Mahfi Eğilmez: Türk Lirası, dolara karşı en fazla değer yitiren paraların başına geçti
Mahfi Eğilmez*
ABD seçimlerinde Trump’ın kazanması çoğunluk için sürpriz oldu. Seçim öncesinde Trump kazanırsa ne olur diye sorulduğunda yine çoğunluk, Dolar değer kaybeder diye düşünüyordu. Oysa tam tersi oldu. Her şeyden önce Trump’ın arz yönlü ekonomi destekli genişletici maliye politikası uygulayacağının ortaya çıkması, Fed’in de buna paralel olarak daha rahat faiz artıracağının anlaşılması algıyı bir anda değiştirdi. Dolar değer kazanmaya başladı. Fed Başkanı Yellen’in Amerikan Kongresinde yaptığı konuşmada Fed’in faiz artırmasının göreli olarak yakın bir gelecekte olacağını vurgulamasıyla birlikte Doların değer kazanma ivmesi daha da arttı.
Aşağıdaki tabloda son bir ayda ABD Dolarının 6 önemli para birimine karşı oluşturulan USD Endeksindeki değer değişimi ile çeşitli para birimlerinin ABD Doları karşısındaki değer değişimleri yer alıyor.
Görüldüğü gibi Dolar, son bir ayda, tabloda yer verilen İngiliz Sterlini dışındaki bütün para birimlerine karşı değer kazanmış bulunuyor. Son bir ayda Dolara karşı en hızlı değer kaybını yaşayan iki para biriminden birisi Meksika Pezosu birisi de Türk Lirası. Kırılgan beşlinin üyelerinden biri olarak kabul edilen Brezilya’nın para birimi Real, TL’den sonra en çok değer kaybedenlerin başında geliyor. Öteki kırılgan beşli üyelerinden Güney Afrika Randı, Rus Rublesi ve Endonezya Rupiahı da değer kaybetmekle birlikte bu kayıplar bizdeki kadar yüksek olmamış görünüyor.
Dolar endeksinin son bir aydaki değer kazanımı yüzde 3,38. Dolar, Euro’ya karşı da bu endekse yakın (yüzde 3,06) değer kazanmış bulunuyor. Bu dönemde kabaca yüzde 4’ün üzerindeki değer kayıplarının, ülkelerin kendi sorunlarından kaynaklanan ek kayıplar olduğunu söylersek yanılmış olmayız. Mesela Endonezya kırılgan beşli arasında yer almasına karşılık Rupiahdaki değer kaybının sınırlı kalmasının nedeni bu ülkenin bir takım reformlara girişmiş olmasıdır. Rusya’nın ambargo altında olmasına, petrol ve doğalgaz fiyatlarında düşüşler olmasına karşılık Rubledeki değer kaybının sınırlı olmasının nedeni Trump’ın Rusya’ya ilişkin yumuşak ve yapıcı mesajlar vermiş olmasındandır. Buna karşılık Meksika Pesosunda yaşanan büyük değer kaybı, Trump’ın bu ülkeye yönelik olarak yaptığı sert açıklamalardan kaynaklanmaktadır. Brezilya, sorunlarını bir türlü çözememekte o nedenle Real hızla değer kaybetmektedir.
Türk Lirasının Dolardaki değer kazanımından çok daha fazla değer kaybetmesinin nedeni Türkiye’nin kırılgan beşli içinde yer alması dışında son dönemde risklerinde artış olduğu algısının yayılmasındandır. Türkiye’nin CDS primi bir ay önce 257,07 iken bugün bu oran 295,38’dir. Yani Türkiye’nin risk primi son bir ayda yüzde 15 oranında yükselmiştir. İçeride yaşanan siyasal gelişmeler, Avrupa Birliği ile giderek gerilen ilişkiler, Avrupa Birliği ilerleme raporunun olumsuz saptamaları öteden beri mevcut olan terör, jeopolitik riskler, sınır ötesi sorunlar, darbe kalkışması gibi mevcut olumsuzlukların üzerine eklenince görünüm daha da bozulmuştur.
Özetle söylemek gerekirse Doların bütün paralara karşı yükselişinin üzerine Türkiye’nin kendi sorunları ve riskleri de eklenince Tük Lirası, Dolara karşı en fazla değer yitiren paraların başına geçmiştir.