Koronavirüs hakkındaki bilimsel gerçekler ve şehir efsaneleri
Çin'in Vuhan kentinden dünyaya yayılan, Dünya Sağlık Örgütü tarafından küresel salgın ilan edilen yeni tip Koronavirüs (Kovid-19) hakkında doğru olmayan pek çok bilgi sosyal medya aracılığıyla yayılıyor.
Dünyanın olduğu gibi Türkiye'nin de ana gündemi haline gelen Koronavirüs hakkında hangi bilgiler doğru, hangileri yanlış, Dr. Özgür Aydın ve Op. Dr. Bilgehan Aydın bu sorulara yanıt verdi.
Yeni tip Koronavirüs her yaşta insana bulaşır mı?
Koronavirüs'ü alma, yani bulaşma konusunda çocuktan yaşlıya tüm yaş grupları aynı riske sahiptir. Sadece sigara kullananlar virüsü alma konusunda daha fazla riske sahiptirler. Ancak her virüsü alan hastalanmamakta, hasta olanlar da aynı ağırlıkta geçirmemektedir. En riskli grup 60-65 yaşın üzerindeki yaşlı insanlardır. Bunun dışında şeker hastalığı, yüksek tansiyon, kalp hastalığı, kronik akciğer hastalığı, savunma sistemi zayıf olanlar veya savunma sistemini zayıflatan ilaç kullananlar da yüksek riske sahiptirler.
Virüs insandan insana nasıl bulaşır?
Bu virüs öksürme veya hapşırma yoluyla büyük damlacıklarla yayılır. Ancak hava yoluyla bulaşmaz. Yani hasta insanların öksürük veya hapşırıkla virüsü yaydığı havayı solumakla değil, öksürük veya hapşırıkla yaydığı virüsün tutunduğu her türlü yüzeylere sizin ellerinizle temas etmeniz ve temas ettiğiniz elinizle kendi ağzınız, burnunuz ve gözünüze dokunmanızla bulaşır.Dolayısıyla hasta bir insanla aynı yerde 1 metreden daha uzak mesafede iseniz ve birkaç saatten daha az süre birlikte iseniz riskiniz yok denecek kadar azdır.
Maske bizi hastalıktan korur mu?
Maske bizi direkt olarak hastalıktan korumaz. Çünkü hastalığın temel bulaş yolu virüsle temas etmiş elinizi burun, ağız veya gözünüze dokundurmanızdır.Maskenin koruyuculuğu doğrudan öksürük veya hapşırık içindeki virüsün ağzınıza burnunuza girmesini önlemek değildir. Sadece ağzınıza veya burnunuza dokunmanızı önlemektir. Hepimiz bilmeden günde 90 defa ağzımız ve burnumuza dokunuyoruz. Maske bunu engelleyebilir ama gözümüze dokunmamızı engellemez. Kendinizi korumanın en etkili yolu uygun şekilde el temizliğidir.
Havaların ısınması ile hastalık ortadan kalkacak mı?
Güneşli, kuru ve sıcak havada virüsün yaşama ihtimali nemli ve ılıman havaya göre daha düşüktür. Ama virüs tüm iklim koşullarında bulaşabilir.Dolayısıyla iklim ne olursa olsun yeni Koronavirüs hastalığı bildirilen bir bölgede yaşıyorsanız veya o bölgeye seyahat ediyorsanız koruyucu önlemler alın. İyi haber ise havaların ısınması ve güneş ışınlarının artması ile hem virüsün ölecek olması hem de camların açılacak, açık havaya çıkılacak, insanların kapalı ve yakın ortamda bulunma sürelerinin kısalacak olması ile virüsün bulaşma ihtimalinin azalacağı bilimsel gerçeğidir.Sıcaklık artışının virüsü öldürüyor olması sıcak banyo yapmanın hasta olmanızı engelleyeceği anlamına gelmez çünkü banyo veya duşunuzun sıcaklığı ne kadar yüksek olursa olsun normal vücut sıcaklığınız 36.5C ila 37C arasında kalır.
Soğuk hava ve kar yeni virüsü öldürür mü?
Soğuk havanın yeni Koronavirüs'ü veya diğer hastalıkları öldürebileceğine inanmak için hiçbir neden yoktur. Çünkü normal insan vücut sıcaklığı, dış sıcaklığa veya hava durumuna bakılmaksızın 36.5 C ile 37 C arasındadır.
Vücudunuzun her tarafına alkol veya klor içeren sprey sıkmak yeni Koronavirüsünü öldürebilir mi?
Hayır. Alkol veya klor içeren spreyleri sıkmak vücudunuza girmiş olan virüsleri öldürmez. Bu tür maddelerin püskürtülmesi gözünüze ve ağzınızın iç yüzeyine zarar verebilir. Hem alkol hem de klor yüzeyleri dezenfekte etmek için yararlıdır. Ancak yalnızca uygun öneriler altında kullanılması gerekir.
Burnunuza düzenli olarak tuzlu su çekmek yeni Koronavirüs enfeksiyonunu önler mi?
Hayır. Yeni Koronavirüs ve diğer solunum yolları enfeksiyonlarını önlediğine dair kanıt gösterilememiştir. Sadece insanların soğuk algınlığından daha çabuk iyileşmesine yardımcı olabileceğini gösterilmiştir. Buna dair de çok az sayıda kanıt vardır.
Yeni Koronavirüs'ün önlenmesinde ve tedavisinde antibiyotikler etkili midir?
Hayır. Antibiyotikler virüslere karşı değil, sadece bakterilere karşı çalışır. Yeni Koronavirüs bir virüstür ve bu nedenle antibiyotikler bir önleme veya tedavi aracı olarak kullanılmamalıdır.Bununla birlikte, yeni Koronavirüs için hastaneye yatırılırsanız, antibiyotik alabilirsiniz. Çünkü mevcut hastalığınıza bakterilerden kaynaklanan enfeksiyon eklenebilir.
Yeni Koronavirüs'ten nasıl korunabiliriz?
Aşırıya kaçılmadan normal temizlik alışkanlıklarına devam etmek. Evimiz, iş yerimiz ve okullarda şimdilik normal deterjanlarla temizlik yeterlidir. Ekstra dezenfektanlara gerek yok. El sıkma yapılmamalıdır.Mümkün değilse dezenfektan mendil kullanın. Işık düğmeleri ve asansör düğmelerine sadece parmağınızın dış yüzeyi ile dokunun. Mümkünse hapşırırken veya öksürürken kâğıt eldiven veya mendil kullanın ve atın. Yoksa dirsek içini kullanın.Ve son olarak en önemli korunma yöntemi olarak ellerinizi sıklıkla sabun ve su ile ellerinizde sabun en az 15-20 saniye kalacak şekilde yıkayın veya alkol bazlı (yüzde 60’dan fazla alkol içeren) dezenfektanlarla elinizi ovarak temizleyin. Ellerinizi temizledikten sonra, kağıt havlu veya sıcak hava kurutucu kullanarak iyice kurutun. (İHA)