Başbakan Ahmet Davutoğlu sokağa çıkma yasakları, operasyon ve çatışmalar nedeniyle dibe vuran bölge ekonomisini konuşmak üzere Doğu ve Güneydoğu’da borsa ticaret ziraat ve esnaf odası başkanlarını Çankaya Köşkü’ne davet etti.
Alınana bilgiye görüşmeye Diyarbakır, Mardin, Şırnak, Gaziantep, Şanlıurfa ve Hakkari’nin de aralarında bulunduğu 20 ilin Ticaret Odaları, Ticaret Borsaları, Ziraat ve Esnaf Odaları başkanları katılacak. Yarın akşam saat 20.00’de Çankaya Köşkü’nde gerçekleşecek görüşmede, çatışmalar nedeniyle iflasın eşiğine gelen esnaf ve yatırımcının durumu masaya yatırılacak.
T24’e konuşan Diyarbakır Esnaf ve Sanatkar Odaları Birliği Başkanı ve TESK Güneydoğu Temsilcisi Alican Ebedinoğlu, “Diyarbakır İş Çevresi olarak randevu talebimiz olmuş ancak yanıt verilmemişti. Davet Başbakanlık’tan geldi. Toplantıda öncelik talebimiz Kürt sorununda çözüm sürecine geri dönülmesi talebi olacak. DESOB olarak biz bu ortamda öncelik ekonomiye verilsin diyemeyiz. Önceliğimiz siyasi çözüm olmadan memlekete huzur ve istikrar gelmeyeceğidir” dedi.
Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Ahmet Sayar da T24’e yaptığı açıklamada, öncelikli gündemlerinin çözüm sürecine geri dönülmesi talebi olacağını belirterek, “Daha önce Başbakan Yardımcısı ve Maliye Bakanı’na sunduğumuz tespit ve önerileri içeren raporumuzu da sunacağız” diye konuştu.
Diyarbakır İş Çevresi’nin daha önce hükümet yetkililerine sunduğu ve yarın da Başbakan Davutoğlu’na takdim edeceği rapor şöyle:
"Sokağa çıkma yasağı derhal kalkmalı"
1. Sokağa çıkma yasağının ilan edilmesiyle birlikte, Sur ilçesinde bulunan küçük esnaf ve tüccarlar için ticaret durmuş, tüccar sıkıntıya girmiş ve kepenk kapatma noktasına gelmiştir. Bu süreçte şu ana kadar Sur ilçesinde 361 işyeri kapanmış; 41 işyeri de bölgeden nakil ile ayrılmıştır. Ayrıca sokağa çıkma yasağının devam ediyor olması ilçedeki net rakamların daha yüksek olacağını göstermektedir.
2. Çözüm süreci ile bölgemizde ve ilimizde özellikle dış kaynaklı firma yatırımlarının ivme kazandığı 2014’te ve 2015’te ilimizde kurulan 50 firma, yaklaşık 1 yıl gibi kısa bir süre içinde ticaretten çekilmiştir. Bunların 26’sı ilimizde şube açan firmaların şubelerini kapatarak ilimizden çekilmesi ile sonuçlanmıştır.
3. Kapalı olan işletmelerde çalışan binlerce kişi işsiz kalma ile karşı karşıyadır. Türkiye’de % 18,7 İşsizlik oranı (TÜİK, 2014) ile beşinci sırada olan ilimizde, Sur ilçesinde bulunan işletmelerde çalışan birçok vatandaşımız işyerlerinin kapanması ile birlikte bu oranı daha da yukarılara çıkaracaktır.
4. İşletmeler iş yapamadığından dolayı personel maaşı, vergi, sigorta primleri ödemelerinde ciddi boyutlarda sıkıntılar çekmektedir. Esnaflarımız aldıkları malların ödemelerini de yapamaz duruma gelmiştir.
5. Bölgemizde yaşanan olayların seyrinin belirli olmamasından dolayı büyük ölçekli işletmelerimiz iş planlarını yapamaz durumdadırlar. Genel ticaret döngüsünde önemli oranda iş hacmi düşmüş; temel ihtiyaçlar dışında satın almalar askıya alınmıştır.
6. Başta olayların yoğun olarak yaşandığı yerler olmak üzere, bölgemiz genelinde gayrimenkul satış fiyatları dip seviyelere inmiştir. Kiracılar kiralarını ödeyememektedir. Kiraya bağımlı kredi ödemeleri olan gayrimenkul sahipleri ise banka kredi ödemelerinde sıkıntılar yaşamaktadırlar.
7. Özellikle UNESCO süreci ile büyük umutlar yaratan Turizm sektörü son yaşanan olaylarla bitmiş durumdadır. Restorasyonu yapılan tarihi yerlerdeki işletmeciler işyapamaz durumdadırlar. Diyarbakır'ın 5 yıldızlı otelleri de dahil Sur ilçesinde 20'nin üzerinde otel kapalı durumdadır. Bu otellerin çözüm sürecinde doluluk oranları % 80 - % 85 civarındayken şu an kapalı olmaları nedeniyle sıfıra (0) inmiştir.
8. Bankalar da uygulamaları ile olaylardan dolayı sıkıntı yaşayan firmalarının sorunlarını daha da derinleştirmektedir. Bankalar, bölge firmalarının kredilerini kapamaları için çağrı yapmakta, vadesi gelen kredileri kapaması yapıldıktan sonra yeniden kullandırmamakta veya kullandırması durumunda batı illerimize göre daha yüksek faiz oranları uygulamaktadır. Bankalar ayrıca, ipotek aldığı gayri menkulün ekspertiz fiyatını genel merkezde düşürmektedir.
9. Özellikle sokağa çıkma yasakları ile birlikte Göç Edenler Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği (GÖÇ-DER) tarafından açıklanan son rakamlarda sokağa çıkma yasağı ilan edilen bölgelerde 200 bin, sadece Sur ilçesinde 20 bin kişinin göç ettiği belirtilmektedir.
9 maddelik çözüm önerisi
1. Başta sokağa çıkma yasağının olduğu ilçelerde olmak üzere, bölgede faaliyet gösteren ve olaylardan etkilenen bütün esnafa ve KOBİ'lere faizsiz ve ön ödemesiz uzun vadeli kredi verilmelidir. Bu kredinin Tabanı 100 bin TL olmak üzere limiti firmaların büyüklüklerine göre belirlenmelidir. Ayrıca ihtiyacı olan firmalar için "Kredi Garanti Fonu" şartları esnetilerek devreye sokulmalıdır.
2. Olayların yaşandığı bölgelerde, Vergi, Stopaj, SGK ödemeleri, Esnaf ve Sanatkarın Bağkur ödemeleri gibi devlet alacakları en az 1 yıl süre ile faizsiz ertelenmeli ve 1 yıl sonrasında ise taksitli ödeme imkanı sağlanmalıdır.
3. Olayların yaşandığı bölgede, Firmaların kullandığı Kredi, Karşılıksız Çekler, SGK primlerinde yaşanan sorunlar nedeniyle oluşan ve kurumlarda negatif etki yaratan kayıtların göz önüne alınmaması ve bu negatif kayıtlarında silinmesi
4. Bankaların kredi kapama çağrıları, vadesinde kapatılan kredilerin tekrar kullandırılmaması veya yüksek faizle kullandırılması, gayrimenkul ipotek değerlerinin düşürülmesi ve yasal mevzuatlarda yer alan Müşteri mahremiyetlerinin bankalar arasında paylaşılması gibi konuların tespiti ile bu konuda çalışma yapılması ve bölge firmalarının uğradığı haksızlığın da giderilmesi sağlanmalıdır. Ayrıca, bölgede kullanılan tüm kredilerin bir yıl yapılandırılarak faizinin hazine Tarafından karşılanması gerekmektedir.
5. 6111 Sayılı yasanın bölgede etkilenen bütün işletmeleri kapsayacak şekilde yeniden düzenlenerek Vergi Borçlarının yeniden yapılandırılması, taksitlendirilmesi, faizlerin silinmesi gibi kolaylıkların sağlanması gerekmektedir. 2016 yılı ile yürürlüğe girecek olan, Akıllı Yazar Kasa uygulaması, E-Tebligat gibi diğer tüm kurumlara verilmesi gereken beyan ve bildirimlerin ertelenmesi gerekmektedir. Ticaret ve Sanayi Odaları ileEsnaf ve Sanatkarlar Odaları Birliği üyelerinin yaşanan olaylardan dolayı, yıllık aidat ve Munzam aidat alacaklarının yeniden yapılandırılması ve faizlerinin silinmesi için gerekli yasal düzenlemenin ivedilikle yapılması gerekmektedir.
6. Ayrıca bölgenin içinde bulunduğu koşullar göz önüne alındığında Vergi incelemelerinin tam bu dönemde yüksek ve geniş kapsamlı vergi incelemelerinin yapılıyor olması bölge iş camiasını demoralize etmekte ve olumsuz etkilemektedir. Bu kapsamdaki incelemelerin belirli bir süre durdurulması için gerekli düzenlemenin yapılması gerekmektedir.
7. Bölgede Sokağa çıkma yasağı ile etkilenen işletmelerin 6. Bölge teşviklerinden faydalanmasını sağlayacak yasal bir düzenleme yapılmalıdır.
8. Göçder’in açıklamış olduğu rakamların artacağı da göz önüne alınmalı, mağduriyet yaşayan ailelere ilişkin, barınma gıda vb. ihtiyaçların karşılanmasına yönelik çalışma yapılmalıdır.
9. Ayrıca tüm bu ekonomik tedbirlerin yanında asıl kalıcı çözüm; Diyalog kapılarını açarak, kalıcı bir barışın sağlanması için Çözüm Sürecine dönerek sorunlarımızı çatışarak değil, konuşarak, tartışarak diyalog içinde çözmektir.