Kütahya'da SİYANÜR korkusu

T24- Kütahya kent merkezine 34 kilometre uzaklıktaki Gümüş Köyü yakınlarında gümüş üretimi yapılan Eti Gümüş A.Ş.’ye ait tesisteki üç kademeli siyanürlü su atık barajındaki setlerden birinin çökmesi, ikincisinin de zarar görmesi çevre paniğine neden oldu. Çevredeki siyanürlü suyun tarla ve bahçelere yayılmaması için üçüncü sette takviye yapılırken, Kütahya Valiliği Kriz Masası oluşturdu, Ankara’dan gelen uzman ekipler tesislerde inceleme başlattı. Şirket görevlileri, 25 milyon metreküp atık kapasitesine sahip barajda 15 milyon metreküp atık siyanür olduğunu, bunu tutan üçüncüsetteki dolgu ve güçlendirme çalışmalarının aralıksız sürdüğünü bildirdi. Civar köylerde oturanlar, Eti Gümüş A.Ş. önünde toplandı, "Baraj patlarsa bu bölgede hiçbir bitki ve hayvan kalmaz" diyerek tepkilerini dile getirdi.

Kütahya merekeze bağlı Gümüş Köyü yakınlarında bulunan Eti Gümüş A.Ş. şirketindeki siyanürlü su atıklarının depolandığı 3 kademeli setin bulunduğu atık barajının birincisindeki sette dün öğle saatlerinde çökme meydana geldi. Çökmeyle birlikte ikinci setin de zarar gördüğü, siyanürlü suların üçüncü set tarafından tutulduğu belirtildi. Tesislerdeki üretim, dün akşam saatlerinde barajların bulunduğu yere giderek incelemelerde bulunan Kütahya Valisi Kenan Çiftçi’nin talimatıyla durduruldu.

Kriz masası oluşturuldu

Yaşanan gelişmeler üzerine dün akşam saatleride tesislere gelerek işletme yekililerinden bilgi alan ve verdiği talimatla üretimi durduran Kütahya Valisi Kenan Çiftçi, konuyla ilgili olarak Kriz Masası oluşturduklarını bildirdi. Çiftçi, tesislerde halen Ankara’dan gelen uzman ekibin incelemelerde bulunduğunu, şirket yetkililerinin de gerekli önlemlerin alınması için çalışmalarını aralıksız sürdürdüklerini kaydetti.

Vali Kenan Çiftçi ile birlikte dün akşam tesislerde incelemelerde bulunan endüstri mühendisliği alanında profesör olan MHP Kütahya Milletvekili Alim Işık, tesislerde üretimin durdurulduğunu söyledi. Barajın 25 milyon metreküp atık kapasitesine sahip olduğunu, bunun yaklaşık 15 milyon metre küpünün halen dolu olduğunu kaydeden Işık, "Yaptığımız görüşmeler sonucunda üretim durduruldu. Baraja gelen besleme kaynağı da kapatıldı. Şirket yetkilileri gerekli önlemi almaya başladılar. Önlemler tamamlanana kadar üretim yapılmayacak. Köylülerin tedirgin olması doğal. Ancak şuanda besleme kaynağı kesildiği için tehlike görünmüyor" dedi.

Siyanürlerin barajının olduğu Eti Gümüş A.Ş. tesislerinde Ankara’dan Çevre ve Orman Bakanlığı’ndan gelen uzman ekiplerin tek incelemeleri sürdürdükleri öğrenildi. Alınan bilgilere göre uzmanlar bir yandan incelemelerini sürdürürken şirket yetkilileri de baraj setlerini güçlendirme ve dolgu çalışmaları yapıyor.

Gerginlik çıktı

Civar belde ve köylerde oturan kadınlı- erkekli yaklaşık 200 kişi, bugün Eti Gümüş A.Ş. önünde toplandı. Şirket yetkililerini gerekli önlemleri almamakla suçlayan belde ve köy sakinlerinden bazıları, tesislerin önündeki güvenlik kameralarının kapatılmasını isteyerek, "Kameraları kapatın. Bizim de yakınlarımız burada çalışıyor. Bizi görüp yakılarımızı işten çıkarmayın" dedi. Bazı vatandaşlar ise siyanürün tarlalarına zarar verdiğini söyleyerek tesislerin tamamen kapatılmasını istedi.

Tesislere girmek isteyen kalabalığa ize özel güvenlik görevlileri izin vermedi. Kalabalıktakilerle özel güvenlik ve jandarmalar arasında bu yüzden zaman zaman gerginlikler yaşandı.

Eti Gümüş A.Ş. tesislerine yakın yerleşim yerleri olan Aliköy Beldesi ile Gümüş, Kızılcakaya, Dulkadir ve Karaağaç köylerinde oturanlar, barajda yaklaşık 15- 20 milyon metreküp siyanürlü suyun olduğunu söyledi. Belde ve köy sakinleri, "Baraj 30’ar metre derinliğinde 3 büyük havuzdan oluşuyor. Öğrendiğimiz kadarıyla üçüncü sette her 2 saatte bir santimetre kayma oluyor. Bu baraj patlarsa bölgede ne bir bitki kalır ne bir hayvan. Hatta evlerimiz de siyanürlü su altında kalır. Aldığımız bilgilere göre baraj sekterinde bir ay önce sızıntı olmuş. Buraya 4-5 metrelik set ilavesi de yapmışlar" diye konuştu.

Eti Gümüş A.Ş. tesislerinde gümüş üretiminin Açık ocaktan cevher İstihsali, Kırma-Eleme, Öğütme ve Çözündürme, Filtrasyon ile Rafinasyon olmak üzere 5 aşamadan geçiyor. Gümüş üretimi sırasında ortaya çıkan atıklarda ise doğal bozundurma yöntemi uygulanıyor. Tesislerde atık baraj projelendirmesi ise bir Kanada firması olan Knight and Pièsold firması tarafından gerçekleştirildi. 3 dev havuzdan oluşan baraj 110 hektarlık alanı kaplıyor. Koruma bantları ile birlikte bu alan 150 hektara çıkıyor. Sistemde katı halde ve suda çözünmeyen siyanür bileşikleri havuzda çökelerek depolanıyor. Baraj sahasındaki yatay ve düşey hareketlerin kontrolü için geoteknik ölçümle kontrol ediliyor. Bunun için de 16 adet piezometre ve 20 adet de sabit nokta tesisi kuruldu. Baraj sızıntısının olup olmadığını kontrol etmek üzere ayrıca DSİ’nin açtığı 2 adet kontrol kuyusu bulunuyor.

Tesislerin temeli, 1985 yılında dönemin başbakanı Turgut Özal tarafından atıldı ve 2 yıl sonra da yine Turgut Özal tarafından açıldı.