Mal varlığına el koyma nasıl uygulanıyor?

15 Temmuz darbe girişimi sonrası Gülen Cemaati’ne yönelik başlatılan soruşturma kapsamında çok sayıda kişinin malvarlıklarına Ceza Muhakemeleri Kanunu’nun (CMK) 128. maddesi ve 667 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname (KHK) kapsamında tedbir konarak devirleri engellendi.

Mal varlığına tedbir koymak için gerekli koşullar var mı? Tedbir konulan mallar şüpheli tarafından kullanılmaya devam edilebilir mi? Hangi şartlarda kimin mal varlığına el konulabilir? El konulan mallar ne olur, geri alınabilir mi? Avukat Efkan Bolaç Bianet'ten Ekin Karaca'nın sorularını yanıtladı. 

Söz konusu uygulamayı değerlendiren Avukat Efkan Bolaç, şu ana kadar çok sayıda kişinin mallarına tedbir konduğunu, daha sonra söz konusu mallara mahkeme kararıyla el konabileceğini ve hazineye devredilebileceğini söyledi.

 

Hangi durumlarda mal varlığına tedbir konabiliyor?

 

Bir malın suçtan elde edilen kazançla alındığı veya kara parayla elde edildiği, söz konusu malın suç amacıyla kullanıldığı şüphesi varsa söz konusu mal için tedbir konulup devri engellenebilir.

 

Diyelim bir kişi, krediyle veya borçla kendine bir ev aldı ve şimdi Gülen Cemaati soruşturması kapsamında tutuklandı. Bu kişinin evine kim tedbir koyuyor?

 

Bu tedbiri mahkeme koymuyor. 667 sayılı KHK'ye dayanarak bununla ilgili İçişleri Bakanlığı'nın gönderdiği liste üzerinden Maliye Bakanlığı tedbir koydurtuyor.

OHAL Kanunu'na göre, bu tür işlemlerle ilgili olarak KHK'lerin işleyişine yönelik olarak dava açılabiliyor ama yürütmeyi durdurma kararı alınamıyor. Bu nedenle bu kişiler haklarını arama yoluna gitseler dahi bununla ilgili olarak yürütmeyi durdurma kararı alabilmeleri OHAL süresince imkansız.

 

Tedbir konan malın kullanımı

 

Tedbir konulan mallar şüpheli tarafından kullanılmaya devam edilebiliyor mu?

Evet. Kişi evini veya arabasını kullanmaya devam edebilir. Sadece satamaz. Bankadaki hesabından aylık maaşı kadar para çekebilir.

 

El koyma

 

Tedbir konan mallara devlet hangi noktada el koyabiliyor?

 

Mahkeme kararıyla el koyabiliyorlar. Mahkeme, gelirin terörün finansmanıyla ilgili olarak elde edildiğine veya suç işlenen bir mevzudan dolayı elde edilmiş olduğuna karar verirse bu durumda bunlara el konulmasına karar verir ve bunları hazineye devreder.

 

El konan mal ne oluyor?

 

Bir kişinin evine tedbir konması sonucu mahkeme el konulup hazineye devredilmesine karar verince ne oluyor? Hazine bu malı elinde mi tutuyor, satıp bundan gelir mi elde ediyor?

 

Hazine bunu satabilir, bir başka kuruma devredebilir. Bununla ilgili olarak Maliye Bakanlığı karar verir.

 

Kişi suçsuzsa...

 

Evine veya herhangi bir malına el konan kişi yıllar sonra yargı tarafından suçsuz bulunursa ne oluyor?

 

O zaman faizi ve uğradığı zararların tamamıyla birlikte bunları devletten geri isteyebilir. Bu davalar büyük olasılıkla Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne (AİHM) gidecek ve muhtemelen yedi sekiz yıl sonra AİHM'den şüphelilerin lehine kararlar gelecek.

 

Kaç kişi?

 

Şimdiye kadar aşağı yukarı kaç kişinin mallarına tedbir kondu?

 

Şu an 100 bine yakın kişinin mallarına tedbir konulduğu söyleniyor. Bu rakamlar inanılmaz boyutlarda ve bu rakamlarla ilgili olarak bana da gelen bilgiler var.

Mesela Banka Asya'dan aldığı kredi nedeniyle açığa alınan, mallarına tedbir konan kişiler var.

Bank Asya'da hesap açan veya Borsa İstanbul'da Bank Asya hisselerini satın alan kişilerle ilgili olarak da böyle işlemler yaptılar.

 

Kapanan bankanın müşterileri

 

Bir bankaya kayyum atandı ve daha sonra bu banka kapatıldı. Diyelim bankadan zamanında kredi çekmiştik. Şimdi bu kredi borcunu ödeme yöntemi nasıl oluyor? Ya da bankadaki paramıza ne oluyor?

Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu’nun (TMSF) Birleşik Fon Bankası var. Birleşik Fon Bankası’nın belirttiği yere ödeniyor. Alacaklar da oradan tahsil ediliyor.