Anayasa hukuku profesörü Kemal Gözler: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi tarafından reddedilen bir makalem üzerine...

Anayasa hukuku profesörü Kemal Gözler, “Osmanlı/Türk İl Özel İdaresi Sistemi Üzerinde Fransız Etkisi” başlıklı makalesinin Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi tarafından reddedilmesi üzerine yayımladığı kısa makalesinde hakem raporları ve derginin editörüyle yaptığı yazışmalarla birlikte yayımladı. Gözler "Okura benim mi, yoksa AÜSBFD editörü ve hakemlerinin mi haklı olduğu sorusunu soracağım" dedi. 

Prof. Dr. Kemal Gözler, 22 Ağustos 2019 tarihinde anayasa.gen.tr’de yayımlanan “Akademik Dergi Yayıncılığı Hakkında Gözlemler ve Eleştiriler” başlıklı makalesini hatırlatarak "Türkiye’de akademik dergi yayıncılığında bazı problemler olduğu yolunda gözlemlerde bulunup çeşitli eleştiriler yönelttim. Türk akademik dergi yayıncılığının ciddi bir şekilde şeffaflığa ve denetime ihtiyacı olduğunu iddia ettim. Bu amaçla, makalesi dergiler tarafından reddedilen yazarları, susmamaya, reddedilen kendi makalelerini, bu makaleleri reddeden hakem raporlarıyla birlikte yayınlamaya çağırdım" dedi. 

"İşte şimdi ben de bu çağrıma uyarak..." diye devam eden Gözler, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi (AÜSBFD) tarafından reddedilen bir makalesi hakkındaki hakem raporları ve derginin editörüyle yapılan yazışmaları yayımladı.

Gözler'in yayımladığı makalenin tamamı:

AÜSBFD TARAFINDAN REDDEDİLEN BİR MAKALEM DOLAYISIYLA

Kemal Gözler*

22 Ağustos 2019 tarihinde www.anayasa.gen.tr’de yayınlanan “Akademik Dergi Yayıncılığı Hakkında Gözlemler ve Eleştiriler” başlıklı makalemde [1]. Türkiye’de akademik dergi yayıncılığında bazı problemler olduğu yolunda gözlemlerde bulunup çeşitli eleştiriler yönelttim. Türk akademik dergi yayıncılığının ciddi bir şekilde şeffaflığa ve denetime ihtiyacı olduğunu iddia ettim. Bu amaçla, makalesi dergiler tarafından reddedilen yazarları, susmamaya, reddedilen kendi makalelerini, bu makaleleri reddeden hakem raporlarıyla birlikte yayınlamaya çağırdım.

İşte şimdi ben de bu çağrıma uyarak, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi (AÜSBFD) tarafından reddedilen bir makalemi, hakem raporları ve derginin editörüyle yaptığım yazışmalarla birlikte, burada, bu küçük makaleye ek olarak yayınlayacak ve okura benim mi, yoksa AÜSBFD editörü ve hakemlerinin mi haklı olduğu sorusunu soracağım.

Öncelikle makalemin geçirdiği süreç hakkında bilgi vermek isterim:

1. 4 Şubat 2018 tarihinde, “Osmanlı/Türk İl Özel İdaresi Sistemi Üzerinde Fransız Etkisi: 26 Mart 1913 Tarihli Kanun-ı Muvakkat, 10 Ağustos 1871 Tarihli Fransız Kanunundan mı İktibas Edilmiştir?” başlıklı makalemi e-posta yoluyla Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisine gönderdim. Makalemin düzeltilmiş tam metnini izleyen linkten okuyabilirsiniz: www.idare.gen.tr/ioi-fransiz-etkisi.htm.

2. 4 Haziran 2018 tarihinde, AÜSBFD Sekreterliğinden makalem hakkında düzeltme isteyen hakem raporları tarafıma e-posta yoluyla gönderildi. Hakem raporlarına izleyen linklerden ulaşabilirsiniz:

1 Nolu [2] Hakemin Birinci Raporu: www.idare.gen.tr/sbfd-ek1-hakem-raporu-1.pdf.

2 Nolu Hakemin Birinci Raporu: www.idare.gen.tr/sbfd-ek2-hakem-raporu-2.pdf.

Sadece hakem raporlarını değil, hakemlerin isimlerini de burada yayınlamak isterdim. Ne var ki AÜSBFD Editörlüğünden 11 Haziran 2019 tarihli e-postamla talep etmeme rağmen, hakem isimleri tarafıma bildirilmedi. Hakemin ismi bilinmedikten sonra, bir hakem raporunun yayınlanması, rapor sahibi üzerinde doğurması beklenen etkiyi doğurmaz.

Hakem isimlerinin gizli tutulmasına makale değerlendirme sürecinde değerlendirmenin tarafsızlığını ve objektifliğini sağlamak amacıyla ihtiyaç vardır. Süreç olumlu veya olumsuz bir şekilde tamamlanmış ise, artık hakem isimlerinin gizli tutulmasının bir gereği kalmamıştır.

Hakemler, isimlerinin yayınlanmasından çekinmemeli, raporlarına güveniyorlarsa, anonimlik güvencesine sığınmamalıdır. Kaldı ki, hakem isimlerinin yayınlanmasında tartışmanın ciddiyeti ve hakkaniyeti açısından yarar vardır. Belki hakemler, tartışmaya katılmak ve raporlarını savunmak isteyebilir. Bu nedenle kendilerinin durumdan haberdar edilmesi gerekir.

3. 7 Haziran 2018 tarihinde, düzeltme isteyen hakem raporları doğrultusunda, haklı veya makul gördüğüm hususlarla sınırlı olarak, makalemi düzelttim. “Makalemin düzeltilmiş hâli”ni, hakem raporlarına karşı “açıklama mektubu”mu ve yaptığım “değişiklikler listesi”ni e-posta yoluyla AÜSBFD Sekreterliğine gönderdim. Açıklama mektubumda hakem raporlarına karşı itirazlarımı tek tek açıkladım. Bunların tam metinlerine izleyen linklerden ulaşabilirsiniz:

1. a) Düzeltilmiş makalemin tam metni: www.idare.gen.tr/ioi-fransiz-etkisi.htm.
2. b) Hakem raporlarına karşı yazdığım 6 Haziran 2019 tarihli “açıklama mektubu”m: www.idare.gen.tr/sbfd-ek3-aciklama-mektubu.pdf.
3. c) Makalemde yaptığım değişiklikleri gösteren “düzeltme listesi”: www.idare.gen.tr/sbfd-ek4-duzeltme-listesi.pdf.
4. 16 Temmuz 2018 tarihinde, AÜSBFD Sekreterliğinden makalemin yayınlanamayacağına ilişkin ikinci hakem raporları e-posta yoluyla tarafıma gönderildi. İkinci aşama hakem raporlarına aşağıdaki linklerden ulaşılabilir:

1 Nolu Hakemin İkinci Raporu: www.idare.gen.tr/sbfd-ek5-ikinci-hakem-raporu-1.pdf.

2 Nolu Hakemin İkinci Raporu: www.idare.gen.tr/sbfd-ek6-ikinci-hakem-raporu-2.pdf.

Böylece ikinci aşama olumsuz hakem raporlarının gelmesiyle makalem reddedilmiş oldu.

Makalemin reddedilmesine karşı olan tepkimi, 16 Temmuz 2018 tarihinden bu yana, kamuoyuyla paylaşmadım. Muhtemelen 22 Ağustos 2019 tarihinde yayınlanan “Akademik Dergi Yayıncılığı Üzerine Gözlemler ve Eleştiriler” başlıklı makalemde “Yazarlar Neden Susarlar” başlığı altında dile getirdiğim duygu ve düşünceler bunda rol oynadı. Neticede insanın ortaya çıkıp “benim makalem değerli” demek zorunda kalması insanın gururuna dokunuyor.

Bir kısmı hakemli dergilerde olmak üzere yayınlanmış 70’ten fazla makalem var [3]. Muhtemelen Türk hukuk literatüründe kitap ve makaleleri en fazla atıf alan yazarlardan biriyim. 31 Aralık 2018 itibarıyla Google Scholar’da atıf sayım 2028, h-index’im 18; Web of Science’ta (Social Sciences Citation Index, vb.’lerinde) atıf sayım 138, h-index’im 7’dir [4].

Kendimi başarılı bir akademisyen olarak görürken, kalkıp, “makalem AÜSBFD tarafından reddedildi” diye şikayette bulunmayı içime uzun bir süre sindiremedim. Ama yukarıda bahsettiğim nedenlerle daha fazla susmamak gerektiğine karar verdim ve bir yıl sonra da olsa harekete geçmeye karar verdim.

5. 11 Haziran 2019 tarihinde, AÜSBFD Editörlüğüne bir posta göndererek, tepkimi kamuoyuyla paylaşacağımı, hakem raporlarıyla birlikte makalemi kendi internet sitemde yayınlayacağımı ve hakem isimlerinin de tarafıma bildirilmesini talep ettim. Amacım hem hakem isimlerini istemek, hem de AÜSBFD Editörlüğüne, audi alteram partem ilkesi uyarınca, istiyorsa cevap verme imkanını sağlamaktı. E-posta metnime izleyen linkten ulaşabilirsiniz: www.idare.gen.tr/sbfd-ek-7-kgozlerden-eposta.pdf.

6. 15 Haziran 2019 tarihinde, AÜSBFD Editörü sayın Prof. Dr. Çınar Özen imzasıyla bir cevap e-postası aldım. E-posta metnine www.idare.gen.tr/sbfd-ek-8-editorden-eposta.pdf’den ulaşabilirsiniz.

Sayın Editör cevap yazısında “makalenizi ve hakem raporlarını okudum. Makalenizi analitik yönü yetersiz, tasviri bir yazı olarak değerlendirdim ve yayınlanmamasına karar verdim” diyerek makalemin ret kararının sorumluluğunu üzerine almaktadır. Editörün, suçu hakemlerin üzerine atmadan, sorumluluğu bu şekilde üstlenmesi sevindiricidir.

Keza sayın Editör, “hakem raporları ve sizin düzeltme talebine verdiğiniz cevaplar da dahil olmak üzere tüm raporları ve yazışmaları yayınlamanız gerektiğini ifade etmek isterim. Bu durumda, size gönderdiğim bu mektubu da tam metin olarak yayınlamanızı beklediğimi söylemek isterim” diyerek hakem raporlarının yayınlanmasına izin vermektedir. Bu da sevindiricidir.

Bununla birlikte sayın Editör, hakem isimlerinin verilmesi talebimi cevapsız bırakmıştır.

7. 15 Haziran 2019 tarihinde, AÜSBFD Editörü sayın Prof. Dr. Çınar Özen’i kendisine gönderdiğim bir e-postayla yanıtladım. Bu e-posta metnine izleyen linkten ulaşabilirsiniz: www.idare.gen.tr/sbfd-ek-9-kgozlerden-ikinci-eposta.pdf. Bu e-postada makalemin “analitik yönü yetersiz, tasviri bir yazı” olduğu iddiasına karşı özetle şu cevabı verdim:

“Lütfen belirtmeme izin veriniz ki, benim çalışmam bir hukuk çalışmasıdır. Bir kanun metninin diğerinden iktibas edilip edilmediği, bunların metinleri arasındaki karşılaştırma yapılarak tespit edilir. Benim makalemde de 26 Mart 1913 tarihli Kanun-ı Muvakkatın metni ile 10 Ağustos 1871 tarihli Fransız Kanunun metni arasında karşılaştırma vardır. Bu açıdan makalemin ret sebebi olarak gösterdiğiniz ‘analitik yönü yetersiz, tasviri bir yazı olarak değerlendirilmesi’nin hukuk metodolojisi açısından isabeti tartışmaya açıktır”.

8. 15 Haziran 2919 tarihinde, AÜSBFD Editörü Prof. Dr. Çınar Özen’den “cevabınız için teşekkür ederim. Lütfen bu son mektubunuzu da yayınlayınız” cümlelerinden ibaret son e-postayı aldım. E-postaya izleyen linkten ulaşabilirsiniz: www.idare.gen.tr/sbfd-ek-10-editorden-2-eposta.pdf.

9. 17 Ağustos 2019 tarihinde, okuduğunuz bu makalenin hazırlık versiyonunu AÜSBFD Editörü Prof. Dr. Çınar Özen’e e-posta yoluyla gönderdim. E-postamda makalemi bitirdiğimi ve bir iki gün içinde yayınlayacağımı belirttim ve önceki yazışmalarımızı hatırlatılarak e-postamı şu cümlelerle bitirdim: "Ekteki makale kısmını okursanız sevinirim. Maddi vakıalara ilişkin bir hata varsa lütfen bildiriniz. Bunları seve seve düzeltirim. Haliyle içerikle ilgili görüşlerin sorumluluğu bana ait". Bu e-postaya sayın Çınar Özen'den henüz bir cevap alamadım. Haliyle tatil sezonundayız. Belki de e-postam kendisine ulaşmamıştır.

Sonuç

Süreci yukarıdaki gibi özetledim. Şimdi okuyuculardan yukarıdaki verdiğim linklerden indirerek, sırasıyla benim makalemi, hakem raporlarını, hakem raporlarına karşı yazdığım açıklama yazısını ve daha sonra da AÜSBFD Editörünün ve benim e-postalarını okumalarını ve kimin haklı olduğuna karar vermelerini rica ediyorum.

Okuduğunuz ve AÜSBFD tarafından reddedilen makalem, Osmanlı/Türk il özel idaresi sistemi üzerinde Fransız etkisinin ne olduğu sorunu konusunda ve daha somut olarak da 26 Mart 1913 tarihli Kanun-ı Muvakkatın 10 Ağustos 1871 tarihli Fransız Kanunundan iktibas edilip edilmediği konusunda literatüre bir katkıda bulunuyor mu, bulunmuyor mu?

Bulunuyorsa bu makaleyi yayınlamayarak AÜSBFD hata yapmıştır.

* * *

Bu vesileyle ilave etmek isterim ki, bir makalenin değerini tespit etmek çok zor bir şeydir. Her yazar için makalesi değerlidir. Zaten değerli olduğunu düşündüğü için yayınlanması için bir dergiye göndermiştir. Bir yazar kendi makalesi karşısında objektif olamaz. Dergi editörlerinin ve hakemlerin makale karşısında objektif olma ihtimali makalenin yazarına göre daha yüksektir. Ancak bu editörlerin ve hakemlerin yaptıkları değerlendirmelerin her zaman doğru olacağı anlamına gelmez. Onların değerlendirmelerinin de denetlenmeye ihtiyacı vardır.

Nihaî tahlilde bir makalenin değeri, o makalenin gelecekte alacağı atıf sayısıyla belirlenir. Bir makalenin hakemli bir dergide yayınlanması atıf almasına katkıda bulunur. Ancak hakemli dergilerde yayınlandığı hâlde hiç atıf almayan pek çok makale vardır. Benim AÜSBFD tarafından reddedilen ve www.idare.gen.tr/ioi-fransiz-etkisi.htm adresinde yayınlayacağım “Osmanlı/Türk İl Özel İdaresi Sistemi Üzerinde Fransız Etkisi: 26 Mart 1913 Tarihli Kanun-ı Muvakkat, 10 Ağustos 1871 Tarihli Fransız Kanunundan mı İktibas Edilmiştir?” başlıklı makalemin de nihaî değeri gelecekte alacağı atıf sayısıyla belirlenecektir.

* * *

Son olarak not etmek isterim ki, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi ülkemizin en saygın ve en köklü dergilerinden biridir. Ben de zaten böyle düşündüğüm için söz konusu makalemi AÜSBFD’ye gönderdim. İlave etmek isterim ki, ilki 1999 yılında olmak üzere AÜSBFD’de yayınlanmış beş adet makalem vardır. AÜSBFD’nin başarını sürdürmesi en samimî arzumdur.

Yine burada AÜSBFD Editörü sayın Prof. Dr. Çınar Özen’e teşekkür etmek isterim. Yukarıda açıkladığım gibi kendisine 11 Haziran 2019 tarihinde e-posta göndererek, reddedilen makalemi hakem raporlarıyla birlikte yayınlayacağımı ve tepkimi kamuoyuyla paylaşacağımı bildirdim. Sayın Çınar Özen, e-postam karşısında fevri bir tepki vermek yerine, eleştirilerimi olgunlukla karşılayarak, kendi bakış açısından cevap verdi ve keza hakem raporlarının ve kendi e-postalarının da yayınlanmasına 15 Haziran 2019 tarihli e-postasıyla izin verdi. Sayın Editöre teşekkür ediyorum.

23 Ağustos 2019

EKLER

(Düzeltilmiş makalemin tam metni: www.idare.gen.tr/ioi-fransiz-etkisi.htm).

EK-1: 1 Nolu [2] Hakemin Birinci Raporu: www.idare.gen.tr/sbfd-ek1-hakem-raporu-1.pdf.

EK-2: 2 Nolu Hakemin Birinci Raporu: www.idare.gen.tr/sbfd-ek2-hakem-raporu-2.pdf.

EK-3: Hakem raporlarına karşı yazdığım 6 Haziran 2019 tarihli “açıklama mektubu”m: www.idare.gen.tr/sbfd-ek3-aciklama-mektubu.pdf.

EK-4: Makalemde yaptığım değişiklikleri gösteren “düzeltme listesi”: www.idare.gen.tr/sbfd-ek4-duzeltme-listesi.pdf.

EK-5: 1 Nolu Hakemin İkinci Raporu: www.idare.gen.tr/sbfd-ek5-ikinci-hakem-raporu-1.pdf.

EK-6: 2 Nolu Hakemin İkinci Raporu: www.idare.gen.tr/sbfd-ek6-ikinci-hakem-raporu-2.pdf.

EK-7: Benim 11 Haziran 2019 tarihli e-postam: www.idare.gen.tr/sbfd-ek-7-kgozlerden-eposta.pdf.

EK-8: AÜSBFD Editörü sayın Prof. Dr. Çınar Özen’in 15 Haziran 2019 tarihli e-postası: www.idare.gen.tr/sbfd-ek-8-editorden-eposta.pdf.

EK-9: Benim 15 Haziran 2019 tarihli e-postam: www.idare.gen.tr/sbfd-ek-9-kgozlerden-ikinci-eposta.pdf.

EK-10: AÜSBFD Editörü Prof. Dr. Çınar Özen’in 15 Haziran 2019 tarihli e-postası: www.idare.gen.tr/sbfd-ek-10-editorden-2-eposta.pdf.

DİPNOTLAR

[1] Kemal Gözler, "Akademik Dergi Yayıncılığı Üzerine Gözlemler ve Eleştiriler", www.anayasa.gen.tr/dergi-yayinciligi.htm  (Yayın Tarihi: 22 Ağustos 2019).

[2] Hakemlerin isimlerini bilmediğim için hakemleri “1 nolu Hakem” ve “2 Nolu Hakem” şeklinde isimlendirmek zorunda kalıyorum.

[3] Makalelerimin listesine izleyen linkten ulaşabilirsiniz: www.anayasa.gen.tr/gozler-makaleler.htm.

[4] Atıf listeme izleyen linkten ulaşabilirsiniz: www.anayasa.gen.tr/atiflar.htm.