AB ile Türkiye anlaşması neleri öngörüyor?

Avrupa Konseyi Başkanı Donald Tusk, Başbakan Ahmet Davutoğlu ile sabah yaptığı görüşmenin ardından, Avrupa'ya Türkiye üzerinden sığınmacı girişini azaltacak anlaşmayı Avrupa Birliği'nin (AB) 28 liderine sundu. Tusk, anlaşmanın AB liderleri tarafından kabul edildiğini duyurdu.

​Üzerinde anlaşmaya varılan taslakta öne çıkan maddeler şöyle:

• Türkiye'den Yunanistan'a 20 Mart'tan sonra gidenlerden iltica başvuruları kabul edilmeyenler, 4 Nisan’dan itibaren Türkiye'ye geri gönderilecek.Geri gönderme işlemi AB yasalarına uyumlu olacak, toplu sınırı dışı yaşanmayacak. Yunan adalarında Türk yetkililer, Türkiye tarafında da Yunan yetkililer süreci gözlemleyecek. 4 Nisan'a kadar Türkiye de geri kabul merkezleriyle ilgili hazırlığı tamamlayacak. (4 Nisan'dan sonra da Türkiye'ye geri gönderilmiş kişilerin içindeki Suriyeliler tespit edilecek, bu sayı kadar Suriyeli, BMMYK'nın da dâhil olmasıyla iki hafta içerisinde Avrupa ülkelerine gönderilecek.)  
• Yunanistan'dan Türkiye'ye gelen her mülteci karşılığında Türkiye'den Yunanistan'a bir mülteci yerleştirilecek. Öncelik, Yunanistan'a yasa dışı yollardan girmeyi denememiş olanlara verilecek. AB ülkelerinin kendi aralarında 22 Temmuz'da anlaştıkları üzere yerleştirme yapılacak. (22 Temmuz 2015'te kabul edilen 18 bin kişilik mülteci alımı esasına göre, Türkiye'nin kabul ettiği her Suriyeli için bir Suriyeli alınacak. Gerek görülürse sayı 54 bine çıkarılabilecek.)  
• Türkiye, yasa dışı göçü engellemek için elinden geleni yapacak, komşularla işbirliği halinde olacak.  
• Yasa dışı göçün azalmasıyla, Avrupa'da "Gönüllü İnsani Kabul Programı" devreye sokulacak.  
• Türkiye ile AB arasındaki vize serbestisinin Haziran 2016'ya kadar bitirilmesine çalışılacak. Türkiye'nin nisan ayına kadar gerekli adımları atması halinde nisan sonunda AB Komisyonu değerlendirmesini açıklayacak.  
• Mart sonundan önce Türkiye'nin hızlı katkılarıyla hazırlanacak listeye göre mültecilere yapılacak 3 milyar euro'luk yardım için harekete geçilecek. Sağlık, eğitim ve altyapı hizmetleri için somut projeler bir hafta içinde hazır edilecek. Sonuç alındığında AB, 2018 sonuna kadar 3 milyon euro daha sağlayacak. (Daha önce verilmesi kabul edilen 3 milyar euro'nun 95 milyon'u halihazırda belirlenen projelerde kullanılmaya başlandı. İki hafta içinde belirlenecek yeni projeler bu paranın kalanı yani yaklaşık 2 milyar euro için...)  
• AB ve Türkiye, Gümrük Birliği'nin geliştirilmesi konusunda devam eden çabaları takdirle karşıladı.  
• Türkiye'nin Birlik'e katılım süreci için 33. faslın açılmasına, AB Komisyonu'nun Nisan'da bu yönde teklif vermesine karar verildi. Diğer fasılların da bir an önce açılması için çabalar hızlandırılacak.  
• AB ve Türkiye, Suriye'nin içinde, bilhassa Türkiye sınırına yakın yerlerde, insani durumun iyileştirilmesi için ortak çaba harcayacak.

Çek Cumhuriyeti Başbakanı Bohuslav Sobotka, anlaşmanın kabul edildiğini ve Yunanistan’a geçen tüm sığınmacıların 20 Mart’tan itibaren Tükiye’ye gönderileceğini duyurdu. Reuters'a konuşan bir Türk yetkili ise, Türkiye’nin 4 Nisan’dan itibaren sığınmacıları geri almaya başlayacağını ifade etti. 

AB'den bir diplomat, daha önce Türkiye'nin Kıbrıs devletini tanımaması halinde anlaşmayı veto edeceğini açıklayan Kıbrıs Cumhurbaşkanı Nikos Anastasiadis'in, anlaşmanın son taslağını kabul ettiğini söyledi. Öte yandan 33. faslı AB içinde bloke eden tek ülke olan Fransa'nın bu konudaki tutumunu değiştirdiği belirtiliyor.

Daha önce zirvede dört madde üzerinde anlaşmazlık yaşandığı belirtilmişti. Brüksel’deki görüşmelere katılan bir kaynak, “Anlaşmazlık yaşanan ilk konu AB yasalarına ve uluslararası hukuka uygun bir anlaşma sağlamak, ikinci konu Kıbrıs ve Türkiye’nin AB’ye üyelik müzakereleri, üçüncü konu anlaşmanın uygulanacağı tarih ve dördüncü konu da AB’nin Türkiye’ye ek 3 milyar Euro vermesi” demişti.

Türkiye ne önermişti?

Türkiye'nin 7 Mart’taki zirvede Avrupa'ya önerdiği konular şöyleydi:

• Yunan Adaları'na Türkiye üzerinden giden göçmenleri Türkiye geri alacak ve bu adalar göçmenlerden arındırılacak.  
• Yunan Adaları’ndan alınan her bir Suriyeli göçmen için Türkiye’den aynı sayıda Suriyeli mülteci alınarak, yasal yollardan bir Avrupa ülkesine yerleştirilecek.  
• Türk vatandaşlarının Schengen bölgesine vizesiz geçişinin uygulaması Ekim 2016’dan Haziran 2016’ya çekilecek.  
• Türkiye’nin AB üyelik süreci hızlandırılacak. Özellikle Güney Kıbrıs’ın blokajı altındaki beş yeni fasıl bekletilmeden müzakerelere açılacak.  
• AB’nin 29 Kasım 2015’teki zirvede Türkiye’deki Suriyeli mülteciler için taahhüt ettiği 3 milyar euro’nun gelişi hızlandırılacak ve ek olarak 3 milyar euro’luk ikinci bir destek sağlanacak.  
• Suriyelilerin Suriye içinde güvenli bölgelerde yaşamaları için işbirliği yapılacak.