Meclis'te iç tüzük tartışması; CHP, MHP ve HDP TBMM Başkanvekili'ni muhalefeti susturmakla eleştirdi

İçişleri Bakanı Efkan Ala, Atatürk Havalimanı'ndaki saldırıyla ilgili Meclis Genel Kurulu'nda bilgi verdi. Ala'nın konuşmasının ardından AKP, CHP ve HDP grup başkanvekilleri TBMM Başkanvekili'ni muhalefeti susturmakla tartışması yaşandı. TBMM Başkanvekili Ahmet Aydın'ın muhalefet temsilcilerine istedikleri süreyi vermemesi üzerine CHP Grup Başkanvekili Levent Gök, "Sizi iç tüzüğe uymaya davet ediyorum. Doğrusu şudur; 59/2. Maddeye göre hükümet gündem dışı söz alabilir ama ona göre siyasi partilerin 10’ar dakika konuşma hakkı vardır" tepkisini gösterdi.

CHP Grup Başkanvekili Levent Gök'ün açıklamaları:

"Elbette anlatacakları bunlar. Olayın çevresinde geziniyor. Benim talebim şu. Anlaşılıyor ki sayın başkanlığınızca anlaşarak içtüzüğü arkadan dolaşarak siyasi partilerin konuşmalarını atlamaya çalışıyorsunuz. Sizi iç tüzüğe uymaya davet ediyorum. Doğrusu şudur; 59/2. Maddeye göre hükümet gündem dışı söz alabilir ama ona göre siyasi partilerin 10’ar dakika konuşma hakkı vardır. Niçin yüzleşmeden kaçılıyor? Bakan sorunun özünü dahi bilmiyor."

HDP Grup Başkanvekili Çağlar Demirel'in açıklamaları:

"Muhalefetin sesi neden kısılıyor anlamış değiliz. Ben hala bizlere 10’ar dakika konuşma hakkı vereceğinizi düşünüyorum. İç tüzüğe uygun olarak bütün muhalefet partilerine 10’ar dakikalık kendi düşüncelerimizi ifade edeceğimiz şekilde bunları dile getirmek istiyoruz. Muhalefetin sesini kısmaya çalışıyorsunuz."

TBMM Başkanvekili: Bari konuşurken muhalefetin sesini kısıyorsunuz demeyin. Ben de sizi tüzüğe uymaya davet ediyorum.

MHP Grup Başkanvekili Erkan Akçay: 

59’a 2’ye göre bu sözü aldığı açıktır bakanın. Sonra yaşanan terör hadiselerine değinmiştir. Ayrıca Sayın Bakan’ın da tutumundan anlaşılıyor ki,  hükümetin muhalefeti dinleyecek takati kalmamış. “Biz ne yaptığımızı biliyoruz, diğerleri de ne yaptığını bilsin” diyor.

TBMM Başkanvekili:

Bir defa benim tutumumdan kaynaklanan bir kısıtlama asla söz konusu değildir. İçtüzüğün 59. maddenin son cümlesi açıktır. Hükümetin cevabının içeriğini de ne siz ne biz belirleyemeyiz. Bir saniye, ben konuşuyorum.

Şimdi burada, her konuşmacının içeriğini ne siz, ne biz belirleyemeyiz. Her maddeye ilişkin, ilgili o içerikle sınırlandırdığınız takdirde asıl muhalefetin sesini o zaman kısmış olursunuz. Biz o konuşmaya müdahale edemeyiz. İç tüzüğün dolanması diye bir şey yok. 

İç tüzük ne diyor?

MADDE 59 – Meclis Genel Kuruluna duyurulmasında zaruret görülen olağanüstü acele hallerde beşer dakikayı geçmemek üzere, Başkanın takdiriyle en çok üç kişiye gündem dışı söz verilebilir. Hükümet bu konuşmalara cevap verebilir.

Hükümet, olağanüstü acele hallerde gündem dışı söz isterse, Başkan, bu istemi yerine getirir. Hükümetin açıklamasından sonra, siyasî parti grupları birer defa ve onar dakikayı aşmamak üzere, konuşma hakkına sahiptirler. Grubu bulunmayan milletvekillerinden birine de beş dakikayı geçmemek üzere söz verilir.

Söz alma, konuşmalar ve yazılı konuşmalar

MADDE 60– Adını önceden kaydettirmeyen veya oturum sırasında Başkandan söz almayan hiç kimse konuşamaz.

Gündemde bulunan veya belli bir günde görüşme konusu olacağı Anayasa, Kanun veya İçtüzük gereğince bilinen konular dışında, kâtip üyeler, söz alma istemi kaydedemezler.

Konuşma, Başkanlığa ve Genel Kurula hitap edilerek kürsüden yapılır.

Pek kısa bir sözü olduğunu belirten üyeye Başkan, yerinden konuşma izni verebilir.

Yazılı bir konuşmanın, kürsüden okunması veya Başkanın izni ile bir kâtip üyeye okutturulması mümkündür.

Görüşme sırasında Hükümetten veya komisyondan soru sormak isteyenler, sorularını yerlerinden sorarlar.

Sorular, konuşmalar bittikten sonra sıra ile sorulur.

İçtüzükte başka bir süre belirtilmemiş veya aksi, Danışma Kurulunun teklifiyle Genel Kurulca kararlaştırılmamışsa siyasî parti grupları, komisyon ve Hükümet adına yapılan konuşmalar yirmi, üyeler tarafından yapılan konuşmalar on dakika ile sınırlıdır. İkinci defa yapılacak konuşmalarda süre bunun yarısı kadardır.

Söz sırası ve söz sırasını değiştirme

MADDE 61 – Söz, kayıt veya istem sırasına göre verilir.

Genel Kurul gerekli görürse, görüşme konusunun lehinde, aleyhinde ve üzerinde olmak üzere sırayla söz verilir.

Başkan, görüşmeye başlamadan önce, söz sırasına göre söz alanların adlarını okutur.

Hükümete, esas komisyona ve siyasî parti gruplarına, söz almada öncelik tanınır. İlk öncelik esas komisyona, ikinci öncelik Hükümete, üçüncü öncelik siyasî parti gruplarına aittir. Siyasî parti gruplarına istem sırasına göre söz verilir.

Grup sözcüleri, yetki belgelerini Başkanlığa vermek zorundadırlar.

Son söz milletvekilinindir.

Bir milletvekili, söz sırasını diğerine verebilir. Söz sırasını bir başkasına veren milletvekili, bundan faydalanan milletvekilinin sırasında konuşabilir.

Hükümetin temsili

MADDE 62 – Her görüşmenin başından sonuna kadar, Hükümet adına görüş bildirmek üzere Başbakan veya ilgili bakan veya zorunlu hallerde yetkilendirilmiş birinci derecede sorumlu daire amirlerinden bir kamu görevlisi hazır bulunur. Bu kimseler görüşmenin başında hazır değillerse, o konudaki görüşme bir defalık gelecek birleşime bırakılır.

Sayıştay Başkanı veya yetkilendireceği daire başkanı ya da üye, gerektiğinde Türkiye Büyük Millet Meclisinde açıklama yapabilir.

Usul hakkında konuşma

MADDE 63 – Görüşmeye yer olup olmaması, Başkanı gündeme veya Türkiye Büyük Millet Meclisinin çalışma usullerine uymaya davet, bir konuyu öne alma veya geriye bırakma gibi usule ait konular, diğer işlerden önce konuşulur.

Bu yolda bir istemde bulunulursa, onar dakikadan fazla sürmemek şartıyla, lehte ve aleyhte en çok ikişer kişiye söz verilir.

Bu görüşme sonucunda oya başvurmak gerekirse, oylama işaretle yapılır.