Kosova: İki adım ileri bir adım geri

Lorida Sadiku Kosovalı bir Arnavut ve İngilizce öğretmeni. Lorida, 20 yaş civarındaki öğrencileri ile Mitroviça'da buluşuyor. Mitroviça‘nın Arnavut çoğunluk nüfusunun bulunduğu güneyi ile Kosovalı Sırp çoğunluğun yaşadığı kuzey bölümünü ayıran "Ayrılık Köprüsü" adındaki köprüden geçerek İngilizce kurslarının yapıldığı yere geliyorlar. Community Building Mitrovica (CBM) adlı yardım kuruluşunun İngilizce kursları, çoğunluğunu Sırp halkın oluşturduğu Mitroviça'nın kuzeyindeki bir özel üniversite binasında veriliyor. Kentin kuzeyi, Kosova'nın bağımsızlığını hala tanımıyor.

Burada Kosovalı Arnavut öğrenciler Kosovalı Sırp öğrencilerin oluşturduğu ortak İngilizce sınıfı beraber kurs görüyor. Projenin yöneticisi Nataşa Savelyiç "Burada amacın sadece İngilizce öğrenmek değil, birlikte birşeyler yapmak olduğunu" vurguluyor. Çünkü Kosova'nın Sırbistan‘dan bağımsızlığını ilan etmesinin üzerinden 10 yıl geçmesine rağmen bugün hâlâ etnik olarak bölünmüş durumdaki Mitroviça'da Arnavutlar ile Sırpların ortak işler yapması olağan sayılmıyor.

Bölünmüş kentin köprüsü

Haftalık İngilizce kursları genelde ayrı ayrı veriliyor. Sadece birlikte bir etkinlik düzenlemek istediklerinde biraraya geliyorlar. Örneğin 14 Şubat'taki Sevgililer Günü'nde… . Sınıftaki tahtanın önünde Kosovalı Arnavutların öğretmeni Lorida Sadiku ile onun Kosovalı Sırp meslektaşı Lazar Zivkoviç bekliyor. İşte böyle bir günde düzenlenen bu etkinlik iki grubu aynı sınıfta biraraya getiriyor.

Öğretmen Lorida Sadiku için Mitroviça‘nın bu bölünmüşlüğü özel bir durum arzediyor. Onun teyzesi Sırpların çoğunluğu oluşturduğu kentin kuzeyinde ama Arnavut halkın bir arada olduğu bir yerleşim bölgesinde yaşıyor. Sadiku "Onu ilk kez 2006'da evinde ziyaret ettik. Yani NATO'nun Sırbistan‘ı havadan bombalamasıyla sona eren Kosova Savaşı‘ndan 7 yıl sonra. Teyzem hemen hemen 6 yıl boyunca güneyde yaşayan bizleri ziyaret etmeyi göze alamamıştı. Aslında sadece köprüden geçerek bize ulaşması gerekiyordu" diyor. Sadiku bu dönemin sona ermiş olmasının teyzesi için "bir parça özgürlük" anlamına geldiğini de ekliyor. Gerçekten de Kosova'nın bağımsızlık ilanından 10 yıl sonra savaş sonrası Mitroviçalı Arnavut ve Sırp nesiller anne-babalarandan çok daha mobil durumdalar. Ancak eski nesillerde bu konuda fazla bir değişiklik yok.

Mitroviça'daki köprünun bir buluşma noktasına dönüşmesi için AB‘nin çok para harcadığı belirtiliyor. Ama köprüden ne otomobil geçiyor, ne de bisiklet. Sadece yayalar köprü üzerinde volta atıyor ama yaşlı nesil ufukta Sırp tarafı görünür görünmez köprüden dönüyor. Mitroviça'nın güneyinde, köprüden kısa mesafe uzaklıkta bir spor merkezi kurulmuş. Kapısında "AB finans yardımları ile inşa edilmiştir" ibaresi okunuyor. Ancak merkezin içindeki yüzme havuzunun bugüne kadar açılmadığına dikkat çekiliyor.

Sivil toplum temsilcisi belediye başkanlığını kılpayı kaçırdı

Kosovalı Valdete İdrisi Mitroviça'nın Sırpların kontrolündeki kuzey kesiminde büyümüş. Fakat savaş sırasında Sırp askerleri kendisini buradan sürülmüş. Savaştan sonra Community Building Mitrovica (CBM) yardım örgütünü kurmuş. AB ve diğer uluslararası çevrelerin finans yardımları ile kurulan bu örgüt insanların birbirleriyle kaynaşmasına yönelik etkinlikler düzenliyor. Geçen yıl belediye başkanlığı seçimlerine giren Valdete İdrisi liste başı aday gösterilmiş.

"Kosova'da sivil toplumun en ünlü simalarından olan İdrisi siyasi iktidara gelebilseydi, bu, Mitroviça'da etnik gruplar arasındaki diyalog açısından büyük bir başarı olurdu" şeklindeki kanı yaygın. Ancak seçimin ikinci turunda muhalefetteki milliyetçi Arnavut Vetëvendosje adlı parti şu an görevdeki politikacının safında yer alınca, hem fizikî hem mecazî anlamda "köprü kuran" İdrisi seçimde ikinci olabilmiş.

Bundan dolayı Mitroviçalıların örneğin spor merkezinin inşasında olduğu gibi kentte nelerin, neden yanlış gittiğinin bundan sonra da aydınlanamayacağına dair umutları bulunmuyor.

İdrisi, Kosova'nın eski Cumhurbaşkanı Haşim Taci tarafından aday gösterilmişti. Ancak Taçi'nin Kosova Demokrasi Partisi'nin (PDK) adı yolsuzluklara karışmış durumda. Belki birçok seçmenin, özellikle gençlerin bu nedenle İdrisi'ye oyunu vermediği tahmin ediliyor. Oysa ki İdrisi tam da kendi partisi içinde temizliğe gitme iradesinde olduğunu vurguluyordu.

Kosova'nın bağımsızlığının 10'uncu yılı dolmuş olmasına rağmen toplumsal alanda hâlâ iki adım ileri bir adım geri atıldığı belirtiliyor.

Birkaç Arnavut öğrenci Mitroviça'nın kuzeyinde Arnavut ve Sırpların ortaklaşa katıldığı İngilizce kursundan erken ayrılmak zorunda olduklarını söylüyorlar. Kurs öğretmeni Lorida Sadiku "Ne olur ne olmaz diye onların taksi parasını ben veriyorum. Çünkü geceleyin yaya olarak kentin bir tarafından diğerine geçmeye ben bile cesarat edemiyorum" diyor.

Frank Hofman

© Deutsche Welle Türkçe