dönüktü, kitabın üretim ve dağıtım sürecinde yayıncı hariç herkes yüzde 8 KDV ödemeye devam edecekti.
Yayıncılar Birliği Başkanı Kocatürk: Okur için fayda sağlanabilecek
BBC Türkçe'ye konuşan yayıncılar, 1 Şubat'tan itibaren uygulamaya giren yasanın sektörde yarattığı karmaşayı düzeltmek için yeni bir kanun tasarısının hazırlandığını söylüyor.
Yayıncılar, KDV'nin kitap evlerini ve dağıtımcı şirketleri de kapsayacak şekilde kaldırılmasının amaçlandığını söylüyor.
Yayıncılar Birliği Başkanı Kenan Kocatürk, Maliye Bakanlığı ile yaptıkları görüşmelerde kitapta KDV'nin tüm aşamalardan kaldırılmasını talep ettiklerini anlatıyor:
"Ocak ayında çıkan yasada kitap KDV'si değil, yayıncının uyguladığı KDV sıfırlanmıştı. İyi bir şey yapalım derken 'eksik' bir şey yapılmıştı. Bunun düzeltilmesi için sektörde kitaba KDV'nin sıfır olmasını talep ettik. Bu şekilde kitap fiyatları düşecek ve yayıncılık sektörünün içinde bulunduğu kağıt krizi düşünüldüğünde, okur için fayda sağlanabilecek."
'Yasanın ne okuyucuya, ne yayınevine faydası oldu'
Sadece yayıncıların satışı sırasında KDV'nin kaldırılmış olması ilk bakışta sektör ve kitap fiyatlarının ucuzlaması açısından olumlu bir gelişme gibi görülse de, yayıncılık sektöründe ciddi bir karmaşa yarattı.
Çünkü kitapevleri ve dağıtıcı şirketlerden de KDV'nin kaldırılmamış olması kitapların raf fiyatlarında bir değişim yaratmadığı gibi, yayınevlerinin devletten tahsis edecekleri KDV farkını da artırmış oldu.
Bugüne dek yayınevleri matbaa aşamasında yüzde 18 KDV öderken, satış aşamasında yüzde 8 KDV ile satıyordu. Aradaki yüzde 10'luk KDV farkını ise Maliye Bakanlığı'ndan alabilmesi için senede bir kere yapılabilen başvuruları beklemesi ve yeminli mali müşavirlerce gelir gider hesaplarını raporlaması gerekiyordu.
BBC Türkçe'ye konuşan yayınevi temsilcileri, bu KDV farkını alabilmenin oldukça zor prosedürler gerektirdiğini ve meşakkatli süreçlerden geçildiğini anlatıyor.
Hal böyleyken, yayıncının satış aşamasında yüzde 8'lik KDV'yi kaldırması aradaki farkı yüzde 10'dan 18'e çıkardı ve devletten temin edilmesi gereken KDV masraflarını artırdı.
Günışığı Kitaplığı Genel Müdür Yardımcısı Banu Ünal, yasanın bu haliyle ne okuyucu ne de yayıncı için bir fayda sağlamadığı görüşünde:
"Kitabı yüzde 8 KDV ile satıyoruz ama giderlerimizin yüzde 18 KDV ile. Dolayısıyla giderlerimize yüzde 18 KDV öderken gelirlerimizden yüzde 8 KDV tahsil ediyoruz ve zaman içerisinde bu ödediğimiz KDV, tahsil ettiğimiz KDV'yi aşıyor. Ve bu aradaki farkı da devletten geri alabilmemiz gerekiyor.
"Senede bir kere, çok zahmetli ve uzun raporlamalar sonucu Maliye Bakanlığı'na başvuruluyor. Ama bunun prosedürleri çok zor ve masraflı. Özellikle küçük yayınevlerinin çok da altından kalkamadıkları bir prosedür. Dolayısıyla bu KDV alacakları böyle alınamadan birikmeye devam ediyor.
"0 KDV ile satarken, giderlerimizde hala yüzde 18 KDV ödediğimiz için devletten KDV alacağımız çok daha fazla birikecek. Aradaki yüzde 10 fark vardı, yüzde 18 olacak. Fakat aynı yasaya göre artık, yayıncıya senede bir kere değil her ay KDV alacağını talep etme imkanı verildi."
Ünal, yasanın sadece yayınevlerini kapsamasının sektörde yarattığı bir başka karmaşayı ise şöyle anlatıyor:
"Geçen ay düzenlenen yasaya göre, okur gelip direkt yayınevinden kitap alırsa 0 KDV ile alacak, diğerlerinden alırsa 8 KDV'li alacaktı. Bu kitapevleri ve dağıtımcıları çok zor sokan bir şey oldu ve sektörde büyük bir karmaşa yarattı.
"Öte yandan kitapevleri ve dağıtıcı KDV ile satmaya devam ettiği için fiyatlara bir yansıması olmadı. Bu nedenle ne okuyucuya ne de yayınevine faydası oldu."
'Mücevherde, yatların mazotunda KDV alınmazken, kitaptan neden alınsın?'
Ayrıntı Yayınevi sahibi İlbay Kahraman, KDV'nin tüm aşamalardan kaldırılması halinde kitapların raf fiyatında yüzde 8'lik bir ucuzlamanın olacağını söylüyor:
"KDV'nin sıfırlanması nihai tüketici açısından tabii ki iyi oldu. Mücevherde, yatların mazotunda KDV alınmazken, kitaptan neden alınsın? Fakat yayınevlerinin girdileri ve çıktıları arasındaki farkın düzenlenmesi gerekiyor. Devlet KDV'den kaynaklı kaybınızı devletten alabilirsiniz diyor ama bunca yıldır alamadık."
'Bazı yayıncıların zam yapmayı geciktirmesiyle sonuçlanacak'
Doğan Kitap Yayın Direktörü Cem Erciyes ise yayınevleri için sürekli artan girdi masraflarına dikkat çekiyor:
"Yeni taslağa göre dağıtıcı ve kitapçı gibi unsurlar da 0 KDV ödeyecek ve kitaplar artık rafta yüzde 8 indirimli olabilecek. Ancak sürekli enflasyon dönemindeyiz, girdiler sürekli arttığı için birçok yayıncı sürekli olarak zam yapmak durumunda kalıyor."
"Dolayısıyla yeni düzenleme de ancak bazı yayıncıların zam yapmayı geciktirmesiyle sonuçlanacaktır. Biz Doğan Kitap olarak yasa çıktığı günden itibaren kitap fiyatlarına yansıtacağız ve okuyucuya kitabı yüzde 8 de olsa ucuza satacağız ama bu yayıncısına göre değişir."
KDV'nin kaldırılması yeterli mi?
Yayınevi temsilcilerine göre, kitap ve süreli yayınların fiyatlarının düşmesi ve bunun sürdürülebilir olması için yayın evlerinin devletten KDV alacağını sorunsuz tahsil edebilmesi gerekiyor.
Yayıncılar Birliği Başkanı Kenan Kocatürk, "Diyelim ki bir yayınevi ayda 100 bin liralık kitap üretiyorsa, 18 bin lira KDV ödüyor. Artık 0 KDV ile satacağından, bu 18 bin liralık alacağını devletten tahsil edemezse, bu durum kitap fiyatlarının maliyetlerine yansır ve dolayısıyla kitapların raf fiyatına yansır" diyor.
Yayınevleri, hem girdilerdeki hem de ürünlerdeki KDV'nin kaldırılmasının gerektiğini savunuyor.
Günışığı Kitaplığı'ndan Ünal, yayınevlerinin öncelik talebinin matbaa girdilerindeki KDV'nin sıfırlanması olduğunu çünkü sektörü rahatlatacak şeyin bu olduğunu belirtiyor.
Keza kağıtta KDV'nin kaldırılması da yayınevlerinin önemle üzerinde durduğu bir konu. Ayrıntı Yayınevi'nden İlbay, kağıdı daha ucuza satın almadıkça yayın evlerindeki krizin aşılamayacağını savunuyor.
Ünal ise en azından sadece "kitap kağıdı" için KDV muafiyeti olması gerektiğini düşünüyor:
"Yayıncılığın en büyük handikabı şu anda kağıdın tamamen ithalata dayalı olması. Keşke kitap kağıdımızı kendimiz üretebilen bir ülke olsaydık. Ama kısa vadede en azından yalnızca kitap kağıdı olarak bilinen belli tip kağıtlarda gümrük vergilerinde indirim, KDV'den muafiyet gibi tedbirler uygulanabilse.
"2018 yılının özellikle yaz aylarında döviz kurundaki ani fırlamalar yayıncılık sektörünü çok vurdu ama bu sıçrama olmasa da kağıt fiyatları dünyada döviz bazında sürekli yükseliyor. Çevresel faktörler, kağıt fabrikalarının kapanması, talebin fazla olup arzın giderek azalması nedeniyle zaten kağıt dünyada giderek daha kıymetli bir meta haline geldi."