Kılıçdaroğlu’nun işaret ettiği metamfetamin ile ilgili emniyet raporu, vahameti ortaya koyuyor: “81 ilin sokaklarında görülüyor”
CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’nun “Türkiye’de bir metamfetamin salgını var” açıklaması, uyuşturucu ile ilgili tartışmaları boyutlandırdı.
CHP liderinin, Derin Yoksulluk Ağı kurucusu Hacer Foggo ile birlikte yaptığı açıklamanın merkezinde yer alan “sokaklarda uyuşturucu satıldığı” ve “uyuşturucu kullanan gençlerin aileleri içinde büyük sorunlar yaşandığı” yönündeki değerlendirmeleri ve iddiaları İçişleri Bakanı Süleyman Soylu’nun, emniyet ve jandarma teşkilatlarının tepkisine neden oldu.
Kılıçdaroğlu’nun İçişleri Bakanı Süleyman Soylu’nun yanı sıra Cumhurbaşkanlığı’nı eleştirilerinde hedef alması üzerine dün gece geç saatlerde Emniyet Genel Müdürlüğü ile Jandarma Genel Komutanlığı, resmi sosyal medya hesaplarından yanıt verdi. Her iki kurum, Kılıçdaroğlu hakkında suç duyusunda bulunulacağını açıkladı.
Kılıçdaroğlu’nun açıklamasında özellikle yoğunlaştığı metamfetamin konusunda Emniyet Genel Müdürlüğü’nün (EGM) özel bir raporu bulunuyor.
EGM bünyesinde faaliyet gösteren ve ülke genelinde uyuşturucu suçlarıyla mücadele eden özel birim olan Narkotik Suçlarla Mücadele Dairesi, geçtiğimiz aylarda metamfetaminin Türkiye’deki durumunu gözler önüne seren rapor hazırladı.
Ülke genelindeki operasyonların yanı sıra elde edilen diğer verilerden hazırlanan raporda, günümüzde gençlerin kullandığı metamfetamin konusunda önemli bilgiler paylaşılması dikkat çekti.
Raporda, son yıllarda dünyayı kasıp kavuran ve laboratuvar ortamında hazırlanan metamfetaminin tanımı şöyle yapılıyor:
“Bireyin biyolojik, psikolojik ve sosyal yaşamında oluşturduğu yıkıcı etkileri nedeniyle ulusal ve uluslararası alanda kontrol altına alınmış, yasa dışı sentetik/ kimyasal bir narkotik maddedir.”
Aynı zamanda gençler arasında “Metin Abi” olarak da isimlendirilen metamfetamin için raporda, aynı zamanda ATS olarak adlandırılan Amfetamin Tipi Uyarıcılar (ATU) sınıfında yer aldığı belirtiliyor. Bu şekliyle metamfetaminin ATU klasmanında değerlendirildiği diğer uyuşturucu çeşitleri Captagon, Ecstacy ve amfetamin.
EGM’nin raporuna göre, metamfetaminin tarihi 2. Dünya Savaşı’na kadar gidiyor. Doğu Asya’da askerlerin diri tutulması amacıyla üretilip kullanılan metamfetaminin savaş sonrasındaki dönemde 1960’lardan itibaren çoğunlukla gençler arasında yaygınlaştığı bilgisi mevcut.
Dünya üzerine yayılmasıyla birlikte “narkotik madde” konumuna dönüşen metamfetamin, 1970’lerden itibaren Birleşmiş Milletler kararlarıyla beraber üretimi, dağıtımı, satışı ve kullanımı suç olarak kabul edildi.
Metamfetaminin dünya genelinde toz, kristal veya tablet formunda üretilip pazarlandığına dikkat çekilen EGM raporunda, “kristal formu genellikle “ice / buz” olarak bilinir. Tayland, Laos, Kamboçya, Vietnam ve Myanmar başta olmak üzere Uzak Asya’da ise; “yaba” ya da “shabu” adıyla ve tablet şekliyle yaygın” değerlendirmesi yer aldı.
Türkiye’nin durumu nedir?
EGM’nin özel raporunda Türkiye ile ilgili özel veriler aktarıldı.
Rapora göre, metamfetaminin Türkiye’de yakalandığı ilk yer İstanbul. 2009’daki söz konusu yakalamada ele geçirilen uyuşturucu üzerinde yapılan analizler sonucunda uyuşturucunun kaynağının doğu sınırından komşumuz İran olduğu anlaşıldı.
Narkotik Suçlarla Mücadele Dairesi’nin metamfetamin raporunda dikkat çeken bilgilerin bir bölümü şöyle:
“(...) Ülkemizde 2016 - 2021 döneminde, her geçen yıl metamfetamin yakalama miktarlarında artışlar yaşanmıştır. En keskin artış 2020 yılında yaşanmış ve metamfetamin yakalama miktarı bir önceki yıla göre dört kat artış göstererek 4 bin168 kilograma ulaşmıştır.”
Ülke genelinde 2021’deki metamfetamin yakalama miktarı 5 bin 528 kilogram, 2022’nin yedi ayındaki miktar ise, 8 bin 600 kilogram oldu. (...)”
Aynı verilere göre, 2009’da sadece İstanbul’da görülen metamfetamin, 2015’de ülke genelinde 54 kentin sokaklarında ele geçirildi.
Son iki yılda ise, artık tüm Türkiye’de yani 81 kentte polisçe “Metin Amca” operasyonları gerçekleştirildi.
Bugün gelinen durum EGM raporundaki şu cümleyle anlatıldı:
“Bu yakalama verisi metamfetaminin önümüzdeki dönemde de tehdit unsuru olarak kalacağının bir göstergesidir.”
Emniyet’in önümüzdeki döneme bakışı
Raporda, “sentetik bir uyuşturucu olarak ortaya koyduğu yüksek bağımlılık gücü ve yüksek piyasa fiyatı metamfetamini uyuşturucu kaçakçılık organizasyonları için çekici hale getirmekte, kaçakçılığını artırmaktadır” değerlendirmesi oldukça önemli.
Narkotik Suçlarla Mücadele Dairesi, aynı raporda şu görüşü veriyor:
“Başta gençler olmak üzere toplumun tüm kesimlerine yönelik önemli bir tehdit olarak karşımıza çıkan metamfetaminin önümüzdeki dönemde de gerek ülkemiz gerekse dünya uyuşturucu sorununun önemli bir parçası olacağı öngörülmektedir.
Genç nesilleri ve ortak geleceğimiz için en önemli tehditlerden biri olan uyuşturucu sorunu ile mücadelede, bağımlıları kısa bir sürede ölüme götüren olumsuz etkileri, dünya genelinde en çok yakalanan sentetik uyuşturucu olması, kullanım yaygınlığının her geçen gün artması, oluşturduğu sağlık sorunlarının yanında toplumsal güvenlik zafiyetine sebep olması gibi nedenlerle metamfetamin önemle takip edilmesi gereken bir duruma gelmiştir.”
Metamfetamin kaynaklı ölümler
EGM’nin raporunun “vahim tablo” nitelemesi yapılabilecek bir bölümü ise metamfetamin kaynaklı ölümlerle ilgili bilgiler.
Rapora bakıldığında, yakalama ve pazar payının genişlemesine paralel olarak metamfetaminden ölümlere yansıyan artış, önümüzdeki günler için alarma geçilmesi gereken bir durum.
Verilere göre, Türkiye’de aşırı doz ölümlerin tavan yaptığı yıl 2017 oldu. 2017’de uyuşturucu kullanımından kaynaklanan 941 ölümde metamfetamin görülme oranı yüzde 7.8 idi. Ancak, 2021’de aynı şekildeki 270 ölümün yüzde 46.3’ü metamfetamin kaynaklı oldu.
Ayrıca, Türkiye’de 2016’da yüzde 3.5 olan yatarak metamfetamin tedavisine başvuru oranı, 2021’de yüzde 15.5’e fırladı.
Eğitim durumuna göre metamfetamin kullananlar
Ülke genelinde metamfetamin kullananların profiliyle ilgili söz konusu raporda ilginç bulgular mevcut.
Bilindiği üzere; uyuşturucu maddelerin geneline yönelik yapılan araştırmalarda, erkek kullanıcıların daha yaygın olduğu sonucuna ulaşılır.
Ancak “Metin Amca”ya yönelik yapılan araştırmalarda metamfetamin kullanımında her ne kadar erkek kullanıcı yüzdesi yüksek olsa da kadın metamfetamin kullanıcıları oranının diğer uyuşturucu maddelere göre “yaklaşık iki kat fazla” olduğu tespit edildi.
Raporda, öğrenim durumuna göre metamfetamin kullanıcıları ile diğer uyuşturucu madde kullanıcıların kıyaslaması şöyle:
Metamfetamin kullanıcılarının ebeveynlerinin eğitim durumları üzerinde yapılan araştırmada elde edilen veri tabloları, anne ve babaların eğitim konusunun ne kadar önemli olduğunu bir kez daha ortaya koydu.
Metamfetamin kullananların karıştığı suçlar
Raporda, metamfetamin kullananlar ile diğer uyuşturucu maddeleri kullananların karşılaştırması da yer aldı.
Bu tabloya göre; hayata karşı suçlar, vücut dokunulmazlığına karşı suçlar, cinsel dokunulmazlığa karşı suçlar, hürriyete karşı suçlar, özel hayata ve hayatın gizli alanına karşı suçlar gibi suçları kapsayan kişilere karşı suçların işlenmesinde metamfetamin ya da diğer uyuşturucu kullananların oranı başa baş durumda.
Mal varlıklarına karşı işlenen suçlarda ise, metamfetamin kullananların oranı, diğer uyuşturucu kullananlara göre yüzde 2 daha düşük.
Aynı tabloda, 6136 sayılı yasa kapsamındaki ateşli silah veya delici / kesici aletlerle gerçekleştirilen öldürme ve yaralama suçlarında metamfetamin kullanan bireylerin diğerlerine göre yaklaşık yüzde 2.5 artış gözüküyor.
3713 sayılı Terörle Mücadele Yasası kapsamındaki suç oranlarında ise, tam yüzde 0.5 oranıyla aynı düzeyde görülüyor.