"Kurbanlık hayvan fiyatları 13 yılda 7’ye katlandı"
CHP’li Umut Oran, "AKP’nin, 13 yıllık iktidarında uyguladığı yanlış politikalarla kurbanlık canlı hayvan fiyatlarını 7’ye katladığını, dar gelirli vatandaşın Kurban Bayramı’nda dini vecibesini yerine getirmesinin zorlaştırdığını" söyledi. 2015'te ülke genelinde, geçen yıldan daha az olmak üzere 600 bini büyükbaş, 2 milyonu küçükbaş toplam 2,6 milyon dolayında kurban kesilmesi beklendiğine dikkat çeken Oran, “AKP döneminde hayvancılıkta net ithalatçı konumuna düşürülen Türkiye, Angus ve Limuzin’den sonra Uruguay’dan Hereford tosunu da ithal etmek zorunda kaldı” dedi.
Umut Oran’ın yazılı açıklaması şöyle:
AKP’nin hayvancılıktaki yanlış politikaları sonucu 13 yılda kurbanlık canlı hayvan fiyatlarındaki artış, enflasyonu açık ara solladı. Tüketici fiyatları genel endeksine göre yüzde 200 dolayında birikimli enflasyonun yaşandığı 2002 sonundan bu yana kurbanlık fiyatlarındaki artış se yüzde 600’e (6 kat) ulaştı. Yani kurbanlık fiyatları 13 yılda 7’ye katlandı. Canlı ağırlığına göre kurbanlık hayvanın 2002 yılında 2,5 TL dolayında bulunan kilo başına ortalama fiyatı, bu yıl itibariyle 17-18 liraya çıkmış bulunuyor. 2002’de küçükbaş kategorisindeki 60 kiloluk bir kurbanlık koç 150 bin liraya, dini kurallara göre 7’yi aşmayacak sayıdaki kişinin birleşip ortaklaşa kesebileceği 500 kiloluk bir tosun ise 1.250 liraya alınabiliyordu. Bu Kurban Bayramı’nda aynı ağırlıktaki bir koçun satış fiyatı ortalama 1.050 TL, yine aynı ağırlıktaki tosunun fiyatı ise 8.750 TL’ye ulaşmış bulunuyor.
Canlı hayvanda ve buna bağlı olarak et fiyatlarında son 13 yılda yaşanan fahiş artışlarda ana faktör ise besi yemindeki rekor pahalanma. 2002’de 194 TL olan besi yeminin ton fiyatı 1.000 liraya yaklaşmış bulunuyor. Diğer girdilerde de paralel bir seyir yaşanıyor. Dolayısıyla, vatandaşın elini yakan kurbanlık fiyatları, hayvan yetiştiricisini de güldürmüyor.
Et ve Süt Kurumu (ESK) yerli hayvan yetiştiricilerini teşvik edip, halkın ucuz ve sağlıklı et tüketimini sağlayacağına ithalat organizatörü konumuna geldi. Tarım, Hayvancılık ve Gıda Bakanlığı canlı hayvan ithalatında sınırsız et ithali iznini ESK’ya verdi. Normal bir ithalatçı canlı hayvan ithalatı üzerinden yüzde 135, karkas et ithalatı üzerinden yüzde 225 gümrük vergisi veriyor. Fakat ESK sadece yüzde 0 ila yüzde 30 arasında vergiye tabi. Dolayısıyla ESK ithalat yapıyor ama ucuza alıp pahalıya satıyor, vatandaş yine ucuz et yiyemiyor. Çünkü ucuza ithal eden ESK bunu normal piyasa fiyatından hiç indirim yapılmadan perakende olarak satıyor. Getirdiği et de sadece büyük firmaların işine yarıyor.
Son olarak ESK 16 bin baş kurbanlık ithalatı için 1 Ağustos’ta ihale yaptı ve Ürdün merkezli Hicazi firması ihaleyi kazanınca 12 bin baş hayvan ithal edilmiş durumda.
Canlı hayvan-kurbanlık fiyatlarındaki aşırı artış nedeniyle işçi, memur, emekli gibi dar ve sabit gelirlilerin bu dini vecibesini yerine getirme imkânı son 13 yılda ciddi oranda geriledi. Çünkü:
2002-2015 arasında canlı hayvan-kurbanlık fiyatları ortalama yüzde 600 artış kaydederken, resmi verilere göre asgari ücret yüzde 442, ortalama memur maaşı yüzde 305, ortalama SSK emekli aylığı da yüzde 312 arttı. Kurbanlık canlı ağırlık fiyatlarına göre 2002’de yaklaşık 74 kilo olan bir asgari ücretle alınabilecek kurbanlık miktarı 2015’te 57 kiloya geriledi. Bu dönemde ortalama memur maaşı ile alınabilen miktar 231 kilodan 134 kiloya, ortalama SSK aylığı ile alınabilen miktar 110 kilodan 65 kiloya düştü. 2002 yılında ortalama asgari ücretin yüzde 80 ile 60 kilo civarındaki bir küçükbaş kurbanlı alınabilirken, şimdi tamamı yetmiyor. 2002’de 500 kiloluk bir büyük baş kurbanlığın yüzde 14,7’sine yani 7’de birine yeten asgari ücretle şimdi ancak yüzde 11’i alınabiliyor.
Ortalama memur maaşı 2002 yılında yaklaşık 4 küçükbaş kurbanlık fiyatına denkti. Yani maaşın yaklaşık dörtte biri ile küçükbaş bir kurbanlık alınabiliyordu. Şimdi ise maaşın yaklaşık yarısını vermek gerekiyor. 2002’de büyük baş bir kurbanlığın yaklaşık yarısına yeten ortalama memur maaşı, şimdi ancak dörtte birine yetiyor.
Ortalama SSK emekli aylığı ile alınabilen küçükbaş kurbanlık sayısı aynı dönemde yaklaşık 2 adetten 1’e indi. 2002’de büyükbaş kurbanlık fiyatının yüzde 22’sine yeten ortalama SSK emekliği aylığı, bugün ancak yüzde 13’üne denk geliyor.