Mehmet Altan yazdı: 1999 yılının "mahzurlu" kelimeleri…
Mehmet Altan*
25 Kasım 1998'de Mesut Yılmaz hükümeti düştü. 7 Ocak'ta Demirel yeni hükümeti kurma görevini DSP başkanı Bülent Ecevit'e verdi. 17 Ocak'ta da Ecevit başkanlığında bir azınlık hükümeti kuruldu. Hedef, ülkeyi yeni seçimlere götürmekti.
* * * 18 Nisan'da yapılan genel seçimlerde DSP oyların yüzde 22,17'sini alarak 137, MHP yüzde 17,98'le 129, ANAP yüzde 13,22'yle 86, DYP yüzde 12,03'le 85 milletvekili çıkardı. Demirel yeni kabineyi kurmakla Bülent Ecevit'i görevlendirdi. DSP başkanı da MHP ve ANAP'la bir koalisyon oluşturdu. Ecevit'in başkanlığındaki hükümette MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli ve ANAP Genel Başkanı Mesut Yılmaz başbakan yardımcılıklarına getirildi. Hükümet 9 Haziran'da Meclis'ten güvenoyu aldı. * * * 1997 yılında başlayan "28 Şubat süreci", 1999 yılında da sürdü. Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü verilerine göre, 1999 yılında TCK'nın "devleti tahkir ve tazyif" suçunu tanımlayan 159. maddesi uyarınca açılan davalardan 113'ü beraat ve 101'i mahkumiyetle sonuçlandı. "Halkı dil, din ve ırk esasına göre kin ve düşmanlığa tahrik etme" suçunu tanımlayan TCK'nın 312. maddesi uyarınca açılan davalardan 501'i sonuçlandı; bu davalardan 136'sında beraat, 246'sında mahkûmiyet kararı verildi. "Halkı askerlikten soğutma suçu" ile ilgili TCK'nın 155. maddesi uyarınca da toplam 5 kişi hakkında dava açıldı. 1999 yılında bu suçla ilgili davalar sonuçlanmadı. 1999 yılında "Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Yasasına muhalefet suçlamasıyla", 325'i 18 yaşın altında, 6.782 kişi hakkında dava açıldı. Aynı gerekçeyle açılan 421 davadan 294'ü beraat ve 85'i mahkûmiyet kararıyla sonuçlandı. *** Basın Yasası'na muhalefet suçlamasıyla ise 1999 yılında toplam 3.174 sanık hakkında 2.604 dava açıldı. Bu gerekçeyle açılan toplam 3204 davadan 434'ü beraat, 1409'u mahkûmiyetle sonuçlandı. Kısacası Türkiye gene bildiğimiz Türkiye'ydi… *** Ama bence bütün bu gelişmelerin en çarpıcı olanı "sözcüklere yasak" getirilmesiydi… İçişleri Bakanlığı, nisan ayında yayınladığı genelgeyle kamu kuruluşlarınca yapılacak basın açıklamaları ile kamuoyuna yansıyacak etkinliklerde bazı kavramların kullanılmasını yasakladı. İçişleri Bakanlığı Halkla İlişkiler Daire Başkanlığı'nın 26 Nisan 1999 tarih ve 096 sayılı yazısıyla TRT, Anadolu Ajansı ve ilgili kuruluşlara da gönderilen genelgeye göre, kullanılması "mahzurlu" görülen terimlerle, yerlerine kullanılması önerilen terimler şunlar:
| Kullanılması "Mahzurlu" terimler | Kullanılması Gereken Terimler |
|---|---|
| Gerilla (kır gerillası, şehir gerillası), asi | Terörist, terörist unsur, eşkıya, haydut |
| Peşmerge, mülteci | Kuzey Iraklılar, sığınmacılar |
| Kürt ulusal kurtuluş savaşı, özgürlük mücadelesi | Terörist faaliyetler |
| PKK, KAWA, KUK, | PKK terör örgütü, kanlı terör örgütü, cinayet şebekesi |
| Operasyon, temizlik harekatı, güvenlik harekatı | Teröristlerin ve suçluların aranması, suçluların takibi |
| Komutan, vali, kaymakam | Bir yetkili |
| Kürt, Kürt Türkleri, Kürt ırkı, Kürt vatandaşı | Türk vatandaşı |
| Kürt soylular, Kürt kökenliler, Kürt soylu vatandaşlar, Kürt soyundan halk | Türk vatandaşı, bölücü çevrelerce Kürt olarak isimlendirilen vatandaşlarımız |
| Geçici olarak silah bırakma, ateşkes | Terörist faaliyetlere ara verme, silahlı terörist eylemleri geçici olarak durdurma |
| Barış çağrısı | Terörist faaliyetlere geçici ara verme |
| Apo tazminatı, PKK tazminatı, terör-Kürt tazminatı | Olağanüstü Hal Bölge görev tazminatı |
| Güney Kürdistan | Kuzey Irak |
| Kuzey Kürdistan | Türkiye'nin doğusu |
| Botan, Amed, Dersim, Serhat, ...... eyaleti | Şırnak-Van-Hakkari yöresi, Bingöl-Muş-Diyarbakır yöresi, Erzincan-Tunceli-Elazığ yöresi |
| Botan (.....) komutanı, sorumlusu | Teröristlerin yöre sorumlusu |
| Apo | Terörist Öcalan |
| Milis | Terör örgütüne yardım ve yataklık yapanlar, terörist işbirlikçisi |
| Örgüt üssü, kampı, karargahı (yurtiçinde) | Terörist barınağı, terörist yuvası |
| Örgüt önderi, Örgüt lideri, PKK lideri, | bölücü başı -bölücü elebaşı, Terörist başı, örgüt başı |
| Örgütün lider kadrosu - kadrosundan | Terör örgütü sorumlularından |
| Bölücü terör örgütü, bölücü terör örgütü PKK | Terör örgütü, terör örgütü PKK |
| Bölücü örgüt / bölücü | Terör örgütü, terörist |
| Marksist - Leninist örgüt, | Terör örgütü |
| Marksist - Leninist PKK | Terör örgütü PKK |
| İnsanlığa karşı suç | Terör suçu, cinayet - katliam suçu, toplu katliam suçu |
| Öcalan'ın Roma yürüyüşü | Terörist başının Roma'ya / İtalya'ya sığınması |
| Boşaltılan köyler-yakılan köyler | Terk edilen köyler, halkın terk ettiği köyler |
| Doğu ve Güneydoğu Anadolu halkı | Türkiye'nin doğusundaki vatandaşlarımız |
| Sürgünde Kürt parlamentosu | PKK terör örgütü güdümündeki toplantı |
| Kürt milletvekili-Kürt parlamentosu, Milletvekili-üyesi | Terör örgüt elemanı |
| Kürt bayrağı, sözde Kürt bayrağı | Terör örgütünün sembolü |
| ERNK bürosu | Teröristlerin irtibat bürosu |
| ERNK – ARGK | Terörist örgütün alt birimi |
| Ulusal Meclis-Eyalet Meclisi, ......nci Kongre | Terörist toplantısı |
| Düşük (alçak) yoğunluklu savaş | Terörle mücadele |
| Terörist timi-bölüğü vb. | Terörist grubu |
| Kürt Devleti | Kuzey Irak'taki oluşum |
| Kürt liderler-liderleri | Kuzey Iraklı aşiret ağaları-reisleri |
| Kaynak: | TİHV, 1999 Türkiye İnsan Hakları Raporu |
*** Mahzurlu kelimeler arasında "barış" kelimesi de vardı… "Barış çağrısı" İçişleri bakanlığı tarafından mahzurlu bulunuyor, bu tamlama yerine "terörist faaliyetlere ara verme"nin tercih edilmesi vurgulanıyordu…Türkiye sorunları kalıcı bir şekilde çözme kabiliyetinden hep çok uzak…Birçok köklü sorun evladiyelik, yıllardır var. Dön dolaş hep aynı yerde… Ama muhteşem birikim yaptığı bir konu var: "Algı" operasyonu. Bir de "olgular" olmasa her şey güllük gülistanlık…
Kapak Görseli: Willi Heidelbach (Pixabay)
* P24'ten alınmıştır.